- •Силлабус
- •1.8 Пәннің саясаты:
- •2. Бағдарлама:
- •2.2Пәннің мақсаты:
- •2.3 Оқыту міндеттері:
- •2.4 Оқытудың нәтижелері
- •2.5 Реквизитке дейінгі:
- •2.7 Тәжірибелік сабақтың тақырыптық оқу жоспары
- •2.8 Студенттің өз бетінше атқаратын жұмыстарының (сөж) тақырыптық жоспары
- •2.9 Пайдаланылатын әдебиеттердің тізімі
- •2.10 Оқыту әдістері:
- •2.11 Білімдерін бағалау белгілері және ережелері:
- •Әрбір құзыреттілік 100 балмен бағаланады.
- •Тәжірибелік сабақты бағалау критериі
- •Аралық бақылауды бағалау критериі
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
- •Мамандығы – 5в110100 Мейірбике ісі
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Гиппократ анты. Қр дәрігерінің анты.
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •Қазақстан Республикасы дәрігерінің анты
- •Үндестік заңы
- •Буын үндестігі
- •Дыбыс үндестігі
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Адам ағзасы
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Дене мүшелері. Сөздің тура және ауыспалы мағыналары.
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Cырқатнама, оның құрылысы
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Жүрек-қан тамырлар жүйесі
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Гипертония мен гипертониялық криздер.
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •8. Мәтін бойынша науқастың жауаптарына дәрігердің сұрақтарын әзірлеңіз.
- •12. Төменде осы тақырыпқа қатысты Абайдың өлең жолдары берілген, оқып шығыңыз.
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Аралық бақылау
- •2. Мақсаты: Өтілген лексикалық және грамматикалық материалдарды қайталай отырып, студенттердің алған білімін анықтау, қорыту, бекіту.
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Тыныс алу жүйесі. Зат есімнің жіктелуі.
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •9. Бақылау жұмыстары:
- •10. Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •10. Бақылау жұмыстары:
- •11. Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •7. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •9. Тапсырмалар:
- •17. Қалып қойған сөздерді жазып, өзіңізді тексеріңіз.
- •16. Сөйлемдерді бастаңыз.
- •22. Анатомиялық атауларды (мүшелерді) жазыңыз.
- •10. Бақылау жұмыстары:
- •15. Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
- •11. Берілген тұжырымдардың дұрыс не қате екенін анықтаңыз.
- •18. Төмендегі суреттер туралы әңгімелеңіз (ненің суреті, қайда орналасады, пішіні қандай т.Б.).
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар
- •3.Сабақтың міндеті.
- •4. Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша тақырыпты әр түрлі бағытта, жазу мәдениетін, дағдысын дамыту
- •4.Негізгі ұғымдар:
- •5.Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты)
- •8.Тапсырмалар.
- •1. Бұйрық рай тұлғалы етістікті көрсетіңіз.
- •3.Сабақтың міндеті.
- •4. Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша тақырыпты әр түрлі бағытта, жазу мәдениетін, дағдысын дамыту
- •4.Негізгі ұғымдар:
- •5.Сабақты өткізу жоспары (уақыты, минуты)
- •8.Тапсырмалар. Көмекші етістіктер
- •Буынның шығуы
- •1) Етістікті көрсетіңіз:
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Ми шайқалғанда
- •10.Бақылау(сұрақтар, жаттығулар, тапсырмалар, тестілер және т.Б.)
- •6. Белгісіздік есімдігі бар сөйлемді көрсетіңіз.
- •6.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақ өткізу жоспары:
- •6. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •8. Тапсырмалар:
- •1. Септік жалғауы бар сөздерді көрсетіңіз.
- •1. Тәуелденіп септелген сөз тіркесін көрсетіңіз.
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5.Сабақты өткізу жоспары (уақыты, мннуты):
- •7. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •9. Тапсырмалар
- •Зәр шығару жүйесі, аурулары
- •11. Әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •2. Мақсаты:
- •3. Міндеті:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5.Сабақты өткізу жоспары (уақыты, мннуты):
- •7. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •9. Тапсырмалар
- •10. Бақылау (сұрақтар, жаттығулар, тапсырмалар т.Б.):
- •11. Әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Жұқпалы аурулар. Венерологиялық аурулар, диалог
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Сан есім, түрлері
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Жұқпалы аурулар
- •Мәтіннен кейінгі жаттығу жұмыстары
- •Жұқпалы аурулар бойынша сұхбатқа дайындық жұмыстары:
- •Жұқпалы аурулар бойынша сұхбат
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Венерологиялық аурулар
- •Мәтіннен кейінгі жаттығу жұмыстары
- •10.Бақылау(сұрақтар, жаттығулар, тапсырмалар, тестілер және т.Б.)
