- •I права беларусі
- •Г л а в а 5 Рыжскі мірны дагавор
- •Дзяржаўнае будаўніцтва ва ўмовах шматукладнасці эканомікі і лібералізацыі палітычнага рэжыму
- •Глава 1 расійская рэвалюцыя 1917 г.
- •I нацыянальна-дзяржаўнае
- •Самавызначэнне беларусі
- •§ 1. Устанаўленне савецкай улады на Беларусі
- •§ 2. Утварэнне Заходняй вобласці
- •§ 3. Беларускі з'езд (кангрэс)
- •§ 4. Акупацыя Германіяй Беларусі. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі
- •§ 5. Нацыянальная палітыка Аблвыканкомзаха
- •§ 6. Абвяшчэнне Сацыялістычнай Савецкай Рэспублікі Беларусі
- •;Ро0дтнічо-Сы]«ккаго Рлданаго
- •Маніхвзст
- •§ 7. Першы Усебеларускі з'езд Саветаў. Прыняцце Канстытуцыі
- •§ 1. Утварэнне Літоўска-Беларускай Рэспублікі
- •§ 2. Дзейнасць урада Літоўска-Беларускай Рэспублікі
- •§ 3. Ліквідацыя Літоўска-Беларускай Рэспублікі
- •Глава 3
- •§ 1. Прапольская арыентацыя
- •§ 2. Арыентацыя на краіны Антанты
- •Глава 4
- •§ 1. Дэкларацыя аб абвяшчэнні незалежнасці ссрб
- •§ 2. Рэўкомы
- •§ 3. Прэлімінарны (папярэдні) Рыжскі дагавор
- •§ 4. Другі Усебеларускі з'езд Саветаў. Дапаўненні да Канстытуцыі
- •§ 1. Удзелыгікі мірных перагавораў
- •§ 2. Статус ссрб як удзельніцы мірных перагавораў
- •Глава 6
- •§ 1. Супярэчнасці пераходнага перыяду
- •§ 2. Узброеныя антысавецкія фарміраванні
- •§ 3. Стварэнне часовых надзвычайных органаў
- •§ 4. Карныя меры
- •§ 5. Стабілізацыя становішча
- •§ 1. Спробы кансалідацыі сіл
- •§ 2. Роспуск урада бнр
- •§ 1. Прававыя формы ўзаемаадносін ссрб і рсфср да ўтварэння ссср
- •§ 2. Барацьба дзвюх плыняў: аўтанамізацыя нацыянальных рэспублік ці раўнапраўе?
- •§ 3. Абвяшчэнне ссср
- •§ 4. Увядзенне ў дзеянне першай саюзнай Канстытуцыі
- •§ 5. Падзел паўнамоцтваў Саюза і саюзных рэспублік
- •Глава9 дзяржаўнае будаўніцтва ва ўмовах шматукладнасці эканомікі
- •I лібералізацыі палітычнага рэжыму
- •§ 1. Агульны стан эканомікі і культуры
- •§ 2. Удасканаленне адміністрацыйна-тэрытарыяльнага дзялення. Узбуйненне бсср
- •§ 3. Канстытуцыя Беларускай сср 1927 г.
- •§ 4. Судовыя і пазасудовыя карныя ўстановы
- •§ 5. Станаўленне права
- •Глава10 дзяржаўнае будаўніцтва ва ўмовах карэнных палітычных
- •I сацыяльна-эканамічных змен (1930-1938)
- •§ 1. Агульны стан эканомікі бсср
- •§ 2. Вышэйшыя і мясцовыя органы дзяржаўнай улады
- •§ 3. Новыя радыкальныя пераўтварэнні адміністрацыйна-тэрытарыяльнай будовы
- •§ 4. Развіццё федэратыўных адносін. Узмацненне цэнтралісцкага пачатку
- •§ 5. Канстытуцыя ссср 1936 г. І Канстытуцыя Беларускай сср 1937 г.
- •§ 6. Суды і пазасудовыя рэпрэсіўныя ўстановы. Пракуратура
- •§ 7. Змены ў праве
- •Глава11 беларуская сср
- •§ 1. Заходняя Беларусь у саставе Польскай дзяржавы
- •§ 2. Пачатак другой сусветнай вайны. Уз'яднанне Заходняй Беларусі з Беларускай сср
- •§ 3. Беларусь у Вялікай Айчыннай вайне 1941-1945 гг.
