Храналогю

500 - 350 тыс. гадоу да н.э. - Першае (бярэзшскае) аледзяненне на тэрыгоры! Беларусь

300 - 110 тыс. гадоу да н.э. - Другое (дняпроучжае) аледзяненне на тэрыторьн Беларуси

90 - 83 тыс. гадоу да н.э. - Трэцяе ( валдайскае) аледзяненне на тэрыторы! Беларусь

100-40 тыс. гадоу да н.э. - Паяуленне чалавека на тэрыторьн JSerapyei.

40 - 24 тыс. гадоу да н.э. - Верхнепалеалггачныя стаяню стара-жытнага чалавека на тэрыторы! Пауднёвай Беларус!. 9-5 тыс. гадоу да н.э. - Эпоха мезаляу на тэрыторы! Беларусь 4-3 тыс. гадоу да н.э. - Эпоха неалпу на тэрыторьн Беларус!. 2-1 тыс. гадоу да н.э. - Эпоха бронзы на тэрыторы! Беларусь VII ст. да н.э. - Пачатак жалезнага веку на тэрыторы! Беларус!.' VI - VHI стст. н.э. - Рассяленне славян сярод балтау на тэрыторьп Усходняй Беларус!.

862 г. - Першыя летатеныя звестк! пра Полацк. 867 г. - Паход К!еуск!х князёу" Аскольда i Дз1ра на палачан. 882 г. - Аб'яднанне Ноугарада i Юева князем Алегам. 885 г. - Паход Ше^екага князя Алега на радз!м!чау. 907 г. - "Удзел крыв!чоу i радз!м!чау у паходзе Юе^скага князя Алега на Царград (В!зантыя). 974 г. - Першыя звестк! пра гВщебск (В!дбеск). 970 г. (па шшых даных 980 г.) - Першае летап!снае паведамленне пра самастойныя дзяржавы на тэрьпхэры! Беларус! - Полацкую зямлю i Тураускае княства.

980 г. - Захоп Полацка наугародск!м князем Уладз!м!рам Святасла-В1чам. 980 г. - Першыя летап!сныя звестк! пра г. Typaj?.

983. г. - Паход Юеускага князя Уладз!м!ра на яцвягау.

984. г. - Паход Шеускага князя Уладз!м!ра на радз!м!чау. Б!тва на р. Пшчане.

988 г. - Прыняцце хрысщ'янства у ЮеУскай Рус!. 992 г. - Утварэнне хрысщянскай enapxii ^ Полацку.

638

Канец X ст.(да 1001 г.) - Княжанне у Полацку Ьяслава Уладз1м1ра-

В1ча.

988 - 1015 гг. - Княжанне у Тураве Святаполка Уладз{\«рав1ча.

Канец X ст. — Першыя леташсныя звестю пра гЛзяслау.

1000 г. - Смерць Юеускай княпш Рагнеды Рагвалодауны.

1003 - 1044 гг. - Княжанне у* Полацку Брачыслава.1зяславав1ча.

1009 г. - Першае упамшанне Лпвы у заходтх крынщах.

1019 г. - Першыя легаш сныя звестю пра пБрэст (Бярэсце).

1021 г. - Паход Полацкага князя Брачыслава 1зяславав1ча на Ноугарад.

1044 г. — Заснаванне Навагрудка (Навагародка).

50-я гады XI ст. - Будаушцтва СафШскага сабора у Полацку.

1044 - 1101 гг. - Княжанне у Полацку Усяслава Брачыславав1ча.

1059 г. - Першыя звестю пра Копысь.

1065 г. - Паход Полацкага князя Усяслава на Пскоу*.

1065. г. - Першыя леташсныя звестю пра г. Браслау,

1066. г. - Захоп Полацшм князем Усяславам Брачыслав1чам HoyYa- рада.

1067. Г. - Бггва на р. Пям1зе полацкага князя Усяслава Брачыславав!- ча з войскам князёу Яраслав1чау.

1067. г. - Першыя летапюныя звестк! пра гарады Мшск (Менъск) i Оршу (Ръша).

1068. - 1069 гг. - Княжанне у Иеве полацкага князя Усяслава. 1071 г. - Народны рух у Полацку супраць 1зяславав1чау.

1078 г. - Першыя летап1сныя звестю пра гарады Дэуцк, Лагойск,

Лукомль, Одрск.

1078 - 1086 гг. - Княжанне у Тураве Яраполка 1зяславав1ча.

1097 г. - Першыя звестк! пра Шнек (Пшеск).

1097 г. - З'езд русшх князёу у Любечы.

1101. - 1119 гг. - Княжанне у Мшску Глеба Усяславав1ча.

1102. г. - Заснаванне г. Барысава.

