Гласарый

Бланк афіцыйнага дакумента — гэта стандартны ліст паперы з узноўленымі на ім пастаяннымі (сталымі) рэквізітамі і месцам, якое адведзена для пераменных рэквізітаў.

Дакумент (ад лац. documentum — доказ, сведчанне) — гэта адпаведным чынам складзеныя, падпісаныя і засведчаныя справавыя паперы, якiмi афармляюцца розныя гаспадарчыя аперацыі, прававыя адносіны і дзеянні юрыдычных асоб і грамадзян.

Рэквізіт — інфармацыйны элемент дакумента, які характарызуе сам дакумент, яго мэтавае прызначэнне ці месца, якое займаецца ім у прасторы і ў часе.

Службовы (афіцыйны) дакумент — гэта дакумент, які створаны арганізацыяй, прадпрыемствам, установай ці службовай асобай і аформлены ва ўстаноўленым парадку.

Фармуляр дакумента — набор рэквізітаў у дакуменце, размешчаных у вызначанай стандартам паслядоўнасці.

Пытанні для самападрыхтоўкі

1. Пералічыце асноўныя функцыянальна-камунікатыўныя характарыстыкі афіцыйна-справавога стылю.

2. У чым заключаецца адрозненне паміж дакументам і службовым дакументам. Пералічыце асноўныя функцыі дакументаў.

3. У чым асаблівасці сістэмы моўных сродкаў, якія выкарыстоўваюцца ў афіцыйна-справавых дакументах?

4. Ахарактарызуйце марфалагічныя асаблівасці мовы афіцыйных папер.

5. Што такое рэквізіт дакумента, фармуляр дакумента, бланк дакумента?

Трэнінг уменняў

Заданне 1 *. Падбярыце прыметнікі або дзеепрыметнікі, з якімі звычайна спалучаюцца прыведзеныя словы (у іх тэрміналагічным значэнні).

Узор: пратакол — афіцыйны, складзены…

Закон, аб’ява, подпіс, пастанова, справаздача, праграма, распіска, рэзалюцыя, рэкамендацыя, даведка, тэзісы, характарыстыка, распіска, рэзюмэ, аўтабіяграфія, акт.

Заданне 2 *. Размяркуйце словы і выразы па наступных групах: а) стылістычна нейтральныя; б) з яркай прыметай афіцыйна-справавога стылю; в) не ўласцівыя афіцыйна-справавому стылю.

Баланс, прыняць да ведама, прагноз, дзівосны, сакратарка, воблачкі, працоўны дагавор, вышэйпададзены, дысбаланс, прыватызацыйны чэк, прэйскурант, рынак, рэклама, справаздачны перыяд, від дыяграмы, субсідыя, такса, балансазнаўства, фазавы аналіз, актывізацыя пазнавальнай дзейнасці, бухгалтарскае дапушчэнне, сонейка, з языка зляцела, электрычка, бухгалтарская справаздачнасць, пачатак урока, сумленне, верагоднасць фінансавай справаздачнасці, падборачка, вястун, падборачка, інфармацыйная асіметрыя, інфармацыя, падвядзенне вынікаў, прыняць рашэнне, істотнасць фінансавай справаздачнасці, малоць языком, карвалол, матывацыйны кампанент урока, ажыццяўляць, кансалідаваная справаздачнасць.

Заданне 3 *. Зрабіце аналіз тэкстаў і адзначце ў іх характэрныя асаблівасці афіцыйна-справавога стылю.

