- •Ақпарат және информатика ұғымдары
- •1.1. Ақпарат ұғымы
- •1.2. Ақпарат қасиеттері
- •1.3. Ақпараттың өлшем бірліктері
- •1.4. Ақпараттық процесстер
- •1.5. Информатика пәні
- •Санақ жүйесі
- •2.1. Санақ жүйесінің негізгі ұғымдары
- •2.2. Бір санақ жүйесінен басқа санақ жүйесіне келтіру ережелері
- •2.1-Кесте. Натурал сандардың әртүрлі санақ жүйелерінде жазылуы
- •Компьютердің даму тарихы
- •3.1-Сурет. «Марк-1» автоматтандырылған есептегiш машинасы
- •3.2-Сурет. «Эниак» электронды есептеуіш машинасы
- •Компьютердің құрылғылары
- •4.1. Дербес компьютердің негізгі құрылғылары
- •Жүйелік блок
- •4.1-Сурет. Жүйелік блок
- •4.2-Сурет. Аналық тақша
- •4.3-Сурет. Порттар
- •4.4-Сурет. Мәліметтерді жинақтауыштар
- •Монитор
- •Пернетақта және тышқан
- •4.5-Сурет. Пернетақта
- •4.2. Дербес компьютердің қосымша құрылғылары
- •4.6-Сурет. Ішкі және сыртқы модем
- •4.7-Сурет. Модем құрылғысының жұмыс жасауы
- •4.8-Сурет. Флэш-жады түрлері
- •5. Файлдар, файлдық жүйелер мен менеджерлер
- •5.1. Файл ұғымы және файл түрлері
- •5.1-Сурет. Файлдардың орналасу құрылымы:
- •5.3. Файлдық менеджерлер
- •6. Компьютердің программалық қамтамасыз етілуі
- •7 Иә . Алгоритм және программа ұғымдары
- •7.1-Кесте. Блок-схемалардың сипаттамасы
- •8. Операциялық жүйелер
- •9. Компьютерлік вирустар
- •9.1-Сурет. Kaspersky антивирустық программасының терезесі
- •9.2-Сурет. Doctor Web антивирустық программасының терезесі
- •9.3-Сурет. Eset nod32 антивирустық программасының терезесі
- •10. Архиваторлар
- •11. Windows операциялық жүйесі
- •11.1. Windows операциялық жүйесінің негізгі ұғымдары
- •11.1-Сурет. Windows xp экранының жалпы көрінісі
- •11.2. Іске қосу (Пуск) мәзірі
- •11.2-Сурет. Іске қосу мәзірі
- •11.3-Сурет. «Жұмысты аяқтау» терезесі
- •11.3. Windows xp операциялық жүйесін баптау
- •11.4. Windows операциялық жүйесін пернетақта көмегімен басқару
- •11.1-Кесте. Windows-ті басқаратын пернелер комбинациялары
- •11.5. Сілтеуіш программасы
- •11.4-Сурет. Сілтеуіш программасы терезесі
- •11.5-Сурет. Көшірмесін алу әрекеті
- •11.6. Windows операциялық жүйесінің жұмыс істеу жылдамдығын арттыру
- •12. Стандартты программалар
- •12.1-Сурет. Стандартты программаларды жүктеу
- •12.1. Paint графикалық редакторы
- •12.2-Сурет. Paint редакторының экраны
- •12.2. WordPad мәтіндік редакторы және блокнот
- •12.3-Сурет. WordPad программасының терезесі
- •12.3. Калькулятор
- •12.4-Сурет. Стандартты және ғылыми калькулятор
- •13. Microsoft Word мәтіндік процессоры
- •13.1-Сурет. Microsoft Word программасының терезесі
- •13.1. Құжаттарды дайындау, сақтау және баспаға шығару
- •13.2-Сурет. Құжат ашу терезесі
- •13.3-Сурет. Құжатты баспаға шығару терезесі
- •13.4-Сурет. Құжатты сақтау терезесі
- •13.2. Мәтінді пішімдеу
- •13.5-Сурет. «Қаріп» сұқбаттасу терезесі
- •13.6-Сурет. «Азат жол» сұқбаттасу терезесі
- •13.7-Сурет. «Тізім» сұқбаттасу терезесі
- •13.8-Сурет. «Шекара мен құйып бояу» терезесі
- •13.3. Кестелерді даярлау және түзету
- •13.9-Сурет. «Кестені кірістіру» терезесі
- •13.4. Формуламен жұмыс
- •13.10-Сурет. Формула редакторының аспаптар тақтасы
- •13.5. Word программасында сурет салу
- •13.11-Сурет. Сурет салу аспаптар тақтасы