1104 г. - Паход каал}цш пауднёваруск1х князё^ на Мшск,

1113 - 1125 гг. - Княжанне у Юеве Уладз1м1ра Усеваладав!ча Мана-

маха.

1116. г. - Першыя летапюныя звестю пра г. Слуцк (Случеск).

1117. г. — Паходы мшскага князя Глеба Усяславав1ча на Смоленскую i Навагародскую земл!.

639

(1120 - 1173 гг., 23 мая) — Жыццё i дзейнасць Полацкай князёуны

Прадславы (Ефрасшш Полацкай), асветнщы.

1 127 г. - Першыя летатсныя звестта пра г.Клецк.

1 128 г. - Першыя летатсныя звесис! пра пГродна (Гародня).

1 128 г. - Паход Юеускага князя Мсщслава на Полацк.

1 130 - 11 82 гг. - Жыццё i дзейнасць Юрылы Турауекага.

1132 г. - Абвяшчэнне на полацкш вечы князем Ваешьку Святасла-

в!ча.

1 135 г. - Пабудова Мсщслаускага замка i горада.

1 136 г. - Першыя летапюныя звестад пра гарады Прапойск, Крычау

i Лучын.

1 142 г. - Першыя летапюныя звестк! пра гарады Гомель (Гомш) i

Рагачоу,

1147 г. - Першыя летапюныя звестк! пра г.Брагш (Брягш).

1 149 г. — Апошняе упам!нанне у леташсах дрыгав1чоу.

1 155 г. — Першыя летап!сныя звестк! пра г. Мазыр.

1 159 г. — Першыя летапюныя звеспа пра г. Чачэрск.

1 159 - 1 160 гг, - Afinori Мшска друщам i полащам князем Рагвалодам

Барысав1чам.

1 162 г. — Апошняе упамшанне у летапюах крыв)чоу.

1169 г. - Апошняе упам!нанне у летапюах радз1м!чау.

80-я гады XII- ст. - Будаун1щва Барысаглебскай (Каложскай) царк-

вы у Гродне.

1183 г. - Паход гродзенсюх князёу з шшым] руоам! князям! на

полауцау.

1202. г. - Утварэнне у Прыбалтыцы Ордэна мечаносцау.

1203. - 1216 гг. - Барацьба полацкага князя Уладз1М1ра супраць нямецк!х рыцарау.

1206 - 1208 гг. - Барацьба кукянойскага князя Вячк! (Вячаслава) з крыжакам!.

1209. г. - Захоп i разбурэнне крыжакам! г. Герцыке.

1210. г. - М1рны дагавор пам]ж полацк2м князем Уладз1м1рам i Рыжск1м арх1епюкапам Альбертам аб выплаце Полацку дан!ны

1212 г, - MipHbi дагавор Полацка з Рыгаю аб свабодным плаванш купцоу па Заходняй Дзв1не.

640

1214 г. — Першыя летатсныя звестк! пра г. Рэчыцу. 1219 г. - Дагавор аб саюзе лггоуеюх князёу^ з Валынск1м княствам. 30-я гады XIII ст. - Аб'аднанне балщах i славянопх зямель Заход-няй Беларус! у адзшую дзяржаву — Вялшае княства Лггоуекае. Каля 1230 - 1263 гг. - Княжанне М1ндоуга у Лггоуека-Рускай дзяр-жаве з цэнтрам у Навагародку.

1236. г. - Разгром лггоуцам! нямещпх рыцарау пад гШауляем.

1237. г. - Разгром валынск!м князем Дашшам Раманав5чам нямецшх рыцарау пад Драпчынам.

1237 г. - Аб'яднанне Ордэна мечаносцау з Тэутонсюм ордэнам -

заснаванне Л1вонскага ордэна.

1240 г. - Удзел Якава Палачанша у бггве са шведам! у складзе

дружыны наугародскага князя Аляксандра Яраслав1ча на р. Няве.

1240,1258,1259,1275, 1277, 1287, 1315, 1325, 1388 гг. - Пахода

мангола-татарау на беларуск!я земл!.

1242 г., 5 красав}ка - Перамога Аляксандра Не^скага над крыжа-

каш на Чудск1м возеры.

1252 г. - Першыя звестш пра гарады Слошм (%лон!м), Ваукавыск

(Волковыеск), Здз1Тау (цяпер — веска у Бярозауск1м раёне).

1252. г. (па некаторых крын!цах 1253 г.) - Каранацыя Мшдоуга у Навагародку i прыняцце титула карал я Лггвы.

1253. г. - Першае летатснае упамшанне пра г. Турыйск.

1260 г., 13 лшеня - Разгром войскам! Вялшага княства Лггоускага з удзелам полацк!х дружын крыжакоу каля возера Дурба, 1262 г. - Дагавор пам!ж М1ндоугам i наугародсюм князем Аляксан-драм HeycKtM аб сумеснай барацьбе супраць Л1вонскага ордэна.

