26.Дипломатиялық өкілдіктер.

Дипломатиялық өкілдік – дипломатиялық өкіл басқаратын сыртқы қатынастарының шет ел мемлекеттік органы. Егер дип. өкілдікті елші басқарса, ол елшілік деп аталады, егер уәкіл н\е тұрақты сенімді өкіл басқарса, ол миссия деп аталады. Бұл екі түрге папалық өкілдіктер – нунциялар мен интернунциялармен басқарылады. Көптеген мем-р тәжірибесінде дипломатиялық өкілдіктерінің басқаша атаулары кездеседі. Дип. өкілдіктің құқықтың ережелері 1961 жылы дипломатиялық қатынастар туралы Вена конвециясымен ж/е екіжақты келісімдермен, сонымен бірге қабылдаушы мемлекетінің ішкі заңдылығымен белгіленеді.

Дипломатиялық өкілділіктердің бір түрі ретінде, х/а ұйымдар жанындағы өкілдіктен (соның ішінде бақылаушы миссиялары)саналады, олардың құқықтық жағдайлары 1975ж мемлекеттер өкілдіктерінің х/а әмбебап сипаттағы ұйымдармен қатынасы туралы Вена конвенциясында анықталады. Көптеген мемлекеттер тәжірибесінде дипломатиялық өкілдіктің жартылай тұрақты сипатқа тән екенін атап көрсетуге болады, олардың функциялары күн тәртібіндегі мәселелер жөніндегі келіссөздерді жүргізуімен шектеледі.

1961 ж дипломатиялық қатынастар жөн Вена конвенциясының 22 бабы дип\қ өкілдіктердің ғимараттарының қол сұғылмаушылығына кепіл береді. Дипломатиялық өкілдіктің архивтері мен құжаттары оның қай уақытта болмасын, қай жерде болмасын әрдайым қол сұғылмайды(екі ел арасындағы қатынастар тоқтап қалған жағдайда да). 1961 ж Вена конвенциясына сәйкес Диломатиялық өкілдікдіктердің артықшылықтары мен иммунитеттері:

А) ғимараттың қол сұғылмайтындығы; Бұл дип. өкілдік/ң қалыпты қызмет етуін қамтамасыз ететін маңызды иммун/тердің бірі. Дип/қ қатынас туралы 1961 ж конв/ң 1 бабының 1 тармағына орай, өкіл/к ғимараты деп өкіл/к мақсаттары үшін пайдаланылатын ғимаратты н/е оның бір бөлігін айтады, оған меншік құқығы кімге тиесілі екендігіне қарамастан, өкіл/к басшы/ң резиденциясы, сондай ақ осы ғимаратты н/е оның бір бөлігіне қызмет көрсететін жер учаскесі де жатқызылады. Дип/қ өкіл/к ғимарат/ң қол сұғылмаушылығы іс жүзінде мынадай жолдармен жүзеге асырылады:

Өкілдік ғимаратына оның басшысының рұқсатынсыз кіруге тыйым салу;

Тінту, қамауға алу, реквизиция және атқару әрекеттері сияқты мәжбүрлеу шараларын жүзеге асыру мүмкіндігін жоққа шығару;

Дип/қ өкілдіктің тыныштығын бұзатын н/е ар намысына тиетін, залал келтіретін жергілікті билік өкілдері әрекеттерінің алдын алу;

Дип/қ өкілдіктің ғимаратын күзетуді арнайы полицейлер н/е әскери бөлімшелер арқылы дип/қ мекеме орналасқан мемлекет жүзеге асырады;

мемлекет оларға қастандық жасау жағдайларына тергеу жүргізуге ж/е қол сұғылмаушылық қағидасын бұзған кінәлі адамды жазалауға міндетті.

Б) Мұрағат, құжат ж/е хат хабарларға қол сұғылмайтындығы: Әдеттегі жағдайларда мұрағат/р мен құжат/ң қол сұғылмаушылығы дип/қ өкіл/к ғимараты/ң ж/е дип/қ пошта/ң қол сұғылмаушылығымен қамтамасыз етіледі.

В) Дип/қ қатынас құралдары иммун/ң проблемасы: арнайы нөмір/к белгісі бар автомашина/р да дип/қ қатынас құралына жатқызылғандықтан, олар да иммун/ді пайдаланады; дип/қ қатынас құралдары тінтілмейді; Дип/қ қат құрал/ы реквизицияланбайды, оларды қамауға алуға ж/е атқарушылық әрекеттер жүргізуге тыйым салынады.

Г) Тіркеуші мемлекетпен қатынасу бостандығы: тіркеуші мемл орган/мен еркін қатынасу дип/қ өкіл/к/ң қалыпты қызметін қамтамасыз етудің қажетті шарты болып табылады. Халық/қ құқық норма/ы дип/қ өкіл/к орналасқан мемл/ті шетелдік дип/қ өкіл/к/ң өзінің үкіметімен еркін байланыс жасауына барлық жағд/ды қамт/з етуге міндеттейді. Дип. өкілдік міндеттеріне мыналар жатады:

 Дипломатиялық өкілдік дипломатиялық өкілділік орналасқан елдегі мемлекеттің өкілдігі қызметін атқарады.

 Өз мемлекетінің, оның ұйымдарының, өкілдіктерінің, заңды ж\е жеке тұлғаларының мүдделерін х\қ құқық рұқсат беретін шектерде қорғайды.

 Дип. өкілдік орналасқан елінің мемлекеттік органдарымен келіссөздер жүргізу ж\е ресми байланыстар орнату;

 Дип. өкілдік орналасқан елінің ішкі саяси жағдайын, биліктің барлық органдарының қызметін, саяси, экономикалық, әлеуметтік даму үрдістерін, оның сыртқы саясатын барлық заңды құралдармен зерттеуі жатқызылады.

Дип. өкілдік қызметі мемлекеттер арасындағы экономикалық, мәдени, ғылым мен басқа салалардағы қатынастарының дсмуына жәрдемдесуі керек.