- •Т ошкент -2020
- •Мундарижа
- •Фан бўйича ўқув материаллари Мавзу-1. МакроиҚтисодий таҳлил ва прогнозлаш фанининг мазмуни, предмети, мақсади ва вазифалари Режа:
- •1.2. Макроиқтисодий таҳлил ва прогнозлаш фанининг мазмуни, предмети, мақсади ва вазифалари
- •1.3. Макроиқтисодий таҳлил ва мҳТнинг роли
- •1.4. Макроиқтисодий таҳлилдан фойдаланиш соҳалари
- •Таянч сўз ва иборалар
- •2.1. Таҳлилнинг моҳияти ва бошқаришдаги ўрни. Иқтисодий таҳлилнинг ўзига хос хусусиятлари.
- •2.2. Иқтисодий таҳлилни амалга ошириш услубиёти. Таҳлил услубиётини шакллантиришда тизимли ёндашув.
- •2.3. Макроиқтисодий таҳлилнинг амалий аҳамияти, бошқарув қарорларини қабул қилишда иқтисодий таҳлил натижаларининг ўрни ва аҳмияти.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-3. Макроиқтисодий таҳлил ва прогнозлашнинг ахборот таъминоти Режа:
- •3.1. Ижтимоий-иқтисодий ахборотларнинг шаклланиши ва уларнинг турлари
- •3.2. Макроиқтисодий кўрсаткичлар ахборот объекти сифатида
- •3.3. Макроиқтисодий таҳлил ва прогнозлаштиришда ахборот технологиялардан фойдаланиш йўналишлари.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-4. Реал секторнинг макроиқтисодий таҳлили Режа:
- •4.1. Миллий даромадлар ва маҳсулотлар ҳисоби
- •4.2. Миллий ҳисобот тизимини асосий агрегатлари.
- •4.3 Кўрсаткичларни ҳисоблаш муаммолари.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-6. Бюджет-солиқ секторининг макроиқтисодий таҳлили Режа:
- •6.1. “Давлат бошқарув органлари” тушунчасига изоҳ
- •6.2. Давлат бошқарув органлари (дбо)нинг операциялар ҳисоби
- •6.3. Давлат бошқарув органлари операцияларининг тавсифланиши
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-7. Пул-кредит секторининг иқтисодий таҳлили Режа:
- •7.1. Иқтисодий операциялар
- •7.2 Миллий даромад, маҳсулот ва тўлов баланси ҳисоблари ўртасидаги алоқа
- •Ўзаро алоқаси
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-9. Макроиқтисодий прогнозлашнинг моҳияти, предмети ва объекти Режа:
- •9.1. Иқтисодий прогнозлаш тушунчаси, унинг моҳияти ва функцияси
- •9.2. Прогноз, гипотеза ва режа хақида тушунчалар
- •9.3. Прогнозлаштириш объектининг тизимли таҳлили
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-10. Ижтимоий-иқтисодий жараёнларни прогнозлаш усуллари Режа:
- •10.1 Прогнозлаштириш усулларидан самарали фойдаланиш.
- •10.2. Прогнозлаштириш усулларининг классификацияси.
- •10.3. Прогнозлаштиришда эксперт баҳолаш усуллари.
- •10.4. Корреляция ва регрессия таҳлили усули
- •10.5. Регрессион таҳлил.
- •10.6. Иқтисодий жараёнлар ва ҳодисаларнинг математик формулалар орқали ифодаланиши.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-11. Макроиқтисодий прогнозлаш моделлари Режа:
- •11.1. Иқтисодий-ижтимоий прогнозлаштириш моделларининг классификацияси.
- •11.2. Эконометрик моделллар.
- •11.3. Макроиқтисодий моделлар.
- •11.4. Иқтисодиётни ривожлантириш моделлари.
- •11.5. Тармоқлараро динамик баланс модели
- •11.6. Прогнозлаштиришни мукаммалаштиришнинг муҳим йўналишлари.
- •11.7. Маҳсулот хом ашё номенклатурасига асосланган моделлар.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-12. Иқтисодий ўсишни прогнозлаш Режа:
- •12.1. Иқтисодий ўсиш тушунчаси.
- •12.2. Иқтисодий ўсиш турлари, уларнинг прогнозлаштиришда ишлатилиши.
- •12.3. Иқтисодий ўсишни прогнозлаштиришда ишлаб чиқариш функцияси.
- •12.4. Экстрополяция усули, корреляцион анализ усули.
