- •I бүлек и каләм, әйтерең бармы?
- •Безнең буын нинди идеаллар белан яши?
- •Идеалсыз кеше − имансыз кеше
- •Казан − тарихи истәлекләр шәһәре, мәдәният, белем үзәге
- •Яшьлегем бишеге
- •Хезмәтнең тире − ачы, җимеше − татлы
- •Бакма аның тышына, Бак эшләгән эшенә
- •Иң якын дустым
- •Мин юрист булырга телим
- •Җырлар өчен, җырларым бар
- •Тау башына салынгандыр безнең авыл
- •Көчле рухлы геройлар тудыручы әдип
- •Идеалы үзгәргән герой
- •Әсәр үзәгендә — кеше рухы
- •Түбәләрдән тамчы тама
- •Паркта — көз
- •Әгәр мин президент булсам
- •Идел кичкән инәкәләр теле
- •Татарстаным — гөлстаным
- •Әниемнең әнисе
- •Җәйге ялда
- •Кышның үз матурлыгы
- •Кадерле истәлек
- •Гаилә ядкаре
- •Бәхетен тапмаган геройлар
- •Гөлҗиһан — минем идеалым ул
- •Татар әдәбиятында авыл прозасы
- •Сталин лагерьларының афәтен сурәтләгән әсәр
- •Лирик герой — хакыйкать эзләү юлында
- •Яңа китап укыгач
- •Бүгенге әдәбиятта хатын-кыз образларын тасвирлауда традициялелек
- •Татар әдәбиятында тарихи тематика
- •Татар прозасында укытучы образы
- •II бүлек Октябрь инкыйлабына кадәрге татар әдәбияты буенча язма эшләр
- •Борынгы ядкарьләрдә бабаларыбызның педагогик карашлары
- •Коръән һәм татар әдәбияты
- •«Кыйссаи Йосыф» әсәрендә төшкә йөкләтелгән вазифалар
- •Мин яхшыга яхшымын, Мин яманга яманмын («Идегәй» дастанындагы үзәк геройга карата)
- •Олуг мәхәббәт турында китап (Хәрәзми иҗаты буенча)
- •«Нәхҗел-фәрадис» әсәрендә ислам дине тәгълиматы
- •«Гөлестан...»да хикәят һәм шигырьләр арасында бәйләнеш
- •«Төхфәи мәрдан» поэмасында шагыйрь образы
- •Суфилык мивәләре пешеп йетмеш
- •Гыйльмилә булды сәгадәт
- •Кандалый шигырьләрендә яктылык образлары
- •«Әбугалисина» әсәрендә мәгърифәтчелек идеяләре
- •«Хисаметдин менла» повестенда авторның идеалы булган образлар
- •Гамәл вә җәза (р. Фәхретдиновның «Әсма...» романы буенча)
- •Хатын-кыз бәхете
- •XIX йөзнең икенче яртысында поэзиядә мәдхия һәм мәрсияләр
- •«Өлүф яки гизәл кыз Хәдичә» романындагы геройлар хакында мин нәрсә уйлыйм?
- •Тукай шигырьләрендә символик образ Һәм детальләрнең поэтик фикерне җиткерүдәге роле
- •Мәхәббәтле дөнья (г. Тукайның «Син булмасаң!» шигыре буенча)
- •И газиз Туган җирем!