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Эндокриндік жүйе. Сыртқы және ішкі секреция бездері.
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Болымсыздық есімдіктер
- •Өз бетінше орындайтын жаттығу жұмыстары
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Эндокриндік жүйе
- •Сыртқы және ішкі секреция бездері
- •10.Бақылау(сұрақтар, жаттығулар, тапсырмалар, тестілер және т.Б.)
- •6. Белгісіздік есімдігі бар сөйлемді көрсетіңіз.
- •6.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Витаминдер.
- •4.Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •6. Өткізу түрі: Аралас сабақ
- •9. Тапсырмалар
- •Өз бетінше орындайтын жаттығу жұмыстары
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Витаминдер
- •10.Бақылау (құзыреттілік бойынша )
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Құлақ аурулары.
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Сөйлем мүшелері. Сөйлемнің тұрлаулы мүшелері.
- •Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелері
- •Сырқат сыры
- •Фельдшер
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Құлақ аурулары және оның алдын алу
- •10.Бақылау (құзыреттілік бойынша )
- •2. Баяндауышы есім сөзден болған сөйлемді көрсетіңіз.
- •5. Пысықтауыш болатын сөзді көрсетіңіз.
- •7. Жанама толықтауышы бар сөйлемді көрсетіңіз.
- •1.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Аралық бақылау
- •Мақсаты: Өткен лексикалық және грамматикалық маериалдарды қайталай отырып, студенттердің алған білімін анықтау, қорыту, бекіту.
- •4. Өткізу түрі: бақылау
- •5. Аралық бақылау бойынша негізгі сұрақтар:
- •Лексикалық материал бойынша сұрақтар
- •Кровоизлияние в мозг (инсульт)
- •1. Медициналық термин қолданылған сөйлемдерді көрсетіңіз.
- •Лексикалық материал бойынша сұрақтар
- •Если случился обморок
- •1. Сөйлемді толықтырыңыз.
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Жай сөйлем, түрлері
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Қант диабеті
- •10.Бақылау (құзыреттілік бойынша )
- •1. Лепті сөйлемді көрсетіңіз.
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1.Тақырыбы: Емдеу сақтандыру мекемелерінің түрлері
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Құрмалас сөйлем
- •«Сыңарыңды тап» ойыны
- •Емдеу - сақтандыру мекемелерінің түрлері
- •Тақырыпқа қатысты нақыл сөз
- •10. Бақылау (құзыреттілік бойынша )
- •1. Құрмалас сөйлемді көрсетіңіз.
- •3. Құрмалас сөйлемді көрсетіңіз.
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Салауатты өмір салты - денсаулық кепілі
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9. Тапсырмалар
- •Салалас құрмалас сөйлем
- •Өз бетінше орындайтын жаттығу жұмыстары
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Салауатты өмір салты – денсаулық кепілі
- •Тақырыпқа қатысты нақыл сөз
- •Дене тәрбиесі – дәрісіз ем
- •1. Салалас кұрмалас сөйлемді көрсетіңіз.
- •2. Салалас құрмалас сөйлемді табыңыз.
- •3. Жалғаулық шылау қатысқан сөйлемді көрсетіңіз.
- •9. Салалас құрмалас сөйлемді көрсетіңіз.
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Ағзаны шынықтыру
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Жаңа сабақ
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Ағзаны шынықтыру
- •Мәтіннен кейінгі жаттығу жұмыстары
- •1. Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем жасайтын сыңарды табыңыз.
- •5. Көп нүктенің орнына тиісті баяндауышты қойып, мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем жасаңыз.
- •6. Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмаластың бағыныңқысының баяндауышы болатын сөзді көрсетіңіз.
- •Аурудың интоксикация құбылыстары ..., антибиотиктерді 7-8 күн бойы қабылдайды.
- •7. Сөйлемнің алдыңғы сыңарын табыңыз.
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Сабақтың тақырыбы: житс - ғасыр дерті
- •4.Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9.Тапсырмалар
- •Қимыл-сын бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- •(Сложноподчиненные предложения с придаточными образа действия)
- •Қарсылықты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем.