- •12.5. Макроиқтисодий ўсишни прогнозлаштириш.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-13. Илмий-техник тараққиётни прогнозлаш Режа:
- •13. 1. Илмий тадқиқот натижалари прогнозлаш объекти сифатида.
- •13.2. Илмий тадқиқот турлари.
- •13.3. Фундаментал тадқиқотлар, уларнинг ўзига хос хусусиятлари, самарадорлигини объектив баҳолаш усули ва умумий тадқиқотлардаги улушининг салмоғи.
- •13.4. Илмий-техник тараққиёт жараёнини прогнозлашнинг хусусиятлари ва тамойиллари.
- •13.5. Инновацион тадқиқот лойиҳалари ва уларнинг натижаларини прогнозлаш.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-14. Ижтимоий жараёнлар ва аҳоли турмуш даражасининг ўсишини прогнозлаш Режа:
- •14.1. Ижтимоий жараёнларнинг хусусиятлари ва уларни ифодаловчи кўрсаткичлар.
- •14.2. Ижтимоий соҳаларни прогнозлаш усуллари ва моделлари, уларнинг ўзига хос хусусиятлари.
- •14.3. Аҳоли турмуш динамикасини баҳоловчи кўрсаткичлар, ушбу кўрсаткичларни ўзгариш динамикаси.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-15. Демографик жараёнларни прогнозлаш Режа:
- •15.1. Прогнозлаш объекти демографик жараёнларнинг хусусиятлари, ўзагриш тенденцияси, ўсиш динамикаси
- •15.2. Мамлакат аҳолисининг таркибий тузилиши
- •15.3. Ишчи кучи, шаҳар ва қишлоқларда уларнинг таркибий тузилиши
- •15.4. Демографик жараёнларни ифодаловчи кўрсаткичлар ва уларни белгиловчи омиллар.
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Мавзу-16. Тармоқнинг иқтисодий ривожланишини прогнозлаш Режа:
- •16.1. Тармоқдаги маҳсулот талабини прогнозлаштириш
- •16.2. Талаб доиралари ва уларнинг талабдаги улушини аниқлаш, ретроспектив маълумот тўплаш, прогнозлаштириш усулини танлаш, тармоқ маҳсулотига бўлган эҳтиёж бўйича талаб моделини ишлаб чиқиш
- •16.3. Ишлаб чиқариш ресурслари талабини прогнозлаштириш.
- •16.4. Тармоқнинг прогнозлаштириш таркиби
- •Таянч сўз ва иборалар
- •Амалий машғулотлар бўйича ўқув материаллари амалий машғулотлар учун топшириқлар, кейс стади, вазиятли масалалар ва тестлар
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар Вазиятли топшириқ Истеъмол, инвестиция ва хукумат.
- •Истеъмолчилар.
- •Инвестор
- •Хукумат.
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Вазиятли топшириқ Банк тизими ва бозорни тартибга солиш.
- •Молия вазирлиги.
- •Марказий банк
- •Тижорат банклари
- •Фермерлар
- •Топшириқлар
- •Вазиятли топшириқ. Пул бозори ва процент нормаси
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Вазиятли топширик. Мувозанат ва давлатнинг пул сиёсати.
- •Топшириқлар
- •Вазиятли топширик. Инвестицион талаб ва махсулот бозорларида мувозанат
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Топшириқлар
- •Тавсия этиладиган адабиётлар рўйхати Асосий адабиётлар
- •Қўшимча адабиётлар
- •Электрон журналлар
- •Интернет сайтлари
- •Талабанинг семестр давомидаги мустақил таълимига оид топшириқлар мустақил таълимга оид топшириқлар
- •Мустақил таълимни баҳолаш бўйича услубий кўрсатма кириш
- •Тaлaбaлaр мустaқил ишлaрининг мaзмуни вa aсосий шaкллaри
- •2. Талабалар мустақил ишларини ташкил этишнинг асосий тамойиллари
- •3. Мустақил ишни амалга оширишда талаба бажариши лозим бўлган вазифалар
- •4. Тaлaбaлaр мустaқил иши мавзулари ва мазмуни, уларни бажариш шакллари
- •Талабалар мустақил таълимининг мазмуни ва ҳажми
- •5. Тaлaбaлaр мустaқил иши бўйича маслаҳатларни ташкил этиш тартиби
- •6. Тaлaбaлaр мустaқил ишлaрини назорат қилиш, баҳолаш тартиби ва мезонлари
- •Курс иши мавзулари, уларни ёзиш ва баҳолаш бўйича услубий кўрсатма
- •Курс иши ёзишнинг мақсад ва вазифалари
- •Курс ишини ташкил этиш
- •Ишнинг мавзусини танлаш
- •Ишнинг режасини тузиш ва бажариладиган ишларни назорат қилиш
- •Курс ишида амалга оширилиши керак бўлган ишлар
- •Кафедранинг асосий вазифалари
- •Илмий раҳбарнинг вазифалари
- •Талабанинг вазифалари
- •Ишга тайёргарлик
- •Адабиётларни танлаш
- •Адабиётларни ўрганиш ва асосий маълумотларни йиғиш
- •Курс ишининг таркибий тузилиши
- •Курс ишини техник расмийлаштириш.
