Гаилә ядкаре

Һәрбер гаиләдә кадерләп саклый торган нәрсәдер була. Кемдер туган-тумачаларының фотоларын өй түренә элеп куя, һәр килгән кешегә шулар хакында сөйләргә ярата. Кемдер, әтием үстергән бакча, корган нигез дип, туган җиреннән күчеп китә алмый. Берәүгә ата-бабасыннан калган балта-пычкы, икенчесенә — савыт-саба, өченчесенә ишек өстендәге шамаил кадерле. Кемдер өчен үз йорты, гомумән, истәлекләрдән генә тора.

Минем ерак әбием балалары, оныклары белән үзе арасындагы җепләр ныклыгы өчен һәрвакыт борчылып яшәде. Кайвакыт, өелеп кунакка кайтып төшсәк, ул һәрберебезне янына җыя да берәр яулык өләшеп чыга:

— Мин үлгәч, истәлегем итеп ябарсыз...

Икенче бер килгәндә, тагын бер яулык тоттыра:

— Үлгәч, төсем булыр...

Әйтерсең без һәр елны тагын бер яулык башлаячакбыз. Ул яулык-ядкарьләрне бирә башлаганда, әби әнием яшенә дә җитмәгән булган югыйсә.

Шулай бер чакны, мин аларга кунакка баргач, әллә нинди серле бер тавыш белән:

— Яшь чакларымны күз алдына китерерсең, бик кадерле нәрсәләрне сиңа калдырыйм әле, кызым,— диде ул һәм чоланнан кечкенәрәк кенә чемодан күтәреп керде.

Ә анда!.. Чигүле күкрәкчәләр, түшлекләр, чуклы сөлгеләр... Әбием туларның һәрберсеннән, тарихларын сөйли-сөйли, өлеш чыгарды. Шунда гына әнием яшьлегендә япкан ак шәл дә сакланган.

Миңа биргән чакта әбиемнең күзләрендә яшь үк елтырап киткән шикелле тоелды:

— Каракалпактан алып кайткан иде бәбекәем...

Ул кадерле бүләкләрне мин, әлбәттә, кимим, сандык төбендә саклыйм, туздырасым, әрәм-шәрәм итәсем килми. Чуклы сөлгегә дә битемне сөртмим. Әбиемнең кулларының җылысы әллә ничә буыннарга барып җитүен телим. Бары тик әниемнең затлы ак шәльяулыгын гына япмый түзә алмыйм. Бигрәк тә матур, бигрәк тә җиңел шул ул! Анда әбием күзләреннән тамган сөю яше дә, әнием бармаклары ясаган сак хәрәкәтләрнең кыштырдавы да сакланадыр шикелле. Менә-менә ул куллар ак шәлне муеныма үзе ябар, менә ул кайнар яшь тамчысы битләремнән тәгәрәр кебек...

Без — эзтабарлар

Минем әбием пионер булган. Әнием дә, әтием дә, аларның туганнары да кызыл галстук такканнар. Хәзер пионерлар юк инде. Ә бәлки, бардыр да. Мәгънәле уеннарсыз, җыр-шигырьләрсез, үзара ярышларсыз, романтикасыз мәктәп тормышы кызык түгел. Татарстан пионерларының күпчелеге үзләрен варислар дип атый, кемдер эзтабарлар отрядына йөри, кемдер табигать дуслары исемлегенә кергән. Кыскасы, һәр бала ниндидер эш белән шөгыльләнергә, тормышын кызыклырак итәргә тырыша.

Безнең мәктәптә эзтабарлар отряды яши. Эзтабарларга ата-бабалары узган данлы юлны өйрәнү дә, күчмә кошлар тормышын күзәтү дә, походларга чыгу да ошый. Һәркайда кемдер калдырган эзләр бар. Без — әнә шуларны табучылар.

Теләсәң, отрядыбызга сине дә алабыз. Эзтабар булу — гадел, тырыш, шаян, көчле, тапкыр, җитез булу дигән сүз. Әгәр синдә андый сыйфатлар бар икән, рәхим ит, арабызда бул.

Без бу җәйне аеруча кызыклы уздырдык. Туган ягыбызда Азин дивизиясе булган урыннарда йөрдек. Кинога, фотога төшердек, альбомнар ясадык, аның сугышчысы исәпләнгән якташларыбыз исемлеген барладык.

Киләсе җәйгә сәяхәтебез ераккарак булачак. Ул дивизия йөргән юлларны тагын да дәвам итәчәкбез. Кызыкмы? Әлбәттә!