- •Мақсат бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- •(Сложноподчиненное предложения с придаточными цели)
- •Шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем
- •(Сложноподчиненное предложения с придаточными условия)
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Житс (спид) – ғасыр дерті
- •Мәтіннен кейінгі жаттығу жұмыстары
- •Дәрі-дәрмексіз әдіс
- •10.Бақылау (құзыреттілік бойынша )
- •1. Құрмалас сөйлемді көрсетіңіз.
- •3. Құрмалас сөйлемді көрсетіңіз.
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •Тәжірибелік сабақтарға арналған
- •Әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Дәрігер этикасы
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •6.Өткізу түрі: ізденіс сабақ
- •9.Тапсырмалар
- •Сөздіктану. Терминтану.
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Дәрігер этикасы
- •Дәрігер қандай болу керек?
- •1.Мағынасы жақын, синоним сөздерді көрсетіңіз.
- •11.Негізгі әдебиеттер:
- •4. Өткізу түрі: бақылау
- •5. Аралық бақылау бойынша негізгі сұрақтар:
- •Лексикалық материал бойынша сұрақтар
- •Краснуха
- •2. Сабақтас құрмалас сөйлем жасайтын сыңарды көрсетіңіз.
- •Лексикалық материал бойынша сұрақтар
- •1. Сабақтас құрмалас сөйлем жасамайтын сыңарды көрсетіңіз.
- •Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстарына арналған әдістемелік нұсқаулар
- •3. Тапсырмалар:
- •5. Орындалу талаптары:
- •8. Әдебиеттер:
- •Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстарына арналған әдістемелік нұсқаулар
- •3. Тапсырмалар:
- •5. Орындалу талаптары:
- •8.Әдебиеттер:
- •Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстарына арналған әдістемелік нұсқаулар
- •1. Тақырыбы: Орта ғасыр ойшылдары.
- •3. Тапсырмалар:
- •5. Орындалу талаптары:
- •8.Әдебиеттер:
- •Студенттердің өз бетінше атқаратын жұмыстарына арналған әдістемелік нұсқаулар
- •3. Тапсырмалар:
- •5. Орындалу талаптары:
- •Оқытушының жетекшілігімен студенттің өз бетінше атқаратын (осөж)
- •Жұмысының тақырыптық жоспары
- •1. Тақырыбы: Менің Отаным Қазақстан. Қазақтың ұлттық мейрамдары.
- •2. Мақсаты:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •Менің Отаным – Қазақстан
- •Қазақтың ұлттық мейрамдары (Наурыз, Құрбан айт, Тәуелсіздік күні т.Б.)
- •Тәуелсіздік күні
- •Халықаралық Наурыз мейрамы
- •8 Наурыз – Халықаралық әйелдер күні
- •Астана күні
- •Айт мейрамы
- •11. Әдебиеттер:
- •Оқытушының жетекшілігімен студенттің өз бетінше атқаратын (осөж)
- •Жұмысының тақырыптық жоспары
- •Тұғыры биік – тәуелсіз Қазақстан (рәміздері)
- •1.Қазақстан Республикасының Мемлекеттік нышандары туралы» Жарлығы қашан шықты?
- •3. Антоним дегеніміз ....
- •7. Әнұранның сөзін жазған кім?
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •Қазақстанның тарихи ескерткіштері
- •10. Бақылау(тестілер,ситуациялық тапсырмалар, сұрақтар т.Б.)
- •10.Бақылау (сұрақтар, тестілер, тапсырмалар т.Б.):
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақты өткізу жоспары:
- •Әлия молдағұлова
- •Әкелері жайында балалары не ойлайды?
- •(Если бы)
- •1.Тіл дыбыстарын зерттейтін тіл білімінің саласын көрсетіңіз
- •Оқытушының жетекшілігімен студенттің өз бетінше атқаратын (осөж)
- •Жұмысының тақырыптық жоспары
- •4.Негізгі ұғымдар:
- •6.Өткізу түрі - тәжірибелік
- •7.Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері
- •9.Тапсырмалар
- •Халық қаһармандары – ел мақтанышы
- •(Б.Момышұлы, т.Әубәкіров т.Б).
- •2. Б.Момышұлы қай жылы дүниеге келген?
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9. Тапсырмалар.
- •Жаңа сабақ
- •Толық түрі
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Қазақтың танымал қоғам қайраткерлері
- •1.Жіктік жалғауындағы сөзді көрсетіңіз.
