- •Спіс скарачэнняў і абрэвіятур
- •Уводзіны
- •Праграмна-інфармацыйны блок выпіска з тыпавой праграмы
- •Змест вучэбнай дысцыпліны
- •«Беларуская мова (прафесійная лексіка)». Беларуская мова і яе месца ў сістэме агульначалавечых і нацыянальных каштоўнасцей
- •Вучэбна-метадычны блок
- •Беларуская мова і яе месца ў сістэме агульначалавечых і нацыянальных каштоўнасцей
- •Уводзіны ў дысцыпліну «Беларуская мова (прафесійная лексіка)». Беларуская мова і яе месца ў сістэме агульначалавечых і нацыянальных каштоўнасцей
- •1.1 Мова і соцыум. Гіпотэзы паходжання мовы. Функцыі мовы ў грамадстве
- •1.2 Беларуская мова сярод іншых моў свету
- •1.3 Беларуская мова — форма нацыянальнай культуры беларусаў
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Паходжанне беларускай мовы і асноўныя этапы яе развіцця
- •2.1 Асноўныя этапы фарміравання беларускай мовы. Старабеларуская літаратурная мова хіv—хvі ст.
- •2.2 Новая (сучасная) беларуская мова XIX — пачатку XX ст.
- •2.3 Развіццё і функцыянаванне беларускай літаратурнай мовы ў XX — пачатку XXI ст.
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Бягучы кантрольны тэст *
- •Спіс рэкамендаваных крыніц
- •Лексічная сістэма беларускай мовы
- •Лексіка беларускай мовы паводле паходжання і сфер выкарыстання
- •1. 1 Паняцце пра лексіку. Прадмет і задачы лексікалогіі
- •1.2 Лексіка беларускай мовы паводле паходжання
- •1.3 Лексіка беларускай мовы паводле сферы выкарыстання
- •1.4 Актыўная і пасіўная лексіка ў беларускай мове
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Беларуская тэрміналогія
- •2.1 Паняцце тэрміна. Тэрміналогія. Адрозненне тэрміна ад слова
- •2.2 Асаблівасці словаўтварэння беларускай тэрміналогіі (прадуктыўныя спосабы і сродкі)
- •2.3 З гісторыі беларускай навуковай тэрміналогіі [6, с. 7—14]
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Лексікаграфія як раздзел мовазнаўства
- •3.1 Лексікаграфія як навука. З гісторыі вывучэння лексікаграфіі
- •3.2 Тыпы слоўнікаў
- •3.3 Тэрміналагічныя слоўнікі і даведнікі, іх роля і месца ў лексікаграфічнай сістэме беларускай мовы
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Бягучы кантрольны тэст
- •Спіс рэкамендаваных крыніц па модулі
- •Функцыянаванне беларускай мовы ва ўмовах білінгвізму
- •Моўная сітуацыя ў Рэспубліцы Беларусь на сучасным этапе. Моўная інтэрферэнцыя і яе віды
- •1.1 Білінгвізм у Рэспубліцы Беларусь. Псіхалагічны, педагагічны, сацыялінгвістычны аспекты білінгвізму
- •1.2 Паняцце моўнай інтэрферэнцыі. Віды інтэрферэнцыі (фанетычная, акцэнтная, лексічная, марфалагічная, сінтаксічная, словаўтваральная)
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Моўная інтэрферэнцыя і яе віды. Сінтаксічная інтэрферэнцыя
- •2.1 Сінтаксічная інтэрферэнцыя. Асаблівасці дапасавання і кіравання ў беларускай мове
- •2.2 Каардынацыя дзейніка і выказніка ў сказе
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Бягучы кантрольны тэст
- •Спіс рэкамендаваных крыніц па модулі
- •Функцыянальныя стылі маўлення
- •Сістэма функцыянальных стыляў беларускай мовы
- •1.1 Паняцце функцыянальнага стылю. Класіфікацыя функцыянальных стыляў
- •1.2 Навуковы стыль і яго асноўныя падстылі
- •1.3 Публіцыстычны стыль і яго асноўныя асаблівасці
