10. Бақылау жұмыстары:

Коммуникативті компетенция бойынша

Д) Мәтін бойынша төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

Ас қорыту қандай үрдіс?

Ас қорыту жолына нелер жатады?

Он екі елі ішекте қандай үрдіс жүреді?

Бауыр қандай қызмет атқарады?

Аш ішекте қорытылмаған заттар қайда барады?

Асқазанда ас қанша сағаттай болады?

Он екі елі ішекте қандай үрдіс жүреді?

Бауыр қандай қызмет атқарады?

Ең соңғы қорытылу қай жерде болады?

Е) Зат есімнің септік жалғауларын және тіркесетін шылауларын еске түсіріңіз.

Атау септік ___________

Ілік септік ____________

Барыс септік __________

Табыс септік ___________

Жатыс септік __________

Шығыс септік __________

Көмектес септік __________

Ж) Көп нүктенің орнына тіркестердің мағынасына қарай септік жалғауларды қойыңыз.

бездер... құралу

ішек түтікшелері... бөлігі

жұтқыншақ... төменгі жағы

бүкіл ағза... тарау

тік ішек... түсу

осындай күй... тез қорытылу

ауыз қуысы... өту

лимфа... сіңірілу

атауы сипаты... сәйкес

аш ішек... біртіндеп өту

З) Мәтіннен төменде берілген қысқа ақпараттарды кеңейтіп, толықтыратын үзінділерді табыңыз.

• Асқазан ауруларының ішінде ең жиі кездесетін ауру – жедел гастрит.

• 18-24 сағат бойы су-шай диетасы қолданылады.

• Созылмалы гастрит – асқазанның барлық ауруларының 85% құрайтын, кең тараған аурулардың бiрi.

• Созылмалы гастриттiң белгiлерінің бірі – асқазан қыжылдау.

• Созылмалы гастриттi емдеуге болады.

И) Үлгі бойынша ары қарай жалғастырыңыз.

Төмендегі себептерден	адам қандай зардап шегеді?
Үлгі:Іш қатудан	үлкен дәретке ұзақ уақыт бармаудан ағза уланады.
Тамақты шайнамастан асығыс жұтудан
Тәбеті нашарлаудан
Зиянды әдеттердің әсерінен
Ауыздан жағымсыз иіс шығуынан

Операционалды – дағды компетенциясы бойынша

К) Мағынасына қарай екі бағанды сәйкестендіріңіз.

Қоймалжың ас бұдан кейін ас қорыту жүйесінің келесі бөлімі	аш ішек, тоқ ішек – бұлар ас қорыту жолы болып табылады.
Тоқ ішек – адам ағзасындағы ішек түтікшелерінің ең кеңейген бөлігі,	ал майдың ерітінділері негізінен, лимфаға сіңіріледі.
Ауыз қуысы, жұтқыншақ, өңеш, асқазан немесе қарын, он екі елі ішек,	аш ішектің бастапқы бөлігі, ол асқазанның кіреберісімен жалғасады.
Аш ішектегі қорытылған кенеулі заттардың ерітіндісі қыл тамырлар арқылы қанға өтеді,	– аш ішекке біртіндеп өтіп отырады да, ең соңғы қорытылуға түседі.
Он екі елі ішек немесе ұлтабар, латынша  duodénum –	ол соқыр ішек пен тік ішектен тұрады, қорытылмаған қалдық заттар тік ішекке түседі.
Ұйқы безі асқазанның астыңғы жағында	екінші бел омыртқасының деңгейінде орналасқан.

Когнитивті – білім компетенциясы бойынша

Қ) Берілген тұжырымдардың дұрыс не қате екенін анықтаңыз.

Ас қорыту – өте күрделі үрдіс.

Ол ас қорыту жолынан және бұлшық еттен құралады.

Ас ауыз қуысынан кеңірдек арқылы асқазанға өтеді, одан соң бауырға түседі.

Ересек адамның асқазанының сыйымдылығы 3 литрдей.

Асқазанның басты бөлімі – он екі елі ішек немесе ұлтабар.

Асқазанда бауыр мен ұйқы безінің сөл шығару өзектері ашылады.

Бауырдан бөлінетін өт қоңыр түсті.

Өттің әсерімен май уақ тамшыларға ыдырайды.

Бауыр – ас қорыту бездерінің ішіндегі ең кішкентай без.

Бауыр ағзадағы улы заттарды зарарсыздандырып отырады.

Он екі ішекте астың негізгі қорытылуы аяқталады.

Аш ішекте кенеулі заттар қан мен лимфа арқылы бүкіл ағзаға тарайды.

Л) Бауыр мен өкпеге салыстыру жүргізіңіз.

М) Төмендегі сұхбатты мазмұнына қарай толықтырыңыз.

– Қай жеріңіз ауырады?

–...

– Қай кезде ауырады? Тамақ алдында ма, әлде тамақтанғаннан кейін бе?

– ... .

– ...?

– Ащы тамақ жегеннен кейін ауырады.

– ...?

– Кеше кішкене қызуым болды.

– Әлсіздік сезінесіз бе?

–...

– Жүрегіңіз айни ма?

– ...

– ...?

– Иә, бірнеше рет құстым.

– Тәбетіңіз қалай?

– ... .

– Ішіңіз қата ма?

– ... .

– ...?

– Иә, асқазаным қыжылдайды.

Н) Науқас адамға дәрігердің атынан кеңес беріңіз.

а. Рецепте тағайындалған дәрі-дәрмектерді көрсетілуі бойынша қабылдаңыз.

ә. ____________________________________________________________________

б._____________________________________________________________________

в._____________________________________________________________________

г._____________________________________________________________________

Өзін-өзі дамыту білім компетенциясы бойынша

Ң) Науқас адам жайлы дәрігер атынан бөлім меңгерушісіне хабарлама жасаңыз(аты-жөні, жасы, қарап байқаған, сұрап білген ауру белгілері).

О)Жағдаяттық тапсырманы орындаңыз немесе консилиум жүргізуге дайындалыңыз.

Жедел жәрдем арқылы жеткізілген 68 жастағы науқастың асқазаны ұдайы сыздап ауырады, жүрегі айниды, жиі кекіреді, тамақ ішкеннен кейін 1,5-2 сағаттан соң ауру оң жақ белге беріледі. Науқасқа алғашқы көмек көрсетілді, қазіргі жағдайы қанағаттанарлық. Бірақ науқас тағайындалған антибиотиктерді қабылдаудан бас тартты.

Төмендегі сұрақтарға өз болжамыңызды білдіріңіз:

а) Науқастың неге дәрі қабылдағысы келмеді?

ә) Басқа қандай көмек көрсетеміз?

П) Төмендегі мақал-мәтелдерді мағынасына қарай сәйкестендіріңіз және мәнін түсіндіріңіз.

1	Ас біреудікі болғанмен,	а	әлек кірді.
2	Ауру кірді,	ә	кәрілік тоздырады.
3	Ауру батпандап кіреді,	б	азқазан өзіңдікі екенін ұмытпа.
4	Ауру аздырады,	в	ауырмайтын жол ізде.
5	Ауырып ем іздегенше,	г	мысқалдап шығады.