Практичне заняття № 29

Тема. Правопис j – i

План

1. Правопис j.

1. Правопис i.

2. Правопис j.

3. Головні питання.

4. Прослуховування поезії.

1 – 2. Правопис j – i

(Pisownia j – i )

Літера j пишеться у польських словах згідно з вимовою між двома голосними, якщо другий з цих голосних не і:

moja, pająk, pracyje

На початку слів перед голосними згідно з вимовою теж пишемо j:

jama, jaki, jutro

Літера j пишеться також у кінці складу перед приголосним та у кінці слова:

bajka, fajka, mój, twój, kraj, obyczaj, pokój

Літера j між приголосним і голосним у польських словах пишеться лише після префіксів, якщо корінь починається з літери j:

odjazd, zjawić się, podjąć, zjazd

У іншомовних словах літера j завжди пишеться після букв c, s, z перед голосним:

akcja, lekcja, nacjonalizm, fantazja, Rosja, sesja, okazja.

Літера і пишеться:

Якщо другий з голосних i, то [j] між ними звучить у вимові, але на письмі не передається:

moi, twoi, swoi

Після букв (крім c, s, z) у запозичених словах йотований звук позначається буквою і:

armia, linia, opinia, subiekt, geografia

Літерою і позначаємо м’якість приголосних у польських словах (перед приголосними). У таких випадках вона не вимовляється:

dzień, ciąg, giętki, kiedy, niebo

Крім того, літера і пишеться у польських та іншомовних словах згідно з вимовою:

bić, ekiminacja, film, kibic, lipa, zima

3. Головні питання

(Podstawowe pytania)

Co? – Що?

Co to znaczy? – Що це означає?

Kto? – Хто?

Kto to jest? – Хто це?

Kto tam? – Хто там?

Kto on (taki)? – Хто він (такий)?

Kto idzie? – Хто йде?

Gdzie? (uniwersalne) – Де?

Gdzie to jest...? – Де є?

Gdzie to będzie? – Де це буде?

Gdzie jesteśmy? – Де ми є?

Gdzie? (dokąd) – куди?

Dokąd? – Куди?

Dokąd Pan (-i) wyjeżdża? – Куди Ви їдете?

Czy to daleko? – Чи це далеко?

Завдання 1. У яких словах, на вашу думку, на місці крапок потрібне j, а в яких – і.

cza…nik, re…s, europe…ski, history…ka, na…wny, inaguracy…ny, ob…ekt, pas…a, mis…a, d…ament, mil…on, konwal…a, ses…a, l…ana, b…uro, Az…a, Holand…a, Brazyl…a, Franc…a, Turc…a, Ukra…na, Norweg…a, Angl…a, Skandynaw…a, Dan…a, Jugosław…a, Japon…a, Szkoc…a, Pers…a.

Завдання 2. На основі поданих прикладів виясніть, в яких випадках пишемо після приголосних j, а в яких – і.

1. akcja, Francja, poezja, zjawa, pasja

2. babcia, ziarno, Zosia

3. kwiat, chemia, mania, lilia, historia

Завдання 3. Вжийте у діалозі питальні конструкції.

Завдання 4. Прочитайте та перекладіть польські прислів’я.

Leniwy (niedbały) dwa razy robi.

Leniwy marznie przy robocie, a jak je, to cały w pocie.

Lepszy jeden mały czyn niż tysiąc planów.

Łatwiej mówić niż działać.

Łatwiej rozkazywać niż wykonywać.

Завдання 5. Вивчіть скоромовку.

Wyindywidualizowany indywidualista wyindywidualizował się z tłumu wyindywidualizowanych indywidualistów.

Завдання 6. Відгадайте загадку.

Na wysokich nogach,

z dużymi rogami,

po leśnych mknie drogach,

staje za drzewami.

(jeleń)

Завдання 7. Посміхніться.

Wykład

Mąż uczy żonę prowadzić samochód. Żona siada za kierownicą i pyta:

– Co mam robić?

– To bardzo proste. Gdy światło jest zielone – jedziesz, gdy czerwone – czekasz. A gdy ja staję się blady – gwałtownie hamujesz.

Завдання 8. Вивчіть напам’ять вірш.

Żaba (Jan Brzechwa)Pewna żaba

Była słaba,

Więc przychodzi do doktora

I powiada, że jest chora.

Doktor włożył okulary.

Bo już był cokolwiek stary,

Potem ją dokładnie zbadał,

No, i wreszcie tak powiada:

„Pani zanadto się poci,

Niech Pani unika wilgoci,

Niech Pani się czasem nie kąpie,

Niech Pani nie siada przy pompie,

Niech Pani deszczu unika,

Niech Pani nie pływa w strumykach,

Niech Pani wody nie pije,

Niech Pani kałiże omija,

Niech Pani nie myje się z rana,

Niech Pani, Pani kochana,

Na siebie chucha i dmucha,

Bo Pani musi być sucha!”

Wraca żaba od doktora,

Myśli sobie: „Jestem chora,

A doktora chora słucha,

Mam być sucha – będę sucha!”

Leczyła się żaba, leczyła,

Suszyła się długo, suszyła,

Aż wyschła tak, że po troszku

Została się zniej garstka proszku...

Завдання 9. Прочитайте та перекладіть легенду.

Wieża czarnéj księżniczki w Szamotułach (Lucjan Siemieński)

W zamku szamotulskim stoi na dziedzińcu baszta, zwana wieżą czarnéj księżniczki. Dwa są o niéj podania. Jedni mówią, że ta księżniczka była córką dziedzica okolicznych włości, a skłoniwszy serce do młodzieńca ubogiego stanu uszła z rodzicielskiego domu. Opuszczona od wszystkich, w niedostatku i nędzy długo się w pobliższych wsiach tułała, aż nakoniec pojmana, za karę występnéj w oczach ojca miłości, w czarnéj maszce w téj baszcie zamkniętą została. Miejsce to od długiego jéj tułania Samotuła, czyli Szamotuły nazwaném zostało. Drudzy twierdzą, iż możny niegdyś dziedzic Szamotuł miał córkę, która z czarnym na twarzy kolorem, niby murzynka, na świat przyszła. Ojciec, wstydząc się pokazać światu upośledzonéj od natury córki, na całe życie zamknął ją w téj wieży.

Jest jeszcze figurka wypukłéj roboty w wielkim ołtarzu w kościele umieszczona; w mniemaniu gminu jest ona obrazem czarnéj księżniczki.

Завдання 10. Дайте відповідь на питання за текстом, вміщеним у попередньому завданні.

1. Komu skłoniła serce córka dziedzica okolicznych włości? 2. Jaką karę ojciec wymyślił dla nieposłusznej księżniczki? 3. Dlaczego ojciec w drugim podaniu wstydził się swojej córki? 4. Jaka figurka umieszczona w wielkim ołtarzu w kościele?