1. Абайсызда жасап, ірі залал келтіріп, бөтеннің мүлкін жою немесе Бұлдіру -

2. Отпен немесе қауіптілігі жогары өзге де көздермен абайсыз жұмыс істеу арқылы жасалган не ауыр зардаптарга әкеп соққан немесе аса ірі залал келтірген дәл сол іс-әре-кет-

Заңға сэйкес бөтеннің мүлкін заңда көрсетілген жағдайлада ірі залал келтіріп, абай-сызда жою немесе бүддіру ғана қылмыстық қүқық бүзушылық болып табылады. Қылмыстық күқық бү-зушылық объективтік жағынан қүдыққа қайшы іс-эрекеттерден - мүлікті жою немесе Бұлдіру, сондай-ақ іс-эрекет пен одан туындаған зардаптың арасындағы себепті байланыстан түрады. Қылмыстық құқық бү_зушылық заңда көрсетілген зардап орын алған уақыттан бастап аяқталған деп танылады.

Субъективтік жағынан қылмыстық қүқық бүзушылық тек қана абайсыздықпен жүзеге асырылады. Қылмыстық құқық бұзушылықтың менмендікте адам өз іс-эрекетімен қоғамға қауіпті зардап - бөтеннің мүлкін жою немесе Бұлдіру болуы мүмкін екенін ал-дын ала біледі, бірақ бү_л зардаптарды жеткілікті негізсіз жеңіл ойлылықпен болғызбау мүмкіндігіне сеніп, қылмысқа жол береді.

Қылмыстық қүқык бү-зушылықтың немқүрайдылықта адам қажетті ү_қьйтылық пен сақтық болғанда заңда көзделген зардапты болжап білуге тиіс жэне болжай алатын бола түра өз іс-әрекетінің қоғамға қауіпті зардаптарының болуы мүмкін екенін болжап білмей қылмыстық қүқық бұзушылыққа жол береді.

Қылмыстың субъектісі болып 16-ға толған кез келген азамат танылады.

Осы қылмыстық құқық бұзушылық қүрамының екі түрлі жағдайда жүзеге асатыны түрі көрсетілген: а) отпен немесе өзге де аса қауіпті көздермен абайсыз жұмыс істеу арқылы жасалған; б) не ауыр зардаптарға экеп соққан эрекеттер арқылы бөтеннің мүлкін абайсызда жою немесе Бұлдіру.

Аса қауіпті көздерге - көлік кұралдары, жанар-жағармайлар, атылатын, жарылатын заттар, электр жабдықтары т.б. жатады.

Ауыр зардаптарға - адамның денсаулығына орта, ауыр зиян келтіру, оларды уландыру, ауруға шалдықтыру, сондай-ақ кәсіпорын қызметін тоқтауға немесе доғаруға, міндетте-мелік шарттарын орындамауға экеліп соғатын экономикалық зардаптар жатады. Абай-сызда адам елтіру осы қылмыстық құқық бүзушылық құрамы бойынша қамтылмайды, сондықтан мүлдай іс-эрекеттер орын алғанда қылмыстық құқық бұзушылық жиынтығы бойынша (204-бап, 104-бап) сараланады.

203-бап. Ерекше құндылығы бар заттарды қасақана жою немесе Бұлдіру

1. Тарих, мәдениет ескерткіштерін, табиғи кешендерді немесе мемлекет ңоргауга алган объектілерді, сондай-ақ ерекше тарижи, гылыми, көркемдік немесе мәдени қундылығы бар заттарды немесе қужаттарды қасақана жою немесе Бұлдіру -

2. Мынадай:

1) өрт қою, жарылыс жасау арқылы немесе өзге де жалпы қауіпті тәсілмен жасалған;

2) абайсызда денсаулыққа ауыр немесе ауырлыгы орташа зиян келтіруге әкеп соққан;

3) әлеуметтік, улттық, нәсілдік немесе діни араздық уәжі бойынша жасалган дәл сол іс-әрекет -

3. Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда адам өліміне әкеп соққан іс-әрекеттер -

Тарих, мэдениет ескерткіштерін, табиғи кешендерді немесе мемлекет қорғауға алған объектілерді, сондай-ақ ерекше тарихи, ғылыми, көркемдік немесе мэдени құндылығы бар заттарды немесе құжаттарды қасақана жою немесе Бұлдіру - ерекше құндылығы бар заттарды қасақана жою немесе Бұлдіру болып табылады.

