Добавил:
Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
КРАТКИЙ КУРС ЛЕКЦИЙ ПО ВЫСШЕЙ МАТЕМАТИКЕ. Ч1.pdf
Скачиваний:
250
Добавлен:
27.05.2019
Размер:
3.56 Mб
Скачать

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

85

0 <

 

x x

 

<δ

 

 

 

f (x)

 

 

< ε

 

 

 

1

 

=

 

1

 

 

 

 

 

> 1 = E . Таким образом,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x)

 

 

 

f (x)

 

 

ε

 

 

 

 

 

 

получили, что для любого x : 0 <

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

 

 

 

x x

0

 

<δ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

> E , следовательно,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x)

1

 

 

является б/б функцией при x x .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

§ 11. Основные теоремы о пределах

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Теорема 1. Если функция

f (x) имеет предел в точке

x0 , равный b ,

т.е.

lim

 

f (x) = b ,

 

 

то

функцию

f (x)

можно

 

представить в

виде

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

– б/м функция при x x0 .

 

 

 

 

 

 

 

f (x) = b +α(x) , где функция α(x)

 

 

 

 

 

 

Доказательство.

Пусть

 

 

lim

f (x) = b .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

– б/м функция при x x0 .

Рассмотрим

f (x) b =α(x) . Докажем, что α(x)

То, что lim f (x) = b означает, что для любого ε > 0

существует δ > 0

такое,

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

что для любого x :

0 <

 

x x0

 

 

<δ

 

 

 

f (x) b

 

 

< ε

 

 

α(x)

 

< ε , следо-

 

 

 

 

 

 

 

вательно, α(x) – б/м функция при x x0 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Теорема 2 (обратная к теореме 1).

 

 

Если

функцию

можно

представить в виде суммы постоянного числа b и некоторой функции α(x) –

б/м при x x0 , т.е. f (x) = b +α(x) , то существует

lim f (x) = b .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

Доказательство.

Пусть функция f (x)

представима в виде

f (x) = b +α(x) ,

где α(x) – б/м функция при x x0 . Это значит: для любого ε > 0

существу-

ет

δ > 0

такое,

что

для

любого

x :

0 <

 

x x0

 

<δ

 

 

 

α(x)

 

< ε

 

 

 

 

 

 

f (x) b

 

< ε , следовательно, существует

lim

f (x) = b .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Теорема 3.

Пусть

lim

f (x) = a и

lim g(x) = b .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тогда функция f (x) ± g(x) имеет в точке x0

предел

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim [ f (x) ± g(x) ]= a ±b = lim

f (x) ± lim g(x) .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

xx0

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

Доказательство. По теореме 1 имеем:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x) = a +α(x) ,

где α(x)

– б/м функция при x x0 ,

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g(x) = b + β(x) ,

где β(x)

– б/м функция при x x0 .

 

 

 

 

 

 

Тогда:

f (x) ± g(x) = a ±b + (α(x) ± β(x)) .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

86

Т.к.

β(x) = −1 β(x)

(α(x) β(x) ) – б/м функция при x x0 ,

 

ограниченная

б/м функция

 

функция

 

следовательно, (α(x) ± β(x) ) – б/м функция при x x0 . Тогда по теореме 2:

lim [ f (x) ± g(x) ]= a ±b = lim

f (x) ± lim g(x) .

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Теорема 4.

Пусть lim

f (x) = a и

lim g(x) = b .

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тогда функция

 

f (x) g(x) имеет в точке x0

предел

 

 

 

 

lim [ f (x) g(x) ]= a b =

lim

f (x) lim g(x) .

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

Доказательство. По теореме 1 имеем:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x) = a +α(x) ,

где α(x)

– б/м функция при x x0 ,

 

 

 

g(x) = b + β(x) ,

где β(x)

– б/м функция при x x0 .

 

 

 

Тогда:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x) g(x) = (a +α(x)) (b + β(x)) = a b +[a β(x) +α(x) b +α(x) β(x) ].

 

 

 

 

 

 

огран. ф-я

 

 

 

б/м

 

 

б/м

б/м

 

 

 

 

 

 

 

 

 

огран.

 

 

 

 

 

 

 

 

б/м ф-я

 

 

 

ф-я

ф-я

ф-я

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ф-я

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Сумма б/м функций есть б/м функция, т.е.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

[a β(x) +α(x) b +α(x) β(x) ]= γ (x) , где γ (x)

б/м функция при x x0 .

Тогда по теореме 2:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim [ f (x) g(x) ]= a b =

lim

f (x) lim g(x) .

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

Следствие 1. Постоянный множитель можно выносить за знак преде-

ла:

 

 

lim [c f (x)

]= c lim f (x) .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

Следствие 2.

Предел функции

f (x) в степени n ( n N ):

 

 

 

 

 

 

lim [ f (x) ]n = lim

f (x) n .

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

x0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x

 

 

 

 

 

 

 

 

Теорема 5.

Пусть lim

f (x) = a и

lim g(x) = b 0 .

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тогда функция

 

f (x)

 

имеет предел

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

g(x)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

f (x)

 

lim f (x)

 

a

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim

=

xx0

 

 

=

.