- •Курс ишини ҳимоя қилиш.
- •Курс ишини баҳолаш меъзонлари.
- •Курс ишига илова этиладиган ҳужжатлар.
- •Курс ишининг тавсия этилаётган мавзулари
- •Глоссарийлар
- •II. Ўқув фанининг мақсади ва вазифаси
- •III. Асосий назарий қисм (маъруза машғулотлари)
- •IV. Амалий машғулотлар бўйича кўрсатма ва тавсиялар
- •V. Мустақил таълим ва мустақил ишлар
- •VI. Асосий ва қўшимча ўқув адабиётлар ҳамда ахборот манбаалари Асосий адабиётлар
- •Қўшимча адабиётлар
- •Интернет сайтлари
- •Фаннинг ишчи ўқув дастури
- •1. Ўқув фани ўқитилиши бўйича услубий кўрсатмалар
- •2. Маъруза машғулотлари
- •3. Амалий машғулотлар
- •4. Мустақил таълим
- •5. Фан бўйича талабалар билимини баҳолаш ва назорат қилиш меъзонлари
- •6. Асосий ва қўшимча адабиётлар ҳамда ахборот манбалари Асосий адабиётлар
- •Қўшимча адабиётлар
- •Интернет сайтлари
- •Фан бўйича тарқатма материаллар Макроиқтисод “Макроиқтисодий таҳлил ва пр огнозлаш” фанининг мазмуни, вазифалари ва предмети фалари ва предмети
- •Тестлар Фан бўйича тестлар
- •5. Яим ҳажмини ўзгармас баҳоларда ҳисоблаш учун қайси усуллар қўлланилади.
- •6.Асосий капиталнинг ялпи жамғарилиши қайси баҳоларда ҳисобга олинади:
- •19. Инфляцияни келтириб чиқарадиган сабаблар кўрсатилан қаторни аниқланг.
- •30. Давлат бюджети камомадини молиялаштиришнинг қайси турлари мавжуд:
- •31. Дмс меъёрига кўра давлат молиявий статистикаси доирасидаги операциялар қандай услубда амалга оширилади:
- •32. Давлат бошқарув операцияларида тўлов оперциялари ўз ичига қуйидагиларни олади:
- •33. Консалидация тушунчаси қуйида келтирилган маълумотларнинг қайси бирисида тўғри ифода этилган:
- •50. Давлат бюджети камомадини молиялаштиришнинг қайси турлари мавжуд:
- •Рейтинг тизими асосида талабалар билимини назорат қилиш ва баҳолаш бўйича услубий кўрсатма умумий қоидалар
- •Талабалар билимини рейтинг тизими асосида баҳолаш мезони
- •Талабалар жн ва оНдан тўплайдиган балларнинг намунавий мезонлари
- •Якуний назоратни “Ёзма иш” асосида ўтказиш
- •Назорат турларини ўтказиш муддати
- •Фанга доир видео маърузалар ва видео роликлар Фанга доир видео маърузалар, видео роликлар:
- •Макроиқтисодий таҳлил ва прогнозлаш
Тестлар Фан бўйича тестлар
1.МҲТ да омил баҳо бу:
А) Меҳнат ҳақи ва орлиқ истеъмол йиғиндисидан иборат.
Б) Асосий баҳодан меҳнат ҳақини чегиришга тенг.
В) Меҳнат ҳақи ва орлиқ истеъмол ҳамда ялпи фойда йиғиндисидан иборат.
Г) Меҳнат ҳақи ва оралиқ истеъмол йиғиндисидан ялпи фойда айирмасига тенг.