1262. - 1263 гг. - Княжанне у Полацку пляменн!ка М1ндоуга Тауцд- вша.

1263. - 1267 гг. - Княжанне у ВКЛ Войшалка.

1267 - 1270 г. - Княжанне у ВКЛ Шварна Дашлав1ча.

Каля 1270 г. - Знак "Пагоня" упершыню заф1ксаваны як герб г.На-

вагародка.

1270 - 1282 гг. - Княжанне у Bid Трайдзена.

1274 г. - Першыя летатсныя звесгк! пра г. Капыль.

1276 — 1288 гг. - Першыя летап1сныя звесты пра г. Камянец i

будаун1цтва Камянецкай вежы (Белай вежы).

641

1287 г. - Першыя леташсныя звестй пра г.Кобрын.

1293 г. - Навагародск! герб "Пагоня" day знакам вялжага князя i

гербам ВКЛ.

1293 - 1316 гг. - Княжанне у ВКЛ Вщеня.

1307 г, - Канчатковае уключэнне у склад ВКЛ Полацкага княства.

1314,1319,1323 гг. - Паходы Давида Гарадзенскага супраць крыжа-

KOj.

1316 - 1341 гг. - Княжанне у ВКЛ Гедымша.

1320 г. - Заснаванне г.Беластока вялшм князем Гедымшам.

1320 г. - Уваходжанне Вщебскага княства у склад ВКЛ.

1322,1323 гг. (двойчы) - Разгром гродзенсюм! дружынаш кашталя-

на Давыда нямецкгх i датах рыцарау пад Псковам.

1323 г. - Горад Вьльня (былы Крывы Горад) становщца сталщай

Вял !кага княства Лггоускага.

Каля 1326 г. — Уващцжанне Мшскага княства у склад ВКЛ.

1326 г. — Забойства Давыда Гарадзенскага.

1341-1345 гг. - Княжанне у ВКЛ Яунущя.

1345 - 1377 гг. - Княжанне у ВКЛ Альгерда (сумесна з брагам

Кейстутам).

1348 г. - Перамога войска ВКЛ над крыжакам! на р. Стрэва (правы

прыток Немана).

1363 г. — Перамога Альгерда над мангола-татараш ля Chrix Вод (на

Падоли).

1368,1370,1372 гг. - Паходы Альгерда на Маскву.

1377 - 1392 гг. - Княжанне у ВКЛ Ягайлы.

1385. г., 14 жтуня - Крэуская ушя, дагавор аб саюзе Вял1кага княства Лггоускага i Польскага Каралеуства.

1386. г., 4 сакав!ка - Выбранив вял!кага князя Ягайлы польск!* каралем.

1386. г. - Выступление незадаволенага умовам! Крэускай ynii n& лацкага князя Андрэя Альгердав1ча супраць Ягайлы.

1387. г., 20^!2 лютага - Граматы польскага караля i вял!кага князя лггоускага Ягайлы аб прывшеях феадалам-катол}кам Вял1кага кня­ ства Л1тоускага.

1389 - 1392 гг. - Барацьба князя Brrajrra супраць Крэу"скай караля Ягайлы.

642

1390. г. — Наданне магдэбургскага права г. Брэсту.

1391. г. - Наданне магдэбургскага права гарадам Вщебску i Mari- лёву.

1392. г. — Пагадненне памш Ягайлам i Вггаутам у Астраве. 1392 - 1430 гг. - Княжанне у ВКЛ Вггаута.

1397 - 1398 гг. - Пасяленне Вггаутам палонных крымсюх татар у

ВКЛ.

1399 г. — Паражэнне войск ВКЛ на чале з Вггаутам у бггве супраць

татарау на р. Ворскле.

1401. г., 18 студзеня - Вшенска-Радамская ушя — дзяржауны i пал1- тычны саюз ВКЛ з Пользам Каралеуствам.

1402. г. — Апошняя аблога крыжакам! ГродзеНскага замка. 1404 г. — Уключэнне Смаленска у склад ВКЛ.

1408. г. — Вызначэнне мяжы памЬк ВКЛ i Маскоускай дзяржавай па рэках Угра i Ака.

1409. - 1411 гг. - "Вяшкая вайна" Польшчы i ВКЛ супраць Тэугон- скага ордэна.

1410. г., 15 лшеня - Грунвальдская бггва.

1413 г. - Гарадзельская ynia i прывшей караля Ягайлы лггоускай

шляхце.

1430 - 1432 гг. - Княжанне у Вялшм княстве Л1тоусим Свщрыгай-

лы.

1432 - 1436 гг. - Феадальная (грамадзянская) вайна у ВКЛ.

1432 — 1440 гг. — Княжанне у Вял1к1м княстве Лгтоусюм С1пзмунда

Кейстутав!ча.