- •Милли моңнар
- •Язмышлар берлеге (Дәрдмәнд иҗаты буенча)
- •С. Рәмиев шигырьләрендә рухи бәйсезлеккә омтылган каһарман
- •Исемем — Мәҗит, шигырь әйтеп, шигырь язам (м. Гафури иҗатында традициялелек хакында)
- •«Кара йөзләр» повестенда Галимәне фаҗигагә китергән сәбәпләр
- •Гаяз Исхакыйның башлангыч чор иҗатында мәгърифәтчелек карашлары
- •Сәгадәт — бәхет дигән сүз (г. Исхакыйның «Теләнче кыз» әсәре буенча)
- •Хыяллары җимерелгән герой
- •Теләк-хыяллар һәм тормыш-чынбарлык
- •Аңлау тапмаган геройлар (ф. Әмирханның балалар турында хикәяләре буенча)
- •Дөнья — матур, мин — бәхетсез
- •Шәриф Камал иҗатында кеше күңеленә аваздаш табигать тасвирлары
- •Яшь гомерне нәрсәгә багышларга? (Гафур Коләхмәтов пьесалары буенча)
- •Безнең шәһәрнең серләре
- •«Галиябану» драмасында мәхәббәткә табынган геройлар
- •III бүлек Инкыйлабтан соңгы татар әдәбияты буенча язма эшләр
- •Һади Такташның «Урман кызы» поэмасында Әминә образының бирелеше
- •Кәрим Тинчуринның «Американ» комедиясендә «милләтпәрвәрләр»нең чын йөзен ачу
- •Гадел Кутуйның «Тапшырылмаган хатлар» әсәрендә чор идеологиясе чагылу
- •Муса Җәлилнең фронт лирикасы
- •Фатих Кәрим, иҗатында үлем һәм яшәү мәгънәсе турында уйланулар
- •Габдрахман Әпсәләмовның «Алтын йолдыз» романында батырлык тәрбияләү проблемасы
- •Хәсән Туфан иҗатында җил образы
- •А. Гыйләҗевнең «Язгы кәрваннар» әсәрендә сугыш чоры балаларын тасвирлау
- •Аяз Гыйләҗевнең «Жомга көн кич белән» әсәрендә мәхәббәт темасының чишелеше
- •И. Юзеевның «Өчәү чыктык ерак юлга» поэмасы
- •Биектә калу (м. Юнысның «Шәмдәлләрдә генә утлар яна» повесте буенча)
- •Туган якны сагыну хисе
- •Иҗат кешеләрен тасвирлаучы сәхнә әсәре
- •Татар әдәбиятында югалган матурлыкны эзләү
- •Милли хисләр
- •Рухи матурлык чагылышы
- •Ә. Еникинең шул исемдәге хикәясендә җиз кыңгырау образы
- •Ш. Галиевнең балалар өчен шигырьләрендә җыелма образлар
- •Р. Хәмид драмаларында кучемлелек
- •«Жиде баҗа» пьесасындагы геройларга бәяләмә
- •Күренекле шәхесләрнең образларын тудырган шагыйрь
- •Татар әдәбиятында автобиографик әсәрләр
- •Рәдиф Гаташ иҗатында робагыйлар
- •Рәдиф Гаташ лирикасында мәгъшука портреты
- •Тарих һәм хәтер
- •Р. Фәйзуллинның кыска шигырьләрендә тасвир тудыру алымнары
- •Хыянәт турында роман
- •«Батырша» романы — азатлык өчен көрәшне сурәтләүче әсәр
- •Телгә алырлык китап
- •Татар әдәбиятында торгынлык елларына бәяләмә
Гөлҗиһан — минем идеалым ул
Фәймәләрдә аулак өй. Гөлҗиһан шунда килергә тиеш. Факил Әмәк үзәк героиня исемен биргән повестенда үсмер кыз белән әнә шул аулак өй, клубта узган кичәләр вакытында оешкан вакыйгалар чылбыры аша таныштыра башлый. Без, гармунчы Гыйльметдиннән узып, Гөлкәйне һичкем озатмавын, кызның үзенең дә аңа үлеп гашыйклыгын беләбез.