2. ЯИМ охирги фойдаланиш усулида ҳисоблашда қуйидагича бўлади:
А) Уй хўжаликлари истеъмол ҳаражатлари ва ялпи жамғармалари йиғиндисидан иборат.
Б) Охирги истеъмол ҳаражатлари ва ялпи жамғармалар йиғиндисидан иборат.
В) Уй хўжаликлари ва давлат муассасалари ҳаражатлари йиғиндиси ва ялпи жамғармалар йиғиндисидан иборат.
Г) Охирги истеъмол ҳаражатларидан ялпи жамғармалар чегиришига тенг.
3. МҲТ га асосланаган ҳолда ички иқтисодиётни таърифловчи счётларга қуйидагилар кирмайди:
А) Товар ва хизматларни ишлаб чиқариш счёти, ишлаб чиқариш счёти
Б) жорий операциялар счёти, молия счёти, даромадларни ташкил топиш счёти
В) капитал ҳаражатлари, жорий операциялар, молия счёти.
Г) молия счёти, капитал ҳаражатлари счёти.
4. МҲТ да меҳнат ҳақи ифодаланишига қараб қуйидагича бўлади:
А) меҳнат ҳақи фондини, ишчи ва хизматчиларни моддий рағбатлантириш фонди.
Б) ишчи ва хизматчиларни меҳнат ҳақи фонди, корхона ва ташкилотлар ишлаб чиқаришни рағбатлантириш учун қилган ҳаражатлар.
В) ишчи ва хизматчиларнинг меҳнат ҳақи фонди ва моддий рағбатлантириш фонди таркибига кирмайдиган даромадлар.
Г) ялпи меҳнат ҳақи, корхона ва ташкилотларнинг ижтимоий суғуртага ҳақиқий ажратмаларидан иборат.
5. Яим ҳажмини ўзгармас баҳоларда ҳисоблаш учун қайси усуллар қўлланилади.
А) баҳо индекси, икки каррали дефляторлаш, ҳаражат элементларини қайта баҳолаш, физик ҳажм индекси ёрдамида базис давр кўрсаткичларини экстраполяциялаш.
Б) икки каррали дефляторлаш, ҳаражат элементларини қайта баҳолаш, физик ҳажм индекси ёрдамида базис давр кўрсаткичларини экстраполяциялаш.
В) ҳаражат элементларини қайта баҳолаш, физик ҳажм индекси ёрдамида базис давр экстраполяциялаш.
Г ) баҳо индекси ёрдамида дефляторлаш, икки каррали дефляторлаш, ҳаражат элементларини қайта баҳолаш, физик ҳажм индекси ёрдамида базис давр кўрсаткичларини экстраполяциялаш.
6.Асосий капиталнинг ялпи жамғарилиши қайси баҳоларда ҳисобга олинади:
А) асосий капиталнинг ҳарид қилиниш қиймати, баҳо индексида
Б) Асосий капиталнинг ишлаб чиқариш учун сарфланган ҳаражатлар қийматида, асосий капиталнинг ишлаб чиқариш воситалари ҳариди учун сарфланган ҳаражатлари.
В) асосий капиталнинг ҳарид қилиниш қиймати, асосий капиталнинг ишлаб чиқариш учун сарфланган ҳаражатлар қийматида.
Г) Асосий капиталнинг ишлаб чиқариш учун сарфланган ҳаражатлар қийматида, баҳо индексида.
7.Агар ҳукумат ҳар йили бюджетни баланслаштиришга ҳаракат қилса, у ҳолда бундай бюджет:
А) иқтисодий цикллардаги тебранишларни бартараф қилади;
Б) иктисодий циклдаги тебранишларни кучайтиради;
В) Ишлаб чиқариш ва бандликка ҳеч қандай таъсир кўрсатмайди;
Г) Инфляцияни кучсизланишига сабабчи бўлади;
Д) Ялпи талабни рағбатлантиради.
8. Давлат қарзи давлатни банкротга олиб келмайди, чунки у:
А) Қарзни тўлаши шарт эмас;
Б) қарзни қайта молиялаштириши мумкин;
В) Муомаладаги пул массасини кўпайтиради;
Г) Юқоридаги жавоблар тўғри;
Д) Юқоридаги жавоблар нотўғри.
9. Давлат қарзи бу сумма:
А) Давлат ҳаражатларига тенг;
Б) Бюджет дефицитига тенг;
Г) Бюджет дефицитидан бюджет ортиқлигини чегирмасига.