Бұл құрам үшін жауаптылық жаңа 2014 жылғы Қылмыстық кодексте тұңғыш рет көрсетіліп отыр.

Мынадай:

1) өрт қою, жарылыс жасау арқылы немесе өзге де жалпы қауіпті тэсілмен жасалған;

2) абайсызда денсаулыққа ауыр немесе ауырлығы орташа зиян келтіруге әкеп соққан;

3) әлеуметтік, үлттық, нэсілдік немесе діни араздық уэжі бойынша жасалған дэл сол іс-әрекет - (203-баптың, 2-бөлігі) осы қылмыстың ауырлататын;

Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген, абайсызда адам өліміне экеп соққан іс-эрекеттер - (203-баптың, 3-бөлігі) қылмыстың аса ауырлататын түрі бо-лып табылады.

Қылмыстық объектісі — бөтеннің мүлкін ерекше құндылығы бар заттарға қатысты қылмыстық қол сұғу.

Объективтік жағынан қылмыс іс-эрекет арқылы - ерекше қүндылығы бар заттарды жою немесе Бұлдіру арқылы іске асырылады.

Субъективтік жағынан кылмыс тікелей қасақаналықпен іске асырылады. Қылмыс субъектісі 16-ға толған, есі дұрыс адам.

7-тарау. АҚПАРАТТАНДЫРУ ЖӘНЕ БАИЛАНЫС САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ Қ¥ҚЫҚ БҮЗУШЫЛЫҚТАР

2014 жылғы Қылмыстық кодекстің 7-тарауы ақпараттандыру жэне байланыс саласындағы қылмыстық құқык бүзушылықтарға арналған. Мұндай жеке тарау бүрын қолданыста болған қылмыстық кодекстерде болған емес жэне осы тарауға жататын қылмыстық құқық бұзушылық кұрамдары үшін жауаптылық Ерекше бөлімнің эрбір та-рауында арнайы баптар аркылы көрсетілген ретте жүзеге асырылатын.

Мемлекетіміздің экономикалық ғылыми дамуының нәтижесінде Бұл саладағы қылмыстық құқық бүзушылыктарды жеке тарауға біріктіріп, эрбір қылмыс қүрамының ерекшеліктеріне, қоғамдық қауіптілігіне жэне құқыққа сыйымсыз іс-эрекеттеріне қарай зандылық сипатама беріліп, жауаптылық негіздері айқындалуы өмір қажеттілігінен пайда болған құбылыс. Бұл тарауда жататын қылмыстық құқық бұзушылық қү_рамдары үшін жауаптылық ҚК-тің 205—213 баптарында көзделген. Енді осы қылмыстық қүқық бұзушылық қүралдарының жеке құрамдарына талдау жасайық.

205-бап. Ақпаратқа, ақпараттық жүйеге немесе ақпараттық-коммуникациялық желіге қуқыққа сыйымсыз қол жеткізу

1. Электрондықжеткізгіштегі заңмен қорғалатын аңпаратқа, ақпараттықжүйеге неме-се ақпараттың-коммуникациялық желіге азаматтардың немесе үиымдардың қуқықтары мен заңды мүдделерін не қогамның немесе мемлекеттің заңмен қоргалатын мүдделерін елеулі түрде бұзуга әкеп соққан қасақана қуқыққа сыйымсыз қол жеткізу -