- •Раздзел 1 . Паняцце мовы. Роля мовы ў жыцці грамадства. Гістарычныя этапы фарміравання і развіцця беларускай мовы.
- •§1 Паняцце мовы
- •§3 Беларуская мова і іншыя славянскія мовы. Гістарычныя этапы фармiравання и развіцця беларускай мовы.
- •Канцэпцыі паходжання і час фармавання беларускай мовы
- •§4 Сутнасць і асаблівасці білінгвізму
- •В начале осени
- •§ 6.Cпецыфічныя асаблівасці беларускай мовы.
- •Марфалагічныя асаблівасці беларускай мовы.
- •§6. Нормы беларускай мовы
- •Раздзел 2 Стылістычныя разрады лексікі беларускай мовы.
- •§8. Паняцце стыляў мовы
- •На исходе лета
- •Раздзел 3 Лексікалогія і фразеалогія
- •§9. Лексіка беларускай мовы.
- •§10. Мнагазначныя словы. Прамое і пераноснае значэнне слоў.
- •§11. Сінонімы
- •Роль государства в экономике
- •§12. Антонімы
- •§13. Паронімы
- •§ 14. Лексіка беларускай мовы паводле паходжання
- •§15. Лексіка беларускай мовы паводле сферы ўжывання
- •Указ “Аб фiнансаваннi ўтрымання апарату кiраўнiцтва спажывецкiх таварыстваў I iх саюзаў”
- •§16. Фразеалагізмы, іх значэнне і ўжыванне
- •§17. Паняцці «тэрмін», «тэрміналагічная сістэма»,«тэрміналогія»
- •Олигополия
- •Сустрэча, прывітанне
- •Сітуацыя развітання
- •3 Богам!
- •Пажаданні, падзяка, пачуцці
- •Формы зваротку
- •Дыскусія
- •Тэлефонная размова
- •Як Іван Ігнатавіч пайшоў у магазін.
- •Раздзел 6 правапіс
- •§19. Правапіс галосных е, ё, я
- •§20. Правапіс галосных о, э
- •§21. Вымаўленне і правапіс і, ы, й пасля прыставак
- •§22. Правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах
- •§23. Ужыванне вялікай літары
- •§24. Правапіс канчаткаў прыметнікаў.
- •§25. Правапіс канчаткаў назоўнікаў другога скланення адзіночнага ліку.
- •§26. Правапіс лічэбнікаў.
- •§27. Правапіс мяккага знака і апострафа
- •§28. Правапіс у, ў
- •§29. Правапіс разам і праз злучок. Н а з о ў н і к
- •П р ы м е т н і к
- •П р ы с л о ў е
- •- Праз злучок:
- •- Разам:
- •- Асобна:
- •Раздзел 7 дакумент
- •§30. Апісанне і ўзоры дакументаў.
- •§31. Класіфікацыя дзелавых пісем.
- •§32. Аўтабіяграфія
- •§33. Заява
- •§34.Рэзюме.
- •§35. Дагавор.
- •1. Прадмет дагавору
- •Договор найма
- •Практыкаванне 3 Прачытайце тэкст, перакладзіце яго на беларускую мову.
- •§36. Даверанасць(Даручэнне)
- •§37. Рэцэнзія, рэферат, анатацыя, канспектаванне
- •Як працаваць над рэфератам
- •Як падрыхтаваць канспект
- •Практыкаванне 1. Заканспектуйце дадзены тэкст.
- •Хочаш быць паспяховым? Пазбягай песімістаў
- •§38. Акт
- •Акт ацэнкі кошту кватэры
- •§39 Распіска
- •Пословицы и поговорки. Неделимые выражения
- •Устойчивые выражения и фразеологизмы
- •Слоўнік а
- •Умоўныя скарачэнні.
- •Спіс літаратуры
§22. Правапіс спалучэнняў галосных у запазычаных словах
У большасці слоў неславянскага паходжання, якія маюць спалучэнне галосных, у беларускім вымаўленні паміж галоснымі развіўся ўстаўны [й] (ёт). У некаторых выпадках іншамоўныя спалучэнні галосных захоўваюцца нязменна.