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Навуковы стыль і яго моўныя асаблівасці
- •2.1 Навуковы стыль і яго функцыянальна-камунікатыўныя характарыстыкі
- •2.1 Сістэма лексічных сродкаў навуковага стылю
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Навуковы тэкст: структура I моўнае афармленне
- •3.1 Марфалагічныя асаблівасці навуковага стылю
- •3.2 Асаблівасці сінтаксісу навуковага стылю
- •3.3 Структурныя адзінкі навуковага тэксту: сказ, абзац, складанае сінтаксічнае цэлае. Сродкі сувязі на ўзроўні сказаў і абзацаў навуковага тэксту
- •3.4 Кампазіцыйна-структурная арганізацыя з пункту гледжання спосабаў выкладання інфармацыі (апісанне, апавяданне, разважанне, доказ)
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Сістэма жанраў навуковай літаратуры
- •4.1 Паняцце жанру. Віды жанраў навуковай літаратуры
- •4.2 Рэферат і яго віды. Патрабаванні да рэферата
- •Алгарытм напісання рэферата навуковай крыніцы
- •4.3 Кампазіцыйна-змястоўная і лінгвістычная арганізацыя анатацыі. Віды анатацый
- •Алгарытм напісання анатацыі навуковай крыніцы
- •4.4 Тэзісы як жанр навуковай літаратуры
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Белавежская пушча
- •Патрабаванні да мовы пісьмовага выкладу матэрыялу, іх афармленне
- •5.1 Патрабаванні да мовы пісьмовага выкладу матэрыялу
- •5.2 Бібліяграфічны спіс і патрабаванні да яго афармлення
- •5.3 Цытаты і спасылкі, іх афармленне
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Афіцыйна-справавы стыль
- •6.1 Афіцыйна-справавы стыль. Асноўныя рысы афіцыйна-справавога стылю
- •6.2 Паняцце «дакумент» і «службовы дакумент». Лексіка-граматычныя асаблівасці мовы справавых папер і службовых дакументаў
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •1. Мы, народы аб’яднаных нацый, поўныя рашучасці
- •Віды афіцыйна-справавых дакументаў, правілы іх афармлення
- •7.1 Асабістыя дакументы (заява, аўтабіяграфія, даручэнне, распіска), іх кампазіцыйнае і моўнае афармленне
- •7.2 Распарадчыя дакументы (загад, распараджэнне), іх кампазіцыйнае і моўнае афармленне
- •7.3 Інфармацыйна-даведачныя дакументы (даведка, дакладныя і службовыя запіскі)
- •7.4 Справавыя лісты, іх віды і асаблівасці афармлення
- •Гласарый
- •Пытанні для самакатролю
- •Трэнінг уменняў
- •Бягучы кантрольны тэст
- •Спіс рэкамендаваных крыніц
- •Культура прафесійнага маўлення
- •Паняцце культуры маўлення. Асноўныя камунікатыўныя якасці маўлення
- •1.1 Мова і маўленне. Маўленне — маўленчая дзейнасць — агульная культура чалавека
- •1.2 Паняцце культуры маўлення. Асноўныя камунікатыўныя якасці маўлення: правільнасць, дакладнасць, лагічнасць, чысціня і багацце маўлення, дарэчнасць, вобразнасць
- •1.3 Службовы этыкет і культура зносін
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Теория цикла и. Шумпетера
- •Правільнасць маўлення і моўныя нормы
- •2.1 Правільнасць маўлення і моўныя нормы: лексічныя, арфаграфічныя, арфаэпічныя, акцэнталагічныя
- •2.2 Правільнасць маўлення і моўныя нормы: марфалагічныя, сінтаксічныя
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Асаблівасці вуснай формы прафесійных узаемаадносін
- •3.1 Тэхніка і выразнасць маўлення (голас і маўленчае дыханне, дыкцыя, інтанацыя і інш.)