10. Давлат қарзи қандай иқтисодий оқибатларни келтириб чиқаради
А) Миллий иқтисодиётнинг ишлаб чиқариш имкониятларини қисқартиради;
Б) аҳоли яшаш даражасини пасайтиради;
В) миллий бойликни жамият аъзолари ўртасида тақсимлайди;
Г) ялпи миллий ҳаражатларни ошириши;
11. Тўлиқ бандлик шароитида йирик бюджет дефицити
барча бошқа шароитлар ўзгармас деб олганимизда қуйидагига сабабчи бўлади:
а) экспортни импортдан ошишига;
б) миллий валютага нисбатан халқоро бойликларни қисқариши;
в) харажатлар ошиши натижасидаги инфляцияга;
г) реал фоиз ставкаси ошишига.
12.Бюджет тақчиллиги қачон рўй беради?
А)Давлат бюджети даромадлари харажатларидан ошиб кеца;
Б)Солиқ тушумлари камайиб кеца;
В)Бюджет харажатлари кўпайиб кеца;
Г)Давлат бюджети харажатлари даромадларидан ошиб кеца.
13. Ислоҳотларнинг ҳозирги босқичида республикамизда амалга оширилаётган солиқ-бюджет сиёсатининг асосий мақсади бўлиб ҳисобланади:
А)давлатнинг молиявий ресурсларни қайта тақсимлашдаги иштироки самарадорлигини ошириш асосида барқарор иқтисодий ўсиш учун шарт шароитларни таъминлаш, республика аҳолисининг реал даромадаларини ошириш;
Б)солиқ тизимини такомиллаштириш ва давлат маблағларидан оқилона фойдаланиш;
В)иқтисодиётга солиқ юкини камайтириш, солиққа тортишнинг рағбатлантирувчи ролини кучайтириш;
Г) самарасиз давлат харажатларини қисқартириш ва уларни мақбуллаштириш.
14. Марказий Банк томонидан қайта молиялаштириш ставкасини пасайтирилиши (бошқа шарт-шароитлар ўзгармаган ҳолда) қуйидаги қайси ҳолатга олиб келади:
А)тижорат банклари кредитларининг қимматлашига, мамлакат инвестицион фаоллик даражасининг пасайишига;
Б)пул таклифи миқдорининг камайишига;
В)тижорат банклари кредитларининг арзонлашувига, мамлакатда инвестиицион фаоллик даражасининг кўтарилишига;
Г)фақатгина баҳолар даражасининг ўсишига ва миллий валюта алмашинув курсини пасайишига.
15. Хусусий секторни ривожлантириш деганда нимани тушунасиз?
А)хусусий тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш тизимини такомиллаштириш;
Б)хусусий секторнинг мамлакат ЯИМдаги ва бошқа иқтисодий кўрсаткичлардаги улушини ошириш;
В)иқтисодиётни эркинлаштириш;
Г)юқорида айтилганларнинг барчаси.
16.Операцион баланс деганда нимани тушунасиз
А) анъанавий балансга камомадни қўшилиб мусбат фоизлар айрилади;
Б) анъанавий балансга инфляцияга тўғри келган фоиз тўловлари қўшилади;
В) анъанавий балансдан инфляцияга тўғри келадиган фоиз тўловлари айирилади;
Г) бирламчи балансга фоиз тўловларнинг реал компонентлари айирилади.
17.Қуйидагиларнинг қайси бири банк активларига киради:
А) Акциялар, резервлар, талаб олинувчи жамғармалари;
Б) над пуллар, мулк ва резервлар;
В) над пуллар, мулклар, акциялар;
Г) над пуллар, акциялар, талаб қилиб олинувчи жамғармалар;
Д) резервлар, ссудалар ва акциялар.
18. Пул кредитни назорат қилувчи ташкилотлар балансида активи қуйидагилардан ташкил топган бўлади:
А) зарбхона, векселлар, аванслаштириш, орижий инвестиция, облигациялар;
Б) зарбхона, векселлар, аванслаштириш, орижий инвестиция, банкдан ташқарида айланиб юрувчи пуллар;
В) зарбхона, векселлар, аванслаштириш, орижий инвестиция, орижий валюта, орижий банклар корреспонтдентлари;
Г) зарбхона, векселлар, аванслаштириш, орижий инвестиция, хусусий сектор депозити;
Д) зарбхона, векселлар, аванслаштириш, орижий инвестиция, чегараланган депозитлар характери.