1. Мы, народы аб’яднаных нацый, поўныя рашучасці

пазбавіць будучыя пакаленні ад бедстваў вайны, якія двойчы ў нашым жыцці прынеслі чалавецтву невыразнае гора, і зноў сцвердзіць веру ў асноўныя правы чалавека, у годнасць і каштоўнасць чалавечай асобы, у раўнапраўе мужчын і жанчын і ў роўнасць правоў вялікіх і млых нацый, і

стварыць умовы, пры якіх могуць захоўвацца справядлівасць і павага да абавязацельстваў, якія вынікаюць з дагавораў і іншых крыніц мжнароднага права, і

садзейнічаць сацыяльнаму прагрэсу і паляпшэнню ўмоў жыцця пры большай свабодзе,

і ў гэтых мэтах

праяўляць цярпімасць і жыць разам, у міры адзін з адным, як добрыя суседзі, і

аб’яднаць нашы намаганні для падтрымання міжнарднага міру і бяспекі, і

забяспечыць прыняццем прынцыпаў і ўстанаўленнем метадаў, каб узброеныя сілы ўжываліся не інакш, як у агульных інтарэсах, і

выкарыстоўваць міжнародны аппарат для садзейнічання эканамічнаму і сацыяльнаму прагрэсу ўсіх народаў

рышылі аб’яднаць нашы намаганні для дасягнення нашых мэтаў (З уводнай часткі (прэамбулы) Статута Арганізацыі Аб'яднаных Нацый).

2. Артыкул 1. Зацвердзіць Правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі.

Артыкул 2. Дзяржаўныя органы, іншыя арганізацы, грамадзяне Рэспублікі Беларусь, а таксама замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства, якія пастаянна ці часова пражываюць або часова знаходзяцца на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, павінны кіравацца Правіламі беларускай арфаграфіі і пунктуацыі, зацверджанымі гэтым Законам, ва ўсіх сферах і выпадках выкарыстання пісьмовай беларускай мовы.

Артыкул 3. Савету Міністраў Рэспублікі Беларусь да 1 верасня 2010 года:

забяспечыць прывядзенне актаў заканадаўства ў адпаведнасці з гэтым Законам;

прыняць іншыя меры, неабходныя для рэалізацыі палажэнняў гэтага Закона (З Закона «Аб правілах беларусках арфаграфіі і пунктуацыі»).

Заданне 4 *. Вызначце, да якога стылю належыць прапанаваны ўрывак. Назавіце характэрныя для дадзенага стылю лексічныя адзінкі.

Артыкул 3. Права грамадзян карыстацца іх нацыянальнай мовай

Грамадзянам Беларускай ССР гарантуеца права карыстацца іх нацыянальнай мовай. Ім гарантуецца таксама права звяртацца ў дзяржаўныя, партыйныя органы, прадпрыемствы, установы і грамадскія арганізацыі на беларускай, рускай або іншай прымальнай для бакоў мове.

Рашэнне па сутнасці звароту афармляецца на беларускай мове. Адказ грамадзяніну даецца на беларускай мове або, па яго жаданню, у перакладзе на русскую мову.

Адмова службовай асобы прыняць і разгледзець зварот грамадзяніна на дзяржаўнай мове, мове міжнацыянальных зносін або рабочай мове дадзенай установы са спасылкай на няведанне мовы звароту цягне за сабой адказнасць згодна з дзеючым заканадаўствам.

Артыкул 4. Абавязак службовых асоб, іншых работнікаў дзяржаўных, партыйных органаў, прадпрыемстваў, устаноў і грамадскіх арганізацый валодаць беларускай і рускай мовай у аб’ёме, неабходным для выканання службовых абавязкаў.

Кіраўнікі, іншыя работнікі дзяржаўных устанў, партыйных, савецкіх, прафсаюзных органаў, грамадскіх арганізацый і прадпрыемстваў павінны валодаць беларускай і рускай мовай у аб’ёме, неабходным для выканання службовых абавязкаў.

Органы дзяржаўнай улады і дзяржаўнага кіравання, а таксама ўстановы, прадпрыемствы і арганізацыі павінны прымаць і разглядаць дакументы, якія падаюцца грамадзянам на беларускай або рускай мове (З Закона «Аб мовах у Беларускай ССР»).

Заданне 5 *. Суаднясіце групы дакументаў і асаблівасці іх класіфікацыі.