- •14. Microsoft Excel электрондық кестесі
- •14.1. Ехсеl программасы туралы жалпы мағлұматтар
- •14.1-Сурет. Microsoft Excel программасының терезесі
- •14.2. Электрондық кестенің негізгі ұғымдары
- •14.2-Сурет. Ұяшықтар блогы
- •14.3-Сурет. Адрестеу түрлері
- •14.3. Жолдармен, бағаналармен және блоктармен орындалатын операциялар
- •14.4. Excel функциялары
- •14.4-Сурет. Сандар пішімін таңдау терезесі
- •14.5. Диаграмма құру
- •14.5-Сурет. Диаграмма шебері терезесі
- •14.6-Сурет. Функциясының графигі
- •15. Microsoft Access
- •15.1. Мәліметтер қорын басқару жүйесі
- •15.2. Өріс типтері және қасиеттері
- •15.3. Ms Access программасының негізгі объектілері
- •15.1-Сурет. Кесте режимінде кестені құру
- •15.2-Сурет. Конструктор режимінде кестені құру
- •15.3-Сурет. Кесте шебері режимінде кестені құру
- •15.4-Сурет. Сұраныс терезесі
- •15.5-Сурет. Конструктор көмегімен қалып құру
- •15.6-Сурет. Есеп беру терезесі
- •16. Компьютерлік желі
- •16.1. Компьютерлік желілердің түрлері
- •16.2. Желілік топологиялар
- •16.1-Сурет. Шиналық топология
- •16.2-Сурет. Жұлдыз тәрізді топология
- •16.3-Сурет. Сақиналық топология
- •16.3. Желілік техникалық құралдар
- •16.4. Желілік программалық кұралдар
- •16.5. Клиент-сервер технологиясы
- •16.6. Тсp/ip жүйелік хаттамасы. Web-беттер
- •16.7. Файлды тасымалдау хаттамасы (ftp) және ftp-mail серверлері
- •17. Электрондық почта
11.2. Іске қосу (Пуск) мәзірі
Іске қосу (Пуск) батырмасын басқанда пайда болатын мәзірді бас мәзір(меню) деп атайды. Іске қосу (Пуск) мәзіріне кеңінен тоқталайық. Іске қосу (Пуск) батырмасын басқанда 10.2-суретте көрсетілген мәзір іске қосылады.
Терезенің жоғарғы жағындағы жазу (Admin) операциялық жүйеде жұмыс жасап отырған пайдаланушының атын көрсетеді. Пайдаланушының атынан кейін Интернетпен жұмыс жасауға арналған программалар мен пайдаланушының жиі қолданатын программаларының тізімі көрсетіледі. Арнайы нұсқағышы бар «Барлық программалар» пернесі компьютерге орнатылған барлық программалардың тізімін экранға шығарады.
11.2-Сурет. Іске қосу мәзірі
Іске қосу мәзірінің оң жағында орналасқан пернелерге тоқталайық:
Менің құжаттарым – пайдаланушының құжаттары сақталған «Менің құжаттарым» бумасын ашу;
Менің суреттерім – пайдаланушының суреттері сақталған буманы ашу;
Менің әуендерім - пайдаланушының музыкалық файлдары сақталған буманы ашу;
Менің компьютерім - дискілердегі мәліметтермен жұмыс жасауды жүзеге асыру;
Желілік орта – желі арқылы байланысқан басқа компьютерлердегі файлдар мен бумаларды көру;
Басқару тақтасы – компьютердің түрін және функциональдық мүмкіндіктерін өзгерту, жаңадан программалар қосу немесе өшіру, Windows операциялық жүйесін баптау;
Қосылу – желіге қосылуды қамтамасыз ету;
Принтерлер мен факстар – компьютерге қосылған барлық принтерлер мен факстарды көрсету және жаңадан принтер мен факс қосу;
Анықтама және сүйемелдеу – анықтаманы ашу, олқылықтарды анықтау және жою, техникалық сүйемелдеу;
Іздеу – компьютерден қажетті мәліметтерді табу үшін іздеу терезесін ашу;
Орындау – программаны, буманы немесе веб-парақты ашу, MS DOS командалық жолының аналогы. Нақты адресті жазып, қажетті программаны ашу.