1432 - 1434 гг. - npbiBuiei Ягайлы i С1пзмунда Кейстутав1ча аб

ураунанн! у маёмасных правах праваслауных феадалау з феада-

лам1-катол1кам1.

1440 - 1492 гг. — Княжанне у ВКЛ KasiMipa IV Ягелончыка.

1445 г. - Выбранне вял1'кага князя Ka3iMipa каралём Польшчы.

1447 г., 2 мая - Прывшей Kasiiviipa i аб ураунанш у эканам^чных i

палпычных правах праваслауных феадалау i феадалау-катшикау i

наданне Полацк1м i Вщебсюм землям ayraHOMii.

Каля 1460 - 1530 гг. - Жыццё i дзейнасць K.I. Астрожскага.

1468 г. - Судзебшк Ka3iMipa ГУ.

Каля 1480 - 1533 гг. - Гады жыцця М1колы Гусоускага.

643

Каля 1490 - 1552 гг. - Гады жыцця Францыска Скарыны.

1496 г, - Наданне магдэбургскага права г. Гродна.

1498 г. - Атрыманне г. Полацкам магдэбургскага права.

1500 - 1503 гг. - Вайна ВКЛ з Маскоучжай дзяржавай.

1504 г.,- Утварэнне Полацкага ваяводства.

1506 г. — Утварэине Вщебскага ваяводства.

1506 - 1548 гг. - Княжанне у ВКЛ Жыпмонта Старога.

1506 г., 6 жшуня - Перамога войск ВКЛ пад камандаваннем М. Шнскага над крымсюм! татарам! пад Клецкам.

1507 г. - Утварэнне Навагародскага ваяводства. 1512 г. - Пачатак дзейнасщ у ВКЛ павятовых соймау.

1507 - 1508 гг.; 1512 -1514 гг. - Войны ВКЛ г Масюускай дзяржавай.

1514 г., 3 верасня - Перамога войск ВКЛ пад камандаваннем К.Ас-

трожскага над маскоуск!м войскам пад Оршай.

1517 г., 6 жшуня - Выданне Ф.Скарынам у Празе першай беларус-

кай i усходнеславянскай кн!п.

1522 г. - Аргашзацыя Ф. Скарынам першай ва Усходняй Еуропе

друкарш у Вшьш.

1529. г., 29 верасня - Першы Статут ВКЛ.

1530. - 1593 гг. - Гады жыцця i дзеннасць Сымона Буднага.

1531. г. - Атрыманне г. Сложмам магдэбургскага права.

Каля 1540 - 1604 гг. - Гады жыцця i дзейнасщ Васшя Цяпшскага. 1548 - 1572 гг. - Княжанне у ВКЛ Жыпмонта II Аугуста.

1557. г. - Зямельная рэформа ("Устава на валою").

1558. - 1583 - Л1вонская вайна.

1563. г. - Прывшей Созмунда II аб прадастауленш праваслаунай шляхце права займаць вышэйшыя пасады.

1564. г., студзень - Перамога М. Радз1вша над маскоусмм! войскам! каля в. 1ванск (цяперашш Чашшщи раён).

1566 г. - Друп Статут ВКЛ.

1566 г. - Утварэнне Берасцейскага (Брэсцкага) ваяводства.

1568. г., студзень - lyeycid сабор л^тоусюх арыян.

1569. г., 1 лшеня - Люблшская ун!я 5 утварэнне Рэчы Паспал1тай. 1569 г. — Атабарванне Ордэна езу!тау на Беларусь

1572 - 1630 гг. - Гады жыцця i дзейнасць Мялещя Сматрыцкага. 1576 - 1586 гг. - Юраванне у Рэчы Паспалггай Стэфана Баторыя.

644

1579 г. — Заснаванне Вшенскага ушверепэта.

1581 г., 1 сакавша - Утварэнне Галоунага лггоускага трыбунала -

вышэйшага судовага апеляцыйнага органа ВКЛ.

1588 г., 28 студзеня - Трэщ Статут ВКЛ.

1595. - 1596 гг. — Пау"станне пад юраушцтвам Севярана Нал1вайк1. 1597 - 1648 гг. - Гады жыцця i дзейнасщ Афанас1я Фшшов1ча.

1596. г., 9 каетрычшка - Брэсцкая царкоуная ушя,

1597. г. - Атрыманне г. Вщебскам магдэбургскага права,

1623 г., 12 лютапада — Выступление жыхароу Вщебска супраць

дзейнасщ 1асафата Кунцэв1ча.

1632 — 1634 гг. - Руска-польская вайна, пауетанне $ Полацку i

Магшёве.

Каля 1634 - 1689 гг. - Жыццё i дзейнасць KastMipa Лышчынскага.