1. Тэрміновы, нетэрміновы;

2. арыгіналы, копіі;

3. просты, складаны;

4. індывідуальныя, тыпавыя, трафарэтныя;

5. пастаяннага захавання, даўгачаснага захавання і часовага захавання;

6. унутраныя, знешнія;

7. афіцыйны, асабісты.

1. паводле зместу;

2. паводле паходжання;

3. па месцы складання;

4. па форме;

5. па стадыях стварэння;

6. па тэрмінах выканання;

7. па тэрмінах захавання;

і) па форме інфармацыі.

Заданне 6 *. Адрэдагуйце пададзеныя ніжэй словазлучэнні і выказванні, растлумачце, чым выкліканы памылкі пры іх напісанні.

Выпіска з пратаколу, падача дакументу, асаблівы рахунак у ашчадным банку, кадравая цякучасць, прынятыя рашэнні к паляпшэнню сітуацыі, дакумент уключае важныя ведамасці.

Заданне 7 *. Выберыце правільны варыянт з прапанаваных, растлумачце свой выбар.

Унесці прапановы — унесці прапазіцыю, забяспечыць рашэнне праблемы — вырашыць праблему, у адпаведнасці з загадам — згодна з загадам, у самы найбліжэйшы час — у бліжэйшы час, мерапрыемствы — захады, паскорыць пагадненне — пагадзіцца, парадак дня — павестка дня.

Заданне 8 *. Вызначце жанр дакумента. Назавіце рэквізіты. Якімі стылістычнымі сродкамі забяспечваецца ў ім дакладнасць і стандартнасць?

Аддзел аўтаматызаваных тэхналогій ЖАНР 28.07.2007 № 3 г.Мінск

Дырэктару АТ «Новыя тэхналогіі» Казлову Г.А. Нам. дырэктара С.В.Кажадзюбу падрыхтаваць прапановы па ўзмацненні аховы памяшканняў АТ да 11.08.2009 Подпіс дырэктара 01.08.2009

Аб парушэнні рэжыму доступу

ў службовыя памяшканні аддзела

Згодна з «Дагаворам аб арэндзе» ЦHДIТK забяспечвае ахову i рэжымнасць доступу ў арандаваныя АТ «Новыя тэхналогii» пакоi № 309, 311А, 313 пры дапамозе пульта сiгналiзацыi i запiсу ў журнал аб прыёме-перадачы пакояў.

15.07.2009, 16.07.2009 i 19.07.2009 (ранiцай) былi зафiксаваны па­рушэннi рэжыму доступу ў гэтыя памяшканнi, звязаныя з несанкцыя­наваным з нашага боку зняццем сiгналiзацыi асобамi, якiя не з’яўляюццa супрацоўнiкамi АТ «Новыя тэхналогii». Акрамя таго, 25.07.2009 (таксама ранiцай) была адключана электраэнергiя i знята сiгналiзацыя на пульце.

Taкiм чынам, у вышэйпералiчаныя днi ахова маёмасцi ў названых памяшканнях сродкамi сiгналiзацыi не забяспечвалася.

Прашу прыняць меры для прадухiлення ў далейшым падобных выпадкаў.

Начальнік аддзела Подпіс А.Б.Пятрэнка

У справу 01-10

Подпіс

02.09.2009

Заданне 9 *. Падбярыце самастойна афіцыйна-справавы тэкст. Зрабіце поўны стылістычны аналіз. Якую ролю ў тэксце адыгрываюць стандартызаваныя выразы?

Парадак стылістычнага аналізу афіцыйна-справавога тэксту:

1. Стыль.

2. Сфера выкарыстання (афіцыйнае справаводства).

3. Форма зносін (пісьмовая/вусная маналагічная).

4. Мэта (выражэнне волі/загад/канстатацыя).

5. Характар узаемнаадносін (афіцыйны).

6. Падстыль (заканадўчы/дыпламатычны/канцылярскі).

7. Жанр.

8. Лесічныя асаблівасці.

9. Марфалагічныя асаблівасці.

10. Сінтаксічныя асаблівасці.

Тэма 7