- •Оқытушының жетекшілігімен студенттің өз бетінше атқаратын (осөж)
- •Жұмысының тақырыптық жоспары
- •1. Тақырыбы: Қазақтың көрнекті ақын-жазушылары
- •Қазақтың көрнекті ақын-жазушылары
- •( М.Мақатаев, ж.Молдағалиев, ә.Кекілбаев, м.Шаханов т.Б. )
- •11. Негізгі әдебиеттер:
- •Оқытушының жетекшілігімен студенттің өз бетінше атқаратын (осөж)
- •Жұмысының тақырыптық жоспары
- •1. Тақырып: Адамзаттың Абайы
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақты өткізу жоспары:
- •9. Тапсырмалар:
- •Адамзаттың Абайы
- •10. Бақылау ( біліктілікті, коммуникативтік, практикалық дағдыларды, өзін-өзі дамытуға арналған сұрақтар, тапсырмалар).
- •1. Барыс септігі бар сөйлемді көрсетіңіз.
- •7.Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •9.Тапсырмалар
- •Мәдениет және өнер қайраткерлері
- •10. Бақылау (тапсырмалар, тестілер, т.Б.):
- •7.Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:
- •9.Тапсырмалар
- •Университет – білім ордасы
- •10. Бақылау (сұрақтар, тестілер)
- •4.Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақты өткізу жоспары (уақыты , минут)
- •9. Тапсырмалар.
- •Жаңа сабақ
- •Көмекші етістіктер
- •Мәтін алдындағы жаттығу жұмыстары
- •Алғашқы қазақ дәрігерлері
- •1) Етістікті көрсетіңіз:
- •Оқытушының жетекшілігімен студенттің өз бетінше атқаратын (осөж)
- •Жұмысының тақырыптық жоспары
- •1. Тақырыбы: Қазақтың көрнекті дәрігер-ғалымдары.
- •3. Міндеті:
- •5. Сабақты өткізу жоспары:
- •9. Тапсырмалар :
- •7. Мәтінді оқып, аудару
- •10. Бақылау:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •10.Бақылау
- •11.Әдебиеттер:
- •4. Негізгі ұғымдар:
- •5. Сабақты өткізу жоспары:
- •9. Тапсырмалар
- •1. Келер шақты көрсетіңіз.
- •1. Аудармасы дұрыс сөзді көрсетіңіз.
- •3. Міндеті:
- •Тұжырымдама қорытындысы
- •1. Науқастың халы нашар. Қандай сөздермен баяндайсыз?
- •Қазақстан Республикасының дәрігер анты
- •1. Сөйлемді аяқтаңыз.
- •10. Бақылау.
- •11. Әдебиеттер:
- •Мейірбике ісі мамандығына арналған
- •Емтихан сұрақтары
- •Кітапханадағы кітаптар тізімі
5-тапсырма. «Сыртқы және ішкі секреция бездері» мәтіні бойынша кездесетін жаңа сөздермен танысып, жаттап алыңыз.
Сыртқы-внешний
Ішкі-внутренний
Сөл-сок, выделяющие вещества
Өзек-проток, ствол
Тікелей-непосредственно,прямо
Бөлу-выделять, деление,разделить
Ұйқы безі-поджелудочная железа
Қалқанша без-щитовидная железа
Түтікше-сосуд
Тіршілік-жизнь,существование
Ұлпа-ткань
Зиянды-опасный, вредный
Мінез-құлық-характер
Құбылмалы-изменчивый, переменчивый
Бейімделу-адаптация, припособиться
Қуану-радоваться, восторг
Үрейлену-тревожиться,бояться,паника
6-тапсырма. Төмендегі сөз тіркестерін оқып шығыңыз. Орыс тіліне аударыңыз.
Ағзадағы бездер, өзектері бар бездер, өзектері жоқ бездер, сөлді қанға бөлу, сөлді ас қорыту мүшелеріне бөлу, адамның тіршілік етуі, адамның өсуі, адамның дамуы, ішкі секрециясы бездерінің маңызы, гормон бөліп шығару, ағзаның түрлі әрекеті, күшті биологиялық заттар, қан арқылы, бүкіл денеге таралу, мүшелердің қызметін реттеу, ұлпалардың қызметін реттеу, психологиялық іс-әрекетін қалыптастыру, адамның қуануы, адамның үрейленуі, адамның мінез-құлқы, адамның іс-әрекеті.