- •3.2 Узаемадзеянне вербальных і невербальных сродкаў маўленчай дзейнасці
- •3.3 Падрыхтоўка да публічнага выступлення
- •Гласарый
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Трэнінг уменняў
- •Теория экономического цикла н. Д. Кондратьева
- •Бягучы кантрольны тэст
- •Спіс рэкамендаваных крыніц
- •Кантрольны блок выніковы тэст
- •Пытанні да заліку
- •Навучальна-даследчыцкі блок прыкладныя тэмы вусных паведамленняў I рэфератаў
- •Спіс выкарыстаных крыніц
Бягучы кантрольны тэст
1. Адзначце навуку, якая вывучае лексіку пэўнай мовы:
а) фанетыка;
б) фанематыка;
в) лексікалогія;
г) лексікаграфія;
д) фразеалогія.
2. Адзначце, на якія віды падзяляецца лексіка сучаснай беларускай мовы паводле паходжання:
а) экспрэсіўная і стылістычна-нейтральная;
б) лексіка старабеларускага перыяду і лексіка сучаснай беларускай мовы;
в) спецыяльная і агульнаўжывальная;
г) неалагізмы і архаізмы;
д) спрадвечнабеларуская і запазычаная.
3. Адзначце формулу, якая адпавядае паняццю «архаізм»:
а) знікла паняцце — знікла слова;
б) знікла слова — паняцце засталося — узнікла новае слова.
4. Адзначце формулу, якая адпавядае паняццю «гістарызм»:
а) знікла паняцце — знікла слова;
б) знікла слова — паняцце засталося — узнікла новае слова.
5. Адзначце правільнае: «Словы, якія выкарыстоўваюцца вузкім колам людзей, аб’яднаных агульнасцю інтараэсаў, называюцца...»:
а) фразеалагізмы;
б) афарызмы;
в) перыфразы;
г) дыялектызмы;
д) жарганізмы.
6. Адзначце, на якія віды падзяляецца лексіка сучаснай беларускай мовы паводле сферы ўжывання:
а) неалагізмы і архаізмы;
б) агульнаўжывальную і лексіку абмежаванага ўжывання;
в) уласнабеларускую і пазычаную;
г) лексіку старабеларускага перыяду і лексіку сучаснай беларускай мовы;
д) экспрэсіўную і стылістычна-нейтральную.
7. Адзначце правільнае: «Неалагізмы — гэта ...»:
а) словы, якія аднолькава пішуцца, але маюць кардынальна розныя значэнні;
б) словы, якія маюць блізкія значэнні, але адрозніваюцца напісаннем;
в) словы, якія маюць аднолькавы корань, аднак маюць адрозныя значэнні;
г) словы, створаныя для абазначэння новых прадметаў ці выражэння новых паняццяў;
д) словы, якія служаць для абазначэння паняццяў якой-небудзь галіны навукі.
8. Адзначце правільнае: «Слова ці спалучэнне слоў, якое з’яўляецца дакладным абазначэннем паняцця якой-небудзь галіны навукі, называецца...»:
а) тэрмін;
б) афарызм;
в) прафесіяналізм;
г) дыялектызмы
д) аўтарскі новатвор.
9. Адзначце правільнае: «Словы, якія ўжываюцца толькі на пэўнай тэрыторыі, называюцца...»:
а) фразеалагізмы;
б) афарызмы;
в) перыфразы;
г) дыялектызмы;
д) аўтарскія новатворы.
10. Адзначце віды ўстарэлых слоў:
а) фразеалагізмы;
б) слэнг;
в) архаізмы;
г) жарганізмы;
д) гістарызмы.
11. Адзначце характарыстыкі тэрмінаў:
а) сістэмнасць;
б) наяўнасць дэфініцыі;
в) ацэначнасць;
г) адсутнасць экспрэсіі;
д) складанне з двух кампанентаў.