1. Спалучэнне іо абазначаецца на пісьме:
а) у пачатку слова пад націскам літарамі іо, а не пад націскам іа: іон, іанізацыя, Іарданія;
б) у сярэдзіне слова пад націскам літарамі іё (ыё), а не пад націскам ія (ыя): біёграф, стадыён, біялогія, перыяд, але Эфіопія.
2. Спалучэнне [йо] пад націскам абазначаецца літарай ё, а не пад націскам я: ёд, раён, маянэз, раяніраванне. У пачатку ўласных назваў гэта спалучэнне пад націскам захоўваецца, а не пад націскам абазначаецца літарамі йа: Нью-Йорк, Йагансен, Йашкар-Ала.
3. Спалучэнне [йе] абазначаецца літарай е: фае, канвеер, феерверк.
4. Спалучэнне [ео] пад націскам абазначаецца літарамі ео (эо), а не пад націскам еа: фразеолаг, акардэон.
5. Спалучэнне [іа] абазначаецца літарамі ія (ыя): авіяцыя, геніяльны, энтузіязм, сацыялізм, матэрыял, варыянт.
6. Спалучэнне [еа] абазначаецца літарамі еа (эа): Неапаль, рэабілітацыя (але акіян
7. Спалучэнне [іе] абазначаецца літарамі іе (ые): кліент, арыентацыя, абітурыент
Практыкаванне 1. Напішыце словы па-беларуску. Растлумачце напісанне спалучэнняў галосных.
Виолончель, диапазон, неон, лауреат, районный, фразеология, авиапочта, адажио, майор, радио, мелиорация, палеонтология, океан, диета, майонез, океанский, биография, абитуриент, аудиенция, аукцион, колониальный, миллиардер, грандиозный, идеолог, гигиена, патриот, театр, чемпион, аккордеонист, диаметр, приоритет.
Практыкаванне 2. Устаўце прапушчаныя літары.
1. Нью-...ркцам гэтак жа няўлежна — зірніце з Пятай авеню: на лаўцы не адзін начлежнік спіць без надзеі на меню. 2. Ізноў у руху несціханым, і не крыніцай, не ракой, народ мой, стаўшы ак...нам, перада мной і на-да мной. 3. Максім пайшоў назад у фа..., каб сустрэць і папярэдзіць Шугачовых. 4. Над дарогаю ўзняўся фе...рверк агнёвы. 5. Інакш кажучы, сатырык заўсёды мае крытэрыем нейкія пэўныя нормы. жыцця або ід...лы 6. Пачаўся аўкц...н. 7. На груб...нства і дакор аж загудзеў зялёны бор. 8. М...р прынёс два экземпляры газеты, дзе вельмі недакладна і залішне ўзнёсла апісваўся наш бой. (Шам.) 9. Зірнуўшы ў вышыню, я пабачыў добрыя, кубатурныя саракоўкі,—бярвенне да сарака сантыметраў у д...метры. (У. Д.)
Практыкаванне 3. Адзначце словы, у якіх пішуцца спалучэнні:
-іё- або -ыё-:
а) патр(ыо, ыё)т; д) камед(іо, ыё)граф;
б) бібл(іё, ія)тэка; е) панс(іо, іё)н;
в) добры рац(ыо, ыё)н; ж) стад(іо, ыё)н;
г) Антон(іо, іё); з) фраз(ео, іё)лаг.
-ыя- або- ія-:
а) ф...лка; ж) патр(ыо, ыя)тызм;
б) г...графія; з) рац(іо, ыя)нальны;
в) нац...нальны; і) патр(ыа, ыя)тызм;
г) спартак...да; к) кл(іе, ія)нтура
д) ід...олаг
-ео- або- эо-:
а) ід(ыо, эо)лаг;
б) фраз(ео, еа)логія;
в) н(ео, еа)лагізм;
г) г(ео, её)лаг;
д) ід(ыё, ео)т.