1648 - 1653 гг. — Казацюя войны на Беларуси -

1654 - 1667 гг. - Вайна пашж Рас!яй i Рэччу Паспалггай.

1700 - 1721 гг. — Пауночная вайна Pacii са Швецыяй, тэатрам

баявых дзеянняу Я1еой была i тэрыторыя Беларус!.

1703 г., вясна - Утварэнне у ВКЛ Генеральнай канфедэрацьп, якая

абвясцша саюз з Рас1яй.

Канец 1705 г. — пачатак 1706 г. - Гродзенская аперацыя у ходзе

Пауночнай вайны.

1708 г., 7 л теня - Узяцце Карлам XII г. Маплёва.

1708 г., 28 верасня - Разгром pyciciMi войскам! шведскага корпуса

пад камандаваннем Левенгаупта каля в. Лясная.

1736 - 1844 гг. - Дзейнасць у Слуцку мануфактуры шауковых

паясоу.

1740 - 1744 гг. - Пауетанне сялян пад юра^цтвам В.Вашчылы у

Крычаусюм старостве.

1754 - 1756 гг. - Пауетанне сялян Камянецкай i Стрэшынскай

воласцяу на Мазыршчыне.

1764 - 1766 гг. — Рашэнн» соймау у Варшаве аб юрыдычным прас-

ледаванн1 асоб, перайшоушых з катал1цтва з? $ншую веру щ высту-

паючых у абарону праваслауя.

1767. г. — Стварэнне дыс1дэнтам1 Слуцкай правасла^най i Тарунскай ^пратэстанцкай канфедэрацьп.

1768. г. - Стварэнне антыдысщэнцкай Барскай канфедэрацьн.

645

70 - 90-я гг. XVIII ст. - Шэраг буйных сялянсюх хваляванняу на Гродаеншчыне i Брэстчьше.

1772 г. - Першы падзел Рэчы Паспалп-ай памЪк Прус!яй, Аустрыяй i Раздяй i далучэнне да апошняй часта Беларусь

1773. - 1794 гг. - Дзейнасць у Рэчы Паспалггай Эдукацыйнай кам!сн.

1774. г. - Дарчая грамата Кацярыны II аб заснаванш Беларускай каталщкай епархи.

1775. - 1781 гг. - Дзейнасць у Гродна Вышэйшай медыцынскай акадэмп.

1776. г., 4 верасня - Утварэнне Полацкай губерш.

1788 - 1792 гг. - Дзейнасць у Рэчы Паспалггай Чатырохгадовага сойма.

1791. г_л 3 мая - Прыняцце соймам Рэчы Паспалп-ай Канстытуцш. 1776 - 1783 гг. - Выданне "Газеты Гродзенскай" - першага перыя- дычнага выдання на Беларусь

1792. г., 27 красавжа - Утварэнне Таргавщкай канфедэрацьн.

1792. г., жшвень - верасень - Узброенае умяшанне у справы Рэчы Паспалггай Растискай 1мперьп. Адмена Канстытуцьи 3 мая 1791 г.

1793. г. - Jfyyri падзел Рэчы Паспал1тай пам!ж Прус1яй i Рас1яй i далучэнне да апошняй цэнтральнай частк!* Беларус!.

1793 г. - Гродзенси (нямы) сойм - апошн! сойм Рэчы Паспалггай.

1793. г., 23 красав!ка - Стварэнне Мшскага намеснщтва.

1794. г., 24 сакавжа - 16 Л1стапада - Паустанне у Польшчы, на Беларус! i Л5тве лад к!раун1цтвам генерала Тадэвуша Касцюшю. 1794 г., 23 чэрвеня - Вызначэнне у РасШскай 1мперьи мяжы яурэй- скай аседлаещ.

1794. - 1912 гг. - 1снаванне Вшенскага генерал-губернатарства, у склад яго уваходзша большая частка тэрыторы! Беларуси

1795. г. - Трэщ падзел Рэчы Паспал1тай пам!ж Аустрыяй» npyckfi i Рас1яй i далучэнне да апошняй заходняй частю Беларус! i Жа-

МОЙЩ1.

1795. г., 25 снежня - Утварэнне Слошмскай губерн!.

1796. г. - Падзел тэрыторы! Беларус! на губерн! i паветы згодна з тэрытарыяльна-адм1н1страцыйнай рэформай. Утварэнне Беларус­ кай губерн!.

