- •Філасофія і яе сутнасць
- •Структура філасофіі.
- •Асноўнае пытанне філасофіі
- •Матэрыялізм і ідэалізм.
- •Светапогляд, яго структура і асноўныя тыпы.
- •Функцыі філасофіі.
- •Мілецкая ( іянійская ) філасофія.
- •Элейская філасофія.
- •Філасофія зянона(490—420да н.Э.)
- •Філасофія сафістаў.
- •Сафістычнае вучэнне аб чалавеку.
- •Філасофія сакрата(466--399 да н. Э.)
- •Філасофія платона ( 427 -- 347г.Д.Н.Э.)
- •Філасофія арыстоцеля.
- •Філасофія атамістаў.
- •Філасофія сярэдневечча
- •Філасофія адраджэння.
- •Філасофія новага часу: эмпірызм, рацыяналізм, сенсуалізм.
- •Паняцце метада. Класіфікацыя метадаў навуковай дзейнасці.
- •Філасофія георг вільгельм фрыдрыха гегеля(1770 -- 1831).
- •Філасофія людвіга феербаха(1804--1872).
- •Філасофія марксізма.
- •Гісторыка - філасофскае разуменне матэрыі.
- •Сутнасць ўяўленняў аб рэчыва--полевай матэрыі
- •Матэрыя і рух.
- •Свядомасць і яе сутнасць.
- •Метафізіка, яе сутнасць і асноўныя формы.
- •Дыялектыка і яе прынцыпы
- •Сінэргетыка.
- •Канцэпцыя наасферы і экалагічныя каштоўнасці сучаснай цывілізацыі. Каэвалюцыя прыроды і грамадства.
- •Культура як з’ява
- •Цывілізацыя.
- •Грамадскі прагрэс.
- •Пачуццёвае і рацыянальнае ў пазнанні.
- •Агульналагічныя прыёмы пазнання.
- •Грамадства як вобласць вывучэння сацыяльнай філасофіі.
- •Філасофія тэхнікі і вобласць яе даследвання.
- •Філасофская думка беларусі
- •Расійская філасофія 18 -20 ст.
- •Прыродныя асновы грамадскага жыцця.
- •Чалавек як аб’ект філасофскага пазнання.
- •Філасофія жыцця.
- •Аналітычная філасофія ( нэапазітывізм. )
- •Рэлігіязнаўства, этыка, эстэтыка як прыкладныя філасофскія навукі.
- •Філасофія ідэнтычнасці (архетыпы, менталітэт, характар душы народа).
- •Усходняя філасофія
- •Індыйская філасофія
- •Кітайская філасофія.
- •Футуралогія як навука і вобраз здумлення.
- •Глабалізацыя сацыяльных працэсаў.
- •Усход – захад : філасофскі дыялог культур.
- •Філасофскія канцэпцыі сучаснага прыродазнаўства.
Прыродныя асновы грамадскага жыцця.
Філасофія даследуе прыроду спецыфічна, а менавіта: выяўляе падабенства і адрозненне прыроды і грамадства; які характар узаемасувязі паміж імі; якая перспектыва ў прыроды і грамадства. Першыя ўзгадкі аб прыродзе прысутнічаюць ўжо ў антычнай філасофіі, пачынаючы ад Піфагора, які ўяўляў зямлю як шарападобнае цела і завяршаючы Арыстоцелем, які разглядаў яе ў адзінству з зоркавым купалам г. зн. як частку космаса. Прырода тут не супрацьпастаўлялася чалавеку, а трактавалася як крыніца мудрасці. Схаластычная філасофія, абапіралася на вучэнне астранома, матэматыка і географа Клаўдзія Пталамея, лічачы Зямлю нерухомым цэнтрам свету, чым і закладвала асновы геацэнтрызма. У эпоху Адраджэння Мікалай Капернік (ХVI) стварае геліяцэнтрычную сістэму, тлумачачы, што Зямля адна з шматлікіх планет і яна варочаецца як вакол сваёй восі, так і вакол Сонца. Такім чынам была пастаўлена пад сумнення тэорыя геацэнтрызма.
Біясфера і наасфера.