Ходай Гөлҗиһанга буй-сынны да, чибәрлекне дә жәлләмичә биргән. Бөтен кешенең күз явын алырдай гүзәл булса да, җилбәзәк холыклы түгел ул. Артыгы белән оялчан, сабыр, әле күзе төшкән Гыйльметдинне дә ялындыртып кына йөри. Үзен дә, башкаларны да бәяли белә, шуңа да карамастан дуслар сайлаганда алдана да. Бөтен кешенең мәхәббәте төшкән Гөлҗиһан иптәшенең көнчелеге аркасында гел кыен хәлләрдә кала. Еш кына кешеләр махсус корган тозакка да эләгә. Гыйльметдин укырга китеп баргач, нахак гаеп тагылган кыз белән егет арасындагы мөнәсәбәтләр катлауланып, аралары өзелә. Шушы ук вакытта әтисе аңа күңеле тартмаган егеткә кияүгә барырга куша. Үз сүзендә тора алучылардан булса да, кызны ни өчендер кызгану хисе җиңә, һәм ул язмышы белән ризалаша. Аны бу адымга үги әнисеннән ераккарак качу теләге дә этәрә булса кирәк.
Икенче гаиләсендә дә тынгы тапмый Гөлкәй. Бөтен авырлык аның җилкәсенә төшә. Иптәш кызы ирен тартып алганнан соң, инде тәмам ялгыз калып, бу вакытка тузгыган әти-әнисе нигезенә кайтып егыла. Ире Әүхәтнең хыянәте аның рухын җимерә, башка ир-атларга да ышанычын киметә.
Бала белән тормыш дулкыннарына ташланган хатын язмышның бөтен ачысын-төчесен татый, тик бер вакытта да азмый–тузмый, әхлак киртәләрен узып чыкмый, намусына тап төшерми, күңелендә беренче һәм бердәнбер мәхәббәтен иң изге хис буларак саклый.
Бу авырлыклар бераздан инде җиңеллек кебек кенә кала. Әни кеше өчен иң начары — балаң җилкәсенә төшкән михнәт. Әхнәф тормышындагы һәр нәрсә Гөлҗиһанның теткәләнгән йөрәге аша уза. Ат чабышында, егылып, баш сөяген имгәткән, шуннан соң алмаштырып куелгандай булган Әхнәф инде үзе үк Гөлҗиһанга хәсрәт арты хәсрәт ташый, һичкемне санга сугарга теләми. Уйламыйча корган гаиләсе дә таркала. Тормышны улы, килене булып икенче тапкыр кичкән хатын сабыр анага, акыллы каенанага, йомшак куллы әбекәйгә әверелә.
Әлеге хәлләрдән соң Гөлҗиһанда гаҗәеп үзгәрешләр барлыкка килә. Яшәү мәгънәсе турында озак уйланып утырырга гадәтләнә ул. Бу үзәк героиняның рухи үсү баскычларының югарысына күтәрелгәнлеген күрсәтә.
Истәлекләр белән яшәгән Гөлҗиһан бүгенгедән исәп-хисапсыз эшләнгән яхшылыкка, эчкерсез дуслыкка мисаллар тапмый. Ә бит, уйлап карасаң, ул, элек болай түгел сыман иде, дисә дә, үзенең дә тормышы нәкъ менә дуслары, таныш-белешләре, якыннары аркасында җимерелә. Димәк, һәр чорның яманы, яхшысы бар.
Гөлҗиһан, тирәннән фикер йөртмәсәң, идеалым була да алмый кебек. Әлегә минем һәм аның язмышында үзара охшап вакыйгалар да юк, һәм мин аларның булуын да теләмим. Шулай да Факил Әмәк иҗат иткән бу образ күңел түренә кереп урнашты инде. Какча гына гәүдәле шушы татар хатын-кызындагы көчкә, аның чиктән тыш сабырлыгына, киң күңеллелегенә, ярдәмчеллегенә сокланам мин. Менә дигән Ана икәнен әйтеп үттем инде. Авыру баласын, ярым ятим оныгын карап үстерә, кеше итә. Гөлҗиһанның тышкы матурлыгы эчке сафлыгын тагын да яктыртып җибәрә. Кемнең генә аның шикелле гүзәлләрнең гүзәле була-килмәс!
Башкаларны шагыйрьләрчә нечкә тою, табигатькә якынлык белән дә аерылып тора ул. Аның яшәү рәвеше безнең өчен бер дигән өлге була ала.