646

ЗМЕСТ УСТУП (Крэнь Ш.) 3

Лещыя 1

УВОДЗШЫ У ПСТОРЫЮ БЕЛАРУС1 (Марозава С.В.) 5

Предмет i заданы курса 5

Праблема перыядызацы! неторьн Беларуси" 6

Лещыя 2

СТАРАЖЫТНАЕ ГРАМАДСТВА

НА ТЭРЫТОРЬП БЕЛАРУС1 (Коукель I.I., Крэнь 1.П.) 12

Пачатак засялення чалавекам тэрыторьп Беларус! 12

Балцкая калашзацыя беларускк зямель 20

Генезю усходнеславянсюх плямён i шлях! ix рассялення

на тэрыторьп Беларусь Узаемаадноешы балтау i славян 23

Грамадск! лад, заняпа i рэл1пя усходнеславянсюх плямён

на беларусих землях у VI-VIII стст. н. э. 26

Лещыя 3

ВЕСКА IЯЕ ГАСПАДАРКА

УIX-ХШ стст. (Марозава С.В.) 36

Сялянск! быт i сацыяльныя адноЫны 36

Стан сельскай гаспадарк! 39

Лещыя 4

УЗНЖНЕННЕ I РАЗВПЩЁ ГАРАДОУ (Марозава С.В.) 46

Прычыны i шлях! узн!кнення гарадо)? у IX—ХШ стст. 46

Знешн! выгляд старажытнага беларускага горада, насельшцтва 50

Размяшчэнне i характарыстыка асобных гарадоу 54

Разводе рамяства 62

Гандаль. Шлях! зносш 65

647

Лекцыя 5

ВЫТОК1 БЕЛАРУСКАЙ

ДЗЯРЖАУНАСЦ1 (Марозава С.В.) 68

Утварэнне Полацкай зяшп-княства 68

Палггычны трохкупик Kiey-Полацк-Ноугарад

у другой палове IX - першай палове Хлт. 71

Полацкае княства у апошняй чвэрщ X ст.

Рагвалод i Рагнеда. Ьяслау 76

Лекцыя 6

УЗМАЦНЕННЕ ПОШАЦКАГА КНЯСТВА

У XI ст. (Марозава С.В.) , 81

Княства пры Брачыславе :.. 81

Усяслау Полацкк Б1тва на Ням^зе 84

Барацьба Уладз1м}ра Манамаха з Усяславам у 70-80-ыя гады. Значэнне дзейнасщ Усяслава 86

Лекцыя 7

ФЕАДАЛЬНАЯ РАЗДРОБЛЕНАСЦЬ

ПОЛАЦКАЙ ЗЯМЛ1 (Марозава С.В.) 93

Асноуныя тэндэнцш полацкай псторы! J ХП-пачап^ ХШ ст... 93

Дзейнасць Глеба Менскага. Вайна 1128 г. 98

Полацкая зямля у другой палове XII ст. 101

Лекцыя 8

ТУРАУСКАЕ КНЯСТВА (Марозава С.В.) Ill

Утварэнне княства Ill

Спробы атрымання самастойнасщ 120

648

Лекцыя 9

ЗЕМЛ1 БЕЛАРУСКАГА ПАНЯМОННЯ, ПАБУЖЖА

I ПАСОЖЖА У X—ХШ стег. (Марозава С.В.),... 127

Княегвы у беларусюм Панямонш у X—ХШ стст. „, 127

Берасцейская зямля 132

Беларуекм гарады у склад» Смаленскага,

Чартга^скага i Юеускага княствау 142

Лекцыя 10

БАРАЦЬБА 3 ЧУЖАЗЕМНЫШ 3АХОПН1КАМТ

У ХШ—ПЕРШАЙ ЧВЭРЩ XIV ст. (Марозава С.В.) 145

Войны Полацкага княства з крыжакаш, 145

Барацьба насельнщтва Беларуси

супраць мангола-татарсшх заваёу"ниса^ ,..,., 162

Лекцыя П

РЭЛ1Г1Я I КУЛЬТУРА

БЕЛАРУСК1Х ЗЯМЕЛЬ У IX - ПЕРШАЙ

ПАЛОВЕ ХП1 ст. (Марозава С.В., Сяльверстава С.Я.) 168

Увядзенне хрысщянства наБеларуш 168

Вусная народная творчасць. Лггаратура 16?

Асвета, мастацгва 177

Лекцыя 12

УТВАРЭННЕ ВЯЛШАГА КНЯСТВА ЛГГОУСЖАГА,

РУСКАГА 1ЖАМОЙЦКАГА {Марозава С.В.) 187

Прычыны аб'яднання славянские i балцюх зямель вакол

^Ьваградка. Мвдоуг , 18?

Дзейнасць Войшалка, Трайдзена i Вщеня „ „., \%

Лекцыя 13

РОСТ ВКЛ У ГЕАГРАФГШАЙ I ПАЛПЪРШАЙ

ПРАСТОРЫ УСХОДВЯЙ ЕУРОПЫ (Марозава С.В.) 204

Рост уплыву ВКЛ на pycicix землях пры Гедымше 204

Дзяржауная дзейнасць Альгерда. Вшьня як цэнтр

аб'яднання зямель былой Клеускай Pyci 211

Лекцыя 14

ШЛЯХ ВЯЛ1КАГА КНЯСТВА ЛГГОУеКАГА

ДА ПАЛГГЫЧНАГА ЛВДЭРСТВА

ВА УСХОДНЯЙ ЕУРОПЕ (Марозава С.В.) 219

Дынастычная барацьба. Крэуская ушя.

