Чарнобыльская катастрофа

У другой га (д, дз)іне ночы 26 красавіка 1986 года адбылася буйнейшая аварыя (у,ў) сусветнай атамнай эн…ргетыцы. Яна здарылася на (Ч,ч)арнобыльскай атамнай электрастанцыі, размешчанай на тэрыторыі Украіны, непадалеку ад паўдневай граніцы Б…ларусі. Жудасная вестка аб (г)этай тэрмаядзернай катастроф(і,е) хутка абля(ц, т)ела ўвесь с(ь)вет. У выніку выбух(а,у) на чацвертым блоку адбыўся выкід у атмасферу в…лізарнай колькасці радыеактыўнага рэчыва, кім была забруджана в…лікая тэ(р,рр)ыторыя ў Гомельскай і Магілеўскай, нямала месц Брэсцкай, Мінскай, Гродзенскай (в)абласцей, а таксама ў Расіі і на Украіне.

Авар…я ў Чарнобыл(е,і) з’явілася вялікай трагедыяй у жы(ц, цц)і б…ларускага народ(у, а). Асабліва ця…кія яе вынікі прыпалі на долю насельніцтва паўдневаўсходняй Беларусі. Катастрофа ў Чарнобылі прынесла мільенам людзей гора і пакуты, рэальную пагрозу іх здароўю і жыццю, запатрабавала в…лізарных выдаткаў для пераадоле(н, нн)я вынікаў атамнай стыхіі. На тэрыторыю Беларусі прыпала 70 працэнтаў радыеактыўнага забруджвання. У гэтай зон(і,е) апынулася пятая частка насельніцтва р…спублікі – каля 2 млн. 1000 тысяч чалавек. Толькі на тэрыторыі, пашкоджанай доўгажывучым цэзіем – 137, знаходзілася 2259 насел…ных пунктаў, у іх праж…вала больш за 726 тыс…ч чалавек. Усяго ў Беларусі ўздзеянню радыяц…і падвергнута 54 раены, але пра(т,ц)ягваецца выяўленне новых забруджаных м…сцін. Эканоміка рэспублікі панесла велізарныя матэрыяльныя страты: выведз…ны са звароту звыш 20 працэнтаў сельскагаспадарчых уго(дз, ддз)яў, амаль 15 працэнтаў л…соў. Агульныя выдаткі складаюць больш за 100 млрд. рублеў, або 16 нацыянальных валавых бюджэтаў Беларусі.

Улічваючы велізарныя маштабы Чарнобыльскай катастрофы, важная роля ў ліквідацыі яе вынікаў адводзіцца міжнароднаму супрацоўніцтву. Яго ўдзельнікамі стала вялікая колькасць дзяржаўных і грама…скіх арганізацый шэрагу замежных краін, якія ўжо накіравалі ў Беларусь грашовыя сродкі, л…карствы, ме(дз,д)ыцынскае абсталяванне, прадукты харчавання і іншае. Ген…ральная асамблея ААН прыняла спецыяльную р…залюцыю аб аказанні міжнароднай дапамогі ў ліквідацыі вынікаў аварыі на ЧАЭС.

Чарнобыльская катастрофа – ця…кая і доўга незажываючая рана, якую будз(ець,е) а…чуваць на сабе не адно пакаленне беларускага народа. Каб яе зал…чыць, н…абходны вялікія намаганні не толькі Рэспублікі Беларусь, але і іншых дзяржаў.

Заданні.

1. Устаўце прапушчаныя літары. Растлумачце напісанне слоў.

2. Зрабіце стылістычны аналіз тэксту.

3. Выпішыце па 5 назоўнікаў – прыкладаў на розныя тыпы скланення.

4. Растлумачце правапіс канчаткаў назоўнікаў.

5. Зрабіце марфалагічны аналіз выдзеленых назоўнікаў.

6. Запішыце лічэбнікі словамі, вусна прааналізуйце іх па плане (разрад па значэнні, разрад па саставу, асаблівасці скланення, род, лік (калі есць), склон, сінтаксічная функцыя).

7. Падрыхтуйцеся пісаць тэкст пад дыктоўку.

Сведка часу

Ні…кі паклон табе, Заходняя Дзвіна, мая ра…іма, калыскай майго маленства, н…вычэрпная радас…ь маіх сталых год! З далекіх узгор’яў, дзе паблізу адно ад аднаго бяруць пачатак магутная Волга і імклівы Дняпро, н…сеш ты, іх родная сястра, свае воды праз л…сныя нетры і палявыя ра…ніны, праз гарады і вескі на заха…, да сівагрывай Балтыкі. Крыштальныя крыніцы і быстра…ечныя рэчкі і ручаі жывяць-поўняць тваю нейгамонную сілу. То светлаплынная ў ясны летні дзень, ціхазадумлівая ў пагодлівы сіні вечар, то бурлівая і грозная ў вясновую паводку і ў асеннюю непагадзь, то схаваная пад бель зімовай коўдры, няспынна імкнеш ты ў таямнічую далячынь.

І плюскочуць хвалі, і б…юць-звіняць крыніцы. І аблі…ы прыб…рэжных гарадоў і весак адбіваюцца ў тваей плыні. І шумяць-гамоняць лясы на крутых берагах, а па а…хонных схілах гуллівымі чаро…камі збягаюць бяро…кі.

І ад берага да берага нясуцца песні - то журліва-задумлівыя, як і ты ў в…чаровы час, то радасна-ўзнеслыя, як твае хвалі ў паво…ку. І казкі, навеяныя табой, перадаюцца людзьмі з вуснаў у вусны.

Не злічыць стагоддзяў, што прашугалі над табой, зніклі ў с…візне мінуўшчыны. Сведкам якіх падзей не была ты! Колькі крыві і слез лю…скіх, радасці і гаркоты жыцця прынялі твае воды!

А ты, сведка н…змернага часу, плывеш і плывеш, убіраючы ў сябе ўсе - і добрае, і благое, і гоман тваіх хваль падобны да спрадвечнай н…скончанай пес…ні.

Нізка с…хіляю галаву перад тваей вечнасцю.

Заданні:

1. Зрабіце фанетычны разбор выдзеленых слоў.

2. Устаўце прапушчаныя літары. Растлумачце іх правапіс.

3. Вызначце спражэнне дзеясловаў.

4. Складзіце апісанне-замалеўку па тэме “Сведка часу”.

5. Падрыхтуйцеся пісаць тэкст пад дыктоўку.