 

 

 

 

 

 

 

 

g(x)

lim g(x)

b

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

87

Доказательство. По теореме 1 имеем:

 

 

 

f (x) = a +α(x) ,

где α(x) – б/м функция при x x0 ,

 

 

 

 

g(x) = b + β(x) ,

где β(x) – б/м функция при x x0 .

 

Рассмотрим:

 

 

 

 

 

f (x)

a

= a +α(x)

a = a b +b α(x) a β(x) a b

= b α(x) a β(x)

= γ (x)

 

g(x)

 

b b + β(x)

b

b2 +b β(x)

b2 +b β(x)

 

 

 

b α(x) – б/м функция

 

 

 

 

огран.

б/м

 

следовательно, b α(x) a β(x) –

 

 

ф-я

 

ф-я

 

 

 

 

 

б/м функция при x x0 .

 

 

 

a

β(x) – б/м функция

 

 

огран.

б/м

 

 

 

 

 

ф-я

 

ф-я

 

 

 

 

b β(x) – б/м функция при x x0 .

огран. б/м ф-я ф-я

По теореме 2: lim (b2 +b β(x)) = b2 0 , следовательно, по теореме 3

xx0

о б/м функциях γ (x) – б/м функция при x x0 . Таким образом, получили:

f (x)

 

a

 

теорема2

 

f (x)

 

a

 

lim f (x)

 

 

=

+γ (x)

 

lim

=

=

xx0

.

 

g(x)

b

g(x)

b

lim g(x)

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

xx0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

§ 12. Предел дробно-рациональной функции

Определение. Дробно-рациональной функцией называется функция

вида f (x) = Pn (x) , где Pn (x) – многочлен n -й степени относительно пере-

Qk (x)

менной x , Qk (x) – многочлен k -й степени.

Пример 1.

Вычислить lim

x2 +3x +1

.

 

 

 

 

 

 

x3 +

2x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x1

 

 

 

 

 

 

 

Решение.

 

 

 

теорема5 lim(x2 +3x +1) теорема3 lim x2 + lim 3x + lim1

 

 

x2 +3x +1

 

lim

 

 

 

=

x1

 

 

=

x1

x1

x

1

 

=

x3 + 2x

 

 

lim(x3

+ 2x)

 

lim x3 + lim 2x

 

x1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x1

 

 

 

 

 

x1

 

x1

 

 

 

88

 

( lim x )2 +3 lim x + lim1

2

 

+3 +1

 

 

=

x1

 

x1

x1

=

1

3+3

1+1 = 1

=

5 .

( lim x )

3

+ lim 2 lim x

 

1+ 2

 

 

 

 

1 +

2 1

 

3

 

x1

 

x1

x1

 

 

 

 

 

 

 

 

Пример 2.

 

Вычислить

lim

x2 2x +1

.

 

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

 

x1 x3 2x2 +3x

 

 

 

Решение.

lim

 

x2 2x +1

 

=

 

0

 

 

 

= lim

 

 

(x 1)2

 

 

 

= lim

 

 

 

x 1

 

 

 

=

0

= 0 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 x +

2

 

2

x1 x3 2x2 +3x 2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x1

(x 1)(x2 x + 2)

x1 x

 

 

 

 

Пример 3.

 

Вычислить

 

lim

 

x3 + x

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x6 + x5 + x2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Решение.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x3 + x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x(x2 +1)

 

 

 

 

 

 

 

 

x2 +

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim

 

=

 

 

0

 

 

= lim

 

 

 

 

 

 

= lim

 

 

1

 

 

 

=

 

1

 

= ∞.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x6 + x5

+ x2

 

 

0

 

 

 

x(x5 + x4 + x)

 

 

 

 

 

 

 

+ x

 

0

 

x0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x0

 

 

 

 

x0 x5 + x4

 

 

 

 

 

 

 

 

Пример 4.

 

Вычислить

 

 

lim

 

x2 + x +1

 

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Решение.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x→∞ x4 + x2 + x +

3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x2 + x +1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1 x2

 

+1 x3 +1 x4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim

 

 

 

 

 

=

 

 

 

= lim

 

 

 

 

 

 

=

0

= 0 .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+ x2 + x +

 

 

 

 

 

 

+1

x2 +1 x3 +3 x4

 

 

1

 

 

 

 

x→∞ x4

3

 

 

 

 

 

 

 

 

x→∞ 1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пример 5.

 

Вычислить

 

 

lim

 

x5 + x4

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Решение.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x

→∞ x3 + 2x + x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x5 + x4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

+1 x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim

 

 

 

=

 

 

 

= lim

 

 

 

1

 

=

 

1

 

= ∞.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x4

 

0

 

 

 

 

 

 

 

x→∞ x3 + 2x + x

 

 

 

 

 

 

 

x→∞ 1 x2 +1 x3 +1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пример 6.

 

Вычислить

 

 

lim

 

x3 +3x2 + x

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Решение.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x

→∞ x 3x2 2x3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x3 +3x2 + x

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

x +1 x

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1+

3

 

1

 

 

 

 

 

 

1

 

.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

lim

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

= lim

 

 

 

 

 

 

 

 

 

=

 

 

 

 

 

 

= −

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 x

 

2

 

2

 

 

 

 

 

 

 

x→∞ x 3x2 2x3

 

 

 

 

 

 

x→∞ 1 x2

2