Востраускае пагадненне ~ 219

Унутраная i знешняя палпыка Вггауга 228

"Вялисая вайна" супраць Ордэна. Грунвальдская б!тва 233

Лекцыя 15

ВКЛ У 30—80-ыя ГАДЫ XV ст. (Марозава С.В.) 245

Грамадзянская вайна 30-х гадо^ 245

Прауленне Kasiuipa IV 248

Дзяржауны лад у ВКЛ „ 253

Лекцыя 16

КУЛЬТУРА БЕЛАРУС1 ДРУГОЙ ПАЛОВЫ

ХШ—XV стет. (Марозава С.В.) 260

Лггаратура. Творчасць Р. Цамблака 260

Арх1тэктура i выяуленчае мастацтва 2

650

Лекцыя 17

ПАЛГГЫЧНАЕ ЖЫ ЦЦЁ НА БЕЛАРУС1

У ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVI ст. (Марозава С.В.) 276

Абвастрэнне унутрыпалггычнага становшча.

Мяцеж князеу Глшсюх 276

Статуты Вялжага княства Лггоускага 1529 i 1566 гг. 280

Адм1н1страцыйна-тэрытарыяльная,

ваенная i судовая рэформы 284

Лекцыя 18

ЗНЕШНЯЯ ПАЛГГЫКА ВЯЛЖАГА КНЯСТВА

ЛГГОУСКАГА У К А НЦЫ XV -

ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVI ст. (Марозава С.В.) 289

Умацаванне еувязяу з Польшчай 289

Канфрантацыя з Масюоускай дзяржавай 291

Адпор набегам крымсюх татар 299

Лекцыя 19

ЭТНАГЕНЕЗ БЕЛАРУСАУ Щ

ЭТНГЧНЫЯ ПРАЦЭСЫ НА БЕЛАРУСКГХ ЗЕМЛЯХ

У ХГП—XVI стст. (Марозава С.В.) 302

Прабеларусы 302

Складванне этшчнай тэрыторьп 311

Фарлмраванне этшчнай самасвядомасщ 319

Этшчныя меншасщ , 326

Лекцыя 20

ШЛЯХ ДА ЛЮБЛ1НА (Марозава С.В.) 331

Л1вонская вайна „ _у 331

Утварэнне Рэчы Паспал1тай 333

651

Лекцыя 21

ПАЛПЫЧНАЯ СГГУАЦЫЯ У РЭЧЫ ПАСПАЛГГАЙ

У 70—80-ыя гады XVI ст. (Марозава С.В.) 343

Першае бескаралеуе. Стэфан Баторый 343

Статут Вялжага княства Лггоускага 1588 г. - выдатны

помшк прававой думк! 351

Лекцыя 22

АФАРМЛЕВНЕ ПРЫГОННАГА ПРАВА

У БЖЛАРУС1 (XV—XVI стст.) (Коукель I.I.) 357

Формы феадальнага землеуладання i феадальных адносш

уВКЛ 357

Аграрная рэформа Сшзмунда-Аугуста

«Устава на валокЬ 1557 г. 361

Асноуныя этапы юрыдычнага афармлення

прыгоннага права 366

Лекцыя 23

ГАРАДЫ I МЯСТЭЧК1 БЕЛАРУС1 У XIV—

ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVH ст. (Фёдара? I.A.) 370

Эканашчнае развщцё гарадоу i мястэчак 370

Сацыяльная структура i cicraMa к{равання гарадоу 379

Арган^зацыя абароны гарадоу Беларус! 386

Лекцыя 24

РЭЛПТЯ I ЦАРКВА НА БЕЛАРУС1

У ХШ—XVI стст. (Марозава С.В.) 390

Праваслауе ^ палггыцы вялшх князёу 390

Распауеюджванне i прывше! каталщызму у ВКЛ 393

Рэфармацыя 397

Контррэфармацыя. Дзейнасць esyiTaj? на Беларус! 405

652

Лекцыя 25

БЕРАСЦЕЙСКАЯ ЦАРКОУНАЯ УШЯ (Марозава С.В.) 413

Ушяцкая щэя у ВКЛ 413

Падрыхтоука i зацвярджэнне унн, яе умовы 418

Барацьба ушяцкай царквы за юнаванне i самабытнасць 422

Лекцыя 26

КУЛЬТУРА БЕЛАРУС1 У XVI —

ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ ХУЛ ст. (Марозава С.В.)..:: 430