- •§ 4. Другі Усебеларускі кангрэс
- •§ 5. Партызанскі рух
- •§6. Вызваленне Беларусі
- •§ 7. Права
- •§ 8. Бсср — адна з заснавальніц Арганізацыі Аб'яднаных Нацый
- •I права беларусі
§ 4. Акупацыя Германіяй Беларусі. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі
Выхад нямецкіх войск у лютым—сакавіку 1918 г. да Дняпра і Брэст-Літоўскі мірны дагавор, які быў заключа-ны 3 сакавіка 1918 г. паміж Расіяй і Германіяй, карэн-ным чынам змянялі сітуацыю ў Беларусі і не толькі ў Бе-ларусі. Савецкія ўстановы з Мінска спешна эвакуіра-валіся ў Смаленск. Заходняя вобласць, аднак, працягвала існаваць. Яе новая тэрыторыя складалася са Смаленскай і неакупіраваных частак Магілёўскай і Віцебскай губерняў.
Лідэры беларускіх сацыялістычных партый вырашылі, што настаў час рашучых дзеянняў, бо спадзяваліся, што ў рэалізацыі сваіх планаў яны знойдуць разуменне Германіі.
Выканаўчы камітэт Рады Беларускага з'езда 21 лютага 1918 г. прыняў Першую статутную грамату да народаў Беларусі і стварыў Народны сакратарыят — часовы ўрадавы орган да склікання беларускага Устаноўчага сходу. Сам выканком прысвоіў сабе функцыі вышэйшай улады
1 Декреты Советской власти. Т. 3. М., 1964. С. 250.
20
21
Беларусі. Гэта быў пачатковы крок у серыі актаў абвя-шчэння дзяржаўнасці.
Змест Другой статутнай граматы ўказваў на тое, што абвяшчаецца самастойная, суверэнная Беларуская На-родная Рэспубліка з дэмакратычнымі правамі грамадзян, з адменай прыватнай уласнасці на зямлю. 3 тэкста грама-ты вынікала, што Беларусь дзяржаўна адасабляецца ад Расіі, у саставе якой (калі весці адлік ад апошняга падзе-лу Рэчы Паспалітай у 1795 г.) яна знаходзілася больш за 120 гадоў.
Трэцяя статутная грамата ад 25 сакавіка 1919 г. змя-шчала спецыяльную заяву аб незалежнасці Беларусі ад Расіі: «Цяпер мы, Рада Беларускай Народнай Рэспублікі, скідаем з роднага краю апошняе ярмо дзяржаўнай залеж-насці, якое гвалтам накінулі расійскія цары на наш воль-ны і незалежны край. Ад гэтага часу БЕЛАРУСКАЯ НА-РОДНАЯ РЭСПУБЛІКА АБВЯШЧАЕЦЦА НЕЗАЛЕЖ-НАЙ I ВОЛЬНАЙ ДЗЯРЖАВАЙ»1. Трэцяя грамата, якая пацвердзіла папярэднія, вызначыла адносіны Беларусі і Расіі. Гэта быў па сутнасці ўжо дадатковы дакумент, які меў сваёй галоўнай мэтай дэклараванне нераспаўсю-джання юрысдыкцыі Расіі на Беларусь. Магчымасць уста-наўлення сувязей з Расіяй на новай аснове не выключа-лася.
Аднак прыхільнікі БНР апынуліся ў даволі складаным становішчы. Беларусь аб'яўлялася вольнай і незалежнай дзяржавай, тады як большая частка тэрыторыі, на якую распаўсюджвалася ўлада БНР, была захоплена Германіяй, якая ўзаконіла гэты захоп рабаўніцкім Брэст-Літоўскім мірным дагаворам. Усходняя частка Беларусі знаходзілася пад юрысдыкцыяй Савецкай Расіі.
Урад Германіі разглядаў ваенныя, палітычныя і эка-намічныя аспекты існуючай сітуацыі з пазіцыі ўмаца-вання акупацыйнага рэжыму, выцягвання на фінішы сус-ветнай вайны сыравінных і харчовых рэсурсаў з Беларусі, каб пазбегнуць паражэння. Германія не збіралася з кім бы там ні было дзяліць уладу ў акупіраванай ёю Беларусі, хоць і не праследавала Раду і сакратарыят БНР.
1 Беларускі гістарычны часопіс. № 1. 1993. С. 71.
Каб заваяваць рэальную ўладу, трэба было размаўляць з нямецкімі заваёўнікамі з пазіцый сілы, але такіх маг-чымасцей у Рады БНР не было. Партызанскі і падполь-ны рух, які зараджаўся, з самага пачатку знаходзіўся пад кіраўніцтвам балылавікоў.