7-тапсырма. Төменде берілген мәтінді оқып шығыңыз.Орыс тіліңе аударыңыз. Мәтін бойынша сұрақтар дайындаңыз. Сұрақтарыңыз бен жауаптарыңызды дәптерге жазыңыз.
Сыртқы және ішкі секреция бездері
Ағзадағы бездер негізінен екі топқа:сыртқы және ішкі секреция бездеріне бөлінеді. Сыртқы секреция бездері деп сөл бөліп шығаратын өзектері бар бездерді айтады. Ал ішкі секреция бездерінің сөл бөлетін өзектері болмайды. Сондықтан олар сөлді қанға бөледі. Сыртқы секреция бездеріне сілекей, ұйқы безі және ішек бездері мен бауыр жатады. Бұлар сөлді ас қорыту мүшелеріне бөледі.
Ішкі секреция бездеріне мидың төменгі қосалқы безі(гипофиз) және жоғары қосалқы без (эпифиз), қалқанша без, оның қасындағы бездер, тимус, бүйрек бездері жатады. Бұларда түтікше болмағандықтан, олар сөлін қанға бөледі. Адамның тіршілік етіп, өсіп, дамуына ішкі секреция бездерінің маңызы ерекше. Себебі бұл жүйеге жататын бездер гормон бөліп шығарады. Гормон-ішкі секреция безінің қанға бөліп шығаратын биологиялық заттар. Гормондар қан арқылы бүкіл денеге таралады және барлық мүшелер мен ұлпалардың қызметін реттеуге әсер етеді.
Ішкі секреция бездерінің қызметі бұзылып, гормондарды аз немесе көп бөлсе, дененің өсуіне, оның дамуына зиянды әсерін тигізеді, ауру пайда болады. Ішкі секреция бездері дене мүшелерінің атқаратын қызметін және мінез-құлық, яғни психологиялық іс-әрекетін қалыптастырады. Ішкі секркция бездері бөлетін гормондар адамның мінез-құлқына, іс-әрекетіне әсер етеді.
8-тапсырма. Көп нүктенің орнына керекті қосымшаны қойып, сөйлемді толықтырыңыз.
1.Бездер екі топ ... бөлінеді.2.Ішкі секреция бездері сөл ... қанға бөледі.3. Сыртқы секреция без ... сөлді өзектері арқылы бөледі.4. Адамның дамуы... әсерін тигізеді.5.Бұл жүйе... жататын безден гормон бөледі.6.Гормондар қан арқылы бүкіл дене... тарайды.7.Ішкі секреция бездері... қызметін жүйке жүйе... басқарады.
9-тапсырма. Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.
1.Бездер нешеге бөлінеді?
2.Сыртқы секреция бездері деген не?
3.Олар қандай қызмет атқарады?
4.Сыртқы секреция бездеріне қандай бездер жатады?
5.Ішкі секреция бездеріне қандай бездер жатады?
6.Олар сөлін қайда бөледі?
7.Гормон деген не?
8.Ішкі секреция бездерінің қызметі қандай?
10-тапсырма
Неліктен адамның тіршілік етіп, дамуына ішкі секреция бездерінің маңызы ерекше екендігі туралы абзацты тауып оқып беріңіз. Түсінгеніңізді дәптерге жазыңыз.
11-тапсырма.
Төмендегі берілген мәтінді оқып шығыңыз. Ерекше дыбыстырға, оқу жылдамдығына көңіл бөліңіз. Мәтінге тақырып қойыңыз, түсінгеніңізді әңгімелеп беріңіз.
Бүйрек үсті безі екі бүйректің үстінде жатады. Әр бездің салмағы 12граммнан. Бұл бездер бірнеше гормондар бөліп шығарады. Бүйрек безі сыртқы және ішкі қабаттан құралады. Ішкі қабат адреналин гормонын бөледі. Сыртқы қабатта гормондар өте көп болады. Олар минералды заттардың, көмір сулардың, ақуыздың, майдың алмасуын реттеп оттырады.
Адреналин жүрек жұмысына, қан тамырларға әсер еттеді. Ол жүректің жұмысын жылдамдатады. Зат алмасу әрекетін арттырады. Әсіресе көмірсулардың алмасуын жылдамдатады, оның нәтижесінде қоректік заттар көбейеді. Осыдан бұлшық еттер жұмысы жақсарып, адамға энергия- күш пайда болады.