Асабл1васщ Адраджэння на Беларуси 430

Лшгв{стычная спуацыя „ 436

Лекцыя 27

ПАЧАТАК УСХОДНЕСЛАВЯНСКАГАI

БЕЛАРУСКАГА КШГАДРУКАВАННЯ (Марозава С.В.) 441

Францыск Скарына „ 441

Рэфармацыйнае кшгадрукаванне 447

Лекцыя 28

ЛГГАРАТУРА XVI — ПЕРШАЙ

ПАЛОВЫ XVH ст. (Марозава С.В.) 453

Лащнамоуная паэз!я 453

Сымон Будны 456

Царкоуна-рэличйная публщыстыка 458

Леташсы, г{сторыка-мемуарная i палггычная л1таратура 463

Лекцыя 29

МАСТАЦТВА XVI — ПЕРШАЙ

ПАЛОВЫ ХУЦ ст. (Марозава С.В.) 468

Жыватс, скультура 468

Дошндсгва 475

i тэатр 479

653

Лекцыя 30

ГАРАДСКШ ПАУСТАНШ КАНЦА XVI

ПЕРШ АИ ТРЭЩ ХУЛ ст. (Марозава С.В.) 482

"Каляндарны 6унт"у Полацку 482

Выетуплент супраць гарадской адм!шстрацьп

у Магшёве i Мазыры 487

Антыушяцюя хваляванш ,„,... 490

Лекцыя 31

ВАЕННЫЯ ДЗЕЯНН1 НА БЕЛАРУС1

У 1648-1667 гг. (Фёдарау I.A., Крэнь 1.П.) , 496

Сацыяльна-гшнтычная барацьба на Беларуси

у 1648—1653 гг. 496

Беларусь у час ваЙньг пам^ж Рэччу Паспал!тай i Рас!яй 509

Лещыя 32 БЕЛАРУСЬ У ДРУГОЙ

ПАЛОВЕ XVH ст. (Марозава С.В.) , , 520

Дэмаграф1чны рэгрэс i эканам)чны заняпад 520

Змена канфесшнай С1туацы1 525

Пал1тычны крызш 527

Лещыя 33

БЕЛАРУСЬ У ПЕРШ АИ

ПАЛОВЕ XVHI ст. (Марозава С.В.) 53"

Беларусь у Пауночнай вайне 533

Эканам1чнае становшча

i сацыяльныя супярэчнасщ 539

Паплыбленне пал1тычнага крьв!су 551

654

Лекг^ыя 34

ПАДЗЕЛЫ РЭЧЫ ПАСПАЛГГАЙ (Сяльверстава С.Я.) 554

Сацыяльиа-эканашчнае станошшча

у другой палове ХУШ ст. 554

Першы i друп падзелы Рэчы Паспалгшй „ 563

Паустанне пад юраунщтвам Т. Касцюшю.

Трэвд падзел Рэчы Паспалггай , 573

Лекцыя 35

СТАН КУЛЬТУРЫ БЕЛАРУС1

У ДРУГОЙ ПАЛОВЕ ХУЛ —ХУШ ст. (Марозава С.В.) 584

Пстарычныя умовы культурнага разв!цця

беларускага народа 584

Грамадека-палпычная думка. Навука 591

Стан шгветы. Кн1гадрукаванне 597

Лекцыя 36

ЛГГАРАТУРА I МАСТАЦТВА

ДРУГОЙ ПАЛОВЫ ХУЛ—ХУШ ст. (Марозава С.В.) 606

Лггаратура 606

Тэатр. Музыка 614

Архггактура 616

Выяулшчае мастацтва 619

ЛГГАРАТУРА (Крэнь 1.П.) 625

КРЫНЩЫ (Крэнь 1.П.) 636

ХРАНАЛОГШ (Крэнь Ш.) 638

655

Лсторыя Беларусь* У 2 ч. 4.1. Са старажытных часоу да кавца XVIII ст.

Крэнь 1ван Платонав1ч,

КЬукель 1ван 1ванав1ч,

Марозава Светлана Валянцшауна,

Сяльверстава Светлана Яугенье^иа,

Фёдарау Irap Алегав1ч

Падшсана да друку 29.12.99. Фармат 60x84 1/16.

Гарнпура Times. Друк афеетны. Папера газетная. Ум. друк. арк. 38,13. Друк. арк. 41.

Ул.-выд. арк. 38.97. Тыраж 3200 экз. Зак. 82. Рэспубл1канск11нстытут вышэйшай школы БДУ. Лщэю1я ЛВ № 356 23.04.99. 220001, Мшск, вул.Маскоуская, 15.

Надрукавана з арыпнал-макета заказчыка

у друкарн! выдавецтва "Беларуск! Дом друку".