Тэрмін “біясфера” (грэч.:bio – жыццё sphaira – шар) упершыню выкарыстаў аўстрыйскі геолаг Эдуард Зюс (19ст.) называючы гэтым тэрмінам абалонку Зямлі, якая напоўнена жыццём, ці была калісці ім напоўнена. Біясфера ніколі не знаходзілася ў статычным стане: раслінны і фывёльны свет паступова эвалюцыяніравалі, зменьвалі сваю структуру. Змяненні клімата і ўмоў жыцця прыводзілі да ўзнікнення шматлікіх новых відаў. Са з’яўленнем чалавека і яго рацыянальна – тэхналагічнай дзейнасці біясфера прымае форму наасферы(ст.грэч. noos – розум). Працэс ператварэння біясферы ў наасферу пачаўся тады, калі першабытны чалавек засвоіў першыя каменныя аруддзі, але затым ён дасягнуў непамерных масштабаў. Значыць наасфера – гэта сфера розума чалавека; сфера ўзаемадзеяння прыроды і грамадства. Паняцце наасфера ўвёў ва ўжытак французскі філосаф Тэйяр дэ Шардэн у 20-я гады XXст. Паводле Шардэна наасфера ўзнікае з двух адносна самастойных і адначасова ўзаемазлучаных працэсаў: эвалюцыі біясферы і эвалюцыі соцыўма. У тэарэтычным плане наасфера – гэта злучэнне навук аб прыродзе з навукамі аб чалавеку; ў практычным плане – гэта сфера ўзаемадзеяння прыроды і грамадства, ці абжытая чалавекам сфера сусвету.
Элементамі наасферы з’яўляюцца:
а)чалавечы розум ва ўсіх формах праяўлення.
б)людзі і іх тэхніка – тэхналагічная дзейнасць.
в)культурна – эканамічныя комплексы.
г)частка жывой і нежывой прыроды, якая служыць аб’ектам умяшальніцтва чалавека, напрыклад, у генафонд раслін, жывёл і самога чалавека, ўплыў на змяненні клімата, цячэнне рэк, узроўня вады ў сусветным акіяне і г. д.
Каб гэты якасны скачок (ад біясферы да наасферы) не прывёў да трагічных наступстваў для самога чалавека, які па сваёй біялогіі ва ўсе часы застаецца прыроднай істотай і мае патрэбу ў спрыяльных умовах знешнега асяроддзя неабходна, каб разумная чалавечая дзейнасць рабілася галоўным вызначальным фактарам развіцця прыроды.
Прыроданасельніцтва:
У 18 ст. пачынае афармляцца думка, што рост насельніцтва парушае гармонію паміж чалавекам і прыродай. Асабліва яна пашыралася праз творчасць англійскага эканаміста і пратэстанцкага тэолага Томаса Мальтуса ХVIIIст. У сваёй працы "Вопыт аб законе народасельніцтва" ён сцвярджаў, што прырост людзей павялічваецца ў геаметрычнай прагрэсіі, а прырост сродкаў існавання толькі ў арыфметычнай. Гэта і з'яўляецца прычынай войнаў і іншых сацыяльных і прыродных катаклізмаў. Дзеля выжывання, чалавецтва павінна кіравацца прынцыпам “нарадзіць новага чалавека толькі на замену памерлага”. Ужо ў антычнасці фіксаваліся сувязі паміж космасам і чаллавекам, а таксама выяўляліся ўплывы сонца на біялагічныя і сацыяльныя працэсы на зямлі. Асабліва гэта праяўлалася ў канцэпцыі пасіянарнасці. Згодна з ёй ўсё развіццё грамадства вызначаецца наяўнасцю ў ім людзей--пасіянарыяў, якія надзелены звышнатуральнай энэргіяй і жаданнем у дасягненні сваіх мэтаў. Менавіта, яны вызначаюць галоўныя гістарычныя падзеі ў жыцці народаў. Узнікненне саміх пасіянарыяў звязана з ландшафтам, часам і касмічнымі фактарамі. Пасіянарнасць ў тлумачэнні гістарычных падзей кіруецца прызнаннем факта вывяржэння біясферы. Напрыклад, з'яўленне новага этнаса тлумачыцца наступным: спачатку ўзнікаюць людзі-- пасіянарыі ў нетрах старога этнаса і яны здольны ахвяраваць сабою дзеля велічы ўзнікаючага этнаса. Пасіянарыі тонка ўлоўліваюць касмічныя змяненні і робяць іх сэнсам свайго жыцця. Затым яны згуртоўваюць вакол сябе іншых людзей і навязваюць ім свае перакананні, маральныя нормы, ўзоры паводзін. Канчаткова пасіянарнасць так шырока распаўсюджваецца ўнутры старога этнаса, што ён дэградуе і разбураецца, а на ягоных парэштках узнікае новы этнас.