12. Адзначце, што такое тэрміналагізацыя:
а) спосаб утварэння тэрмінаў, пры якім слова, што існавала ў літаратурнай мове, набывае тэрміналагічнае значэнне;
б) пераход тэрмінаў з адной тэрмінасістэмы ў другую;
в) страта тэрмінам свайго спецыяльнага значэння;
г) узнікненне новых тэрмінаў;
д) аб’яднанне двух тэрмінаў у адзін.
13. Адзначце, якія тэрміны не існуюць:
а) тэрміны-назоўнікі;
б) тэрміны-сказы;
в) тэрміны-словазлучэнні;
г) тэрміны-абрэвіятуры;
д) тэрміны-прыметнікі.
14. Адзначце спосабы ўтварэння тэрмінаў:
а) лексіка-семантычны;
б) марфалагічны;
в) фанетычны;
г) марфолага-сінтаксічны;
д) абрэвіяцыя.
15. Адзначце тэрміны, якія з’яўляюцца вузкаспецыяльнымі:
а) гідроліз;
б) мадальнасць;
в) прынцып;
г) праблема;
д) гіпербала.
16. Адзначце тэрміны, якія з’яўляюцца агульнанавуковымі:
а) сістэма;
б) аналіз;
в) дэвальвацыя;
г) біном;
д) гіпотэза.
17. Адзначце правільнае: «З’ява, пры якой тэрміны аднолькава пішуцца, але належаць розным галінам навукі, называецца...»:
а) міжтэрміналагічная мнагазначнасць;
б) міжтэрміналагічная сінанімія;
в) міжтэрміналагічная аманімія;
г) міжтэрміналагічная паранімія;
д) міжтэрміналагічная антанімія.
18. Адзначце тэрміны, якія ўтвораны шляхам словаскладання:
а) землекарыстанне;
б) вадакачка;
в) мова-пасрэдніца;
г) мова-пазычальніца;
д) фінансава-прававы.
19. Адзначце, што такое дэтэрміналагізацыя:
а) аб’яднанне двух тэрмінаў у адзін;
б) страта тэрмінам свайго спецыяльнага значэння;
в) пераход тэрмінаў з адной тэрмінасістэмы ў другую;
г) узнікненне новых тэрмінаў;
д) спосаб утварэння тэрмінаў, пры якім слова, што існавала ў літаратурнай мове, набывае тэрміналагічнае значэнне.
20. Адзначце тэрміны, якія з’яўляюцца амонімамі ў галіне матэматыкі і мовазнаўства:
а) функцыя;
б) задача;
в) корань;
г) суфікс;
д) парабала.
21. Адзначце тэрміны-прыметнікі:
а) семантычны;
б) паляўнічы;
в) дзяжурны;
г) геройскі;
д) аб’ектыўны.
22. Адзначце навуку, якая вывучае тэрміны:
а) тэрміназнаўства;
б) тэрміналогія;
в) тэрмінасістэма;
г) тэрмінаправа;
д) тэрмінатворчасць.
23. Адзначце, якога тыпу слоўнікі тлумачаць рэаліі і паняцці:
а) тлумачальны;
б) перакладны;
в) энцыклапедычны;
г) арфаграфічны;
д) гістарычны.
24. Вызначце слоўнікі, якія адносяцца да лінгвістычных:
а) «Марфемны слоўнік беларускай мовы»;
б) «Этымалагічны слоўнік фразеалагізмаў»;
в) «Беларуская энцыклапедыя»;
г) «Украінска-беларускі слоўнік»;
д) «Жывёльны свет Беларусі».
25. Вызначце слоўнікі, якія адносяцца да энцыклапедычных:
а) «Беларуская Савецкая Энцыклапедыя»;
б) «Слоўнік іншамоўных слоў»;
в) «Слоўнік паронімаў беларускай мовы»;
г) «Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя»;
д) «Арфаграфічны слоўнік для сярэдняй школы».