Іске қосу мәзірінің төменгі жағында Жүйеден шығу және Жұмысты аяқтау пернелері орналасқан. Жүйеден шығу компьютерді қайтадан жүктемей-ақ, пайдаланушыны өзгертуге арналған және қажет кезде алғашқы пайдаланушыны таңдау арқылы программаны қайтадан ашуға мүмкіндік береді. Жұмысты аяқтау пернесі компьютерді өшіруге арналған.
11.3-Сурет. «Жұмысты аяқтау» терезесі
Компьютерді өшіру үшін мынадай әрекеттер тізбегін орындау қажет: Іске қосу(Пуск) – Жұмысты аяқтау(Завершение работы) – Компьютерді өшіру(Выключить компьютер) – OK.
Компьютерді өшіріп, қайта іске қосу үшін Іске қосу(Пуск) – Жұмысты аяқтау(Завершение работы) – Компьютерді қайта іске қосу (Перезегрузка) – OK әрекеттер тізбегін орындау қажет немесе Ctrl+Alt+Del пернелер комбинациясын қолданады.
11.3. Windows xp операциялық жүйесін баптау
Windows операциялық жүйесі интерфейсінің жетістіктерінің бірі - оны өзгерту мен баптау мүмкіндіктерінің мол болуы. Баптау - жұмыс уақытында операциялық жүйенің ресурстарын тиімді пайдалану мақсатында жүйе параметрлерін реттеу процесі.
Операциялық жүйені баптау арқылы тілдік параметрлерді, электрмен қоректенуін, экранды, қаріптерді, қауіпсіздікті қамтамасыз ету орталығын, пайдаланушының тіркелу жазбаларын өзгертуге болады. Ол бағдарламалар қосуға және жоюға, құрылғылар жұмысын қадағалауға мүмкіндік береді. Операциялық жүйені басқару тақтасы арқылы баптауға болады. Басқару тақтасы дегеніміз жұмыс ортасын ыңғайластыратын арнайы терезе.
Экранды баптау терезесін екі түрлі жолмен шақыруға болады:
Жұмыс үстелінің бос жерінде тышқанның оң жағын басып, жанама мәзірден «қасиеті» командасын таңдау;
Іске қосу (Пуск) – Басқару тақтасы – Экран командалар тізбегін орындау.
Сұқбат терезесі тақырыптар, жұмыс үстелі, экранның тұрақты көрінісі (screensaver), безендіру және параметрлерді қамтиды. Тақырып дегеніміз Windows операциялық жүйесінің әртүрлі графикалық элементтерін баптауға арналған параметрлердің ортақ жиынтығы. Жұмыс үстелінің көрінісі, орналасуы, түсі «жұмыс үстелі» терезесі арқылы өзгертіледі. Жұмыс үстелінің көрінісі ретінде кез-келген суретті таңдауға болады. Экранның тұрақты көрінісі пайдаланушы белгілі уақыт аралығында (1-5 минут) жұмысын уақытша тоқтатқанда іске қосылады. Ол экрандағы мәліметтерді қалқалап, сырт көзден уақытша жасырып, қозғалысты кескіндерді экран бетіне шығаратын программа. Басқа пайдаланушының мәліметтерді рұқсатсыз қолдануынан қорғау үшін, экранның тұрақты көрінісін өзгерту кезінде, пароль қою қажет. Осы мәзір арқылы монитордың электр энергиясын үнемдеу параметрлерін өзгертуге болады. Безендіру терезесі жұмыс үстелінің терезелері мен батырмаларын, сызба түсі және қаріп мөлшерін өзгертуге арналған. Параметрлер терезесі экранда толығымен бейнелене алатын кескіннің ең көп шамасын, яғни экранның шешуін анықтайды. Экранның шешуі бейнеадаптердің картасына және мониторға байланысты.