10.Бақылау(сұрақтар, жаттығулар, тапсырмалар, тестілер және т.Б.)
Когнитивті – білім компетенциясы:
Тестілер:
Жалпылау есімдігін табыңыз.
а) күллі
ә) ешкім
б) мынау
в) осы
г) кейбір
Дұрыс септелген есімдікті табыңыз.
а) өзі
ә) баршасына
б) барлыққа
в) сеннің
г) менге
Белгісіздік есімдіктер қатарын табыңыз.
а) әлдеқайда, кейбір, әркім
ә) ешкім, әрине, сол
б) өзі, өзім, мына
в) кім? не? қанша?
г) мен, сен, ол
Белгісіздік есімдігін көрсетіңіз.
а) қайсыбір
ә) саған
б) түгел
в) осынау
г) ештеңе
Жалпылау есімдігі қатысқан сөйлемді көрсетіңіз.
а) Саған қандай сыйлық берді?
ә) Әрбір атқарған ісің нәтижелі болсын.
б) Ешқайда барушы болма.
в) Қандай анализ тапсырдыңыз?
г) Күллі халық дағдарысты жақсы түсінеді.
6. Белгісіздік есімдігі бар сөйлемді көрсетіңіз.
а) Бұл дәрілер қызуды баса бермейді.
ә) Сондықтан дәрілерді қоса бермейді.
б) Қандай дәрі қабылдадыңыз?
в) Қызылмайды пайдаланғанда ешқандай кері әсерлер байқалмайды.
г) Бірталай дәрілердің сапасын анықтайды.
7. Жалпылау есімдігі бар сөйлемді көрсетіңіз.
а) Үнемі қажет болатын дәрілерді сақтаңыз.
ә) Дәрілердің барлығын баланың қолы жетпейтін жерде сақтаңыз.
б) Дәрі пайдаланылмады.
в) Студенттер сабаққа келмеді.
г) Мерзімі өтіп кеткен дәріні қабылдамаңыз.
8. Жалпылау есімдік қатысқан сөйлемді көрсетіңіз.
а) Қалыпқа келтіруші заттарды майдың негізі деп атайды.
ә) Алоэ - көп жылдық өсімдік.
б) Балды бауыр ауруларына пайдаланады.
в) Майлардың барлығы ағзаға пайдалы бола бермейді.
г) Дәріханада майды шыны сауыттарға салып береді.
9. Жалпылау есімдікті табыңыз.
а) осы, сол, ана, мынау
ә) отыр, жүр, тұр, кел
б) өзім, өзің, өзі
в) барлық, бәрі, барша, бүкіл
г) мұнай, темір, көмір
10. Есімдікті көрсетіңіз.
Медицинада дәрілік өсімдіктердің кейбіреуінен дәрі дайындалмайды.
а) медицинада
ә) дәрілік
б) өсімдіктердің
в) кейбіреуінен
г) дәрі дайындалмайды
6. Септеліп тұрған сілтеу есімдігін көрсетіңіз.
а) осыған
ә) бұл
б) мынаны
в) бүгін
г) осыдан
7. Болымсыздық есімдігін табыңыз.
а) біз, сендер
ә) ешкім, ешқашан
б) кім, не
в) бәрі, күлі
г) түгел, барлық
8. «Ешкім келген жоқ» сөйлемінде қандай есімдік бар?
а) болымсыздық
ә) жалпылау
б) сілтеу
в) жіктеу
г) белгісіздік
9. Сөйлемдегі сұрау есімдігін көрсетіңіз.
Аурудың алдын алудың қандай жолдары бар?
а) алдын алу
ә) қандай
б) жолдары бар
в) аурудың
г) бар
10. «Біреу есік қағып тұр» сөйлемінде қандай есімдік бар?
а) болымсыздық
ә) жалпылау
б) сілтеу
в) жіктеу
г) белгісіздік
11. Есімдіктің түрлерін көрсетіңіз.
а) болымсыздық
ә) оның
б) топтау
в) салыстырмалы
12. Есімдікті тіркесті көрсетіңіз.
а) бірінші адам
ә) бір-бірден
б) біреу секілді
в) бірдене айтты
13. Жіктеу есімдіктерін табыңыз.
а) біз, сендер
ә) ешкім, ешқашан
б) кім, не
в) бәрі, күллі