- •§ 1. Засяленне беларускіх зямель. Характарыстыка даіндаеўрапейскага
- •§ 2. Індаеўрапейскі перыяд этнічнай гісторыі Беларусі, яго балцкі і
- •§ 3. Узнікненне Беларусі: розныя падыходы і канцэпцыі
- •§ 4. Паходжанне назваў “Белая Русь” і “Чорная Русь”
- •§ 5. Старажытнаруская
- •§ 6. Полацкае і Тураўскае княствы – першыя раннефеадальныя
- •§ 7. Беларускія землі ў перыяд феадальнай раздробленасці
- •§ 8. Барацьба супраць крыжакоў і татара-манголаў
- •§ 9. Увядзенне хрысціянства. Культура на беларускіх землях у іх –
- •XVI стст.)
- •Глава 1. Утварэнне вялікага княства літоўскага
- •Глава 2. Палітычнае развіццё беларускіх зямель
- •§ 1. Беларускія землі ў грамадска-палітычным жыцці вкл
- •§ 2. Знешняя палітыка вкл у хіv – сярэдзіне хvі стст.
- •Глава 3. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх
- •§ 1. Асаблівасці дзяржаўнага і саслоўнага ладу вкл
- •§ 2. Эканамічнае развіццё беларускіх зямель. Станаўленне фальваркава-
- •Глава 4. Фарміраванне беларускай народнасці. Культура
- •§ 1. Фарміраванне беларускай народнасці
- •§ 2. Культура Беларусі ў другой палове хііі – першай палове хvі стст.
- •Глава 1. Люблінская унія. Утварэнне рэчы паспалітай
- •§ 1. Гістарычныя ўмовы Люблінскай уніі
- •Глава 2. Грамадска-палітычнае жыццё вялікага княства
- •§ 1. Грамадска-палітычны лад Рэчы Паспалітай. Дзяржаўна-прававое
- •§ 2. Барацьба беларускага народа супраць польска-каталіцкай экспансіі
- •Глава 3. Знешняя палітыка.
- •Глава 4. Сацыяльна-эканамічнае становішча беларусі
- •Глава 5. Паглыбленне палітычнага крызісу. Падзелы
- •Глава 6. Культура беларусі
- •Глава 1. Уваходжанне беларусі ў склад расійскай
- •§ 1. Унутраная палітыка расійскага ўрада на Беларусі у канцы хvііі –
- •§ 2. Беларусь у Айчыннай вайне 1812 г.
- •§ 3. Рэвалюцыйны і нацыянальна-вызваленчы рух
- •19 Чэрвеня 1831
- •§ 4. Змены ва ўрадавай палітыцы ў Беларусі ў 30 – 50-я гг. Хіх ст.
- •§ 5. Крызіс прыгоннага ладу. Эканамічныя рэформы 30 – 50-х гадоў
- •Глава 2. Культура беларусі канца XVIII –
- •§ 1. Асаблівасці культурнага развіцця Беларусі. Адукацыя і навука.
- •§ 2. Літаратура. Музычна-тэатральная культура. Выяўленчае мастацтва.
- •Глава 1. Буржуазныя рэформы. Пераход да
- •§ 1. Адмена прыгоннага права
- •21 Лістапада 1857
- •§ 2. Буржуазныя рэформы 60–70-х гадоў і контррэформы 80–90-х гадоў
- •12 Ліпеня 1889 г. Было выдадзена “Палажэнне аб земскіх начальніках” .
- •11 Чэрвеня 1892 г. Было зацверджана новае “Гарадское палажэнне” , якое
- •§ 3. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх губерняў у 60-я гады
- •§ 4. Беларусь напярэдадні першай сусветнай вайны. Сталыпінскія
- •Глава 2. Грамадска-палітычнае жыццё беларусі
- •§ 1. Паўстанне 1863 – 1864 гг. У Польшчы, Літве і Беларусі
- •22 Студзеня 1863 г. Цнк абвясціў сябе Часовым нацыянальным урадам і
- •§ 2. Сялянскі і рабочы рух. Народніцкія і сацыял-дэмакратычныя
- •§ 3. Фарміраванне палітычных партый. Нацыянальнае адраджэнне.
- •§ 4. Рэвалюцыя 1905–1907
- •1906 Гг. Канстытуцыйна-каталiцкая партыя Лiтвы, якая стала саюзнiцай
- •Глава 3. Беларусь у гады першай сусветнай вайны.
- •§ 1. Пачатак і прычыны Першай сусветнай вайны. Адносіны да вайны
- •§ 2. Беларусь у гады першай сусветнай вайны
- •§ 3. Беларускі нацыянальны рух
- •§ 4. Лютаўская
- •4 Сакавіка 1917 г. Ў Мінску быў створаны “Часовы грамадскі камітэт
- •Глава 4. Фарміраванне беларускай нацыі. Культура
- •§ 1. Фарміраванне беларускай нацыі
- •§ 2. Развіццё адукацыі, навукі, друку
- •§ 3. Мастацтва і архітэктура
- •Глава 1. Беларусь пасля лютаўскай рэвалюцыі.
- •§ 1. Ад лютага да кастрычніка 1917
- •§ 2. Кастрычніцкая рэвалюцыя на Беларусі. Першыя рэвалюцыйныя
- •§ 3. Размежаванне палітычных сіл на Беларусі пасля Кастрычніцкай
- •Глава 2. Сацыяльна-эканамічнае і палітычнае
- •§ 1. Беларусь пасля падпісання Брэсцкага мірнага дагавора. Сацыяльна-
- •§ 2. Барацьба беларускага народа супраць нямецкіх акупантаў.
- •§ 3. Утварэнне Беларускай сср. Аб’яднанне Беларускай сср з Літоўскай
- •Глава 3. Беларусь у перыяд польскай інтэрвенцыі
- •§ 1. Захоп тэрыторыі Беларусі войскамі Польшчы. Савецка-польская
- •§ 2. Барацьба беларускага народа супраць польскіх інтэрвентаў. Беларускі
- •§ 3. Аднаўленне Беларускай сср
- •§ 4. Гаспадарчае і культурнае будаўніцтва ў 1919–1920 гг.
- •Глава 1. Аднаўленне народнай гаспадаркі. Правядзенне
- •§ 1. Пачатак мірнага будаўніцтва. Новая эканамічная палітыка, яе
- •§ 2. Курс на сацыялістычную індустрыялізацыю. Асаблівасці яе
- •§ 3. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі
- •Глава 2. Грамадска-палітычнае жыццё
- •§ 1. Асноўныя рысы беларускага савецкага грамадства
- •§ 2. Нацыянальная палітыка. Беларусізацыя
- •§ 3. Беларускае замежжа
- •§ 4. Палітычныя рэрпрэсіі: прычыны, памеры, вынікі
- •Глава 3. Культурнае будаўніцтва
- •§ 1. Ліквідацыя
- •§ 2. Беларуская літаратура, тэатральнае і музычнае мастацтва: асноўныя
- •§ 3. Жывапіс, скульптура і архітэктура
- •Глава 4. Заходняя беларусь пад уладай польшчы
- •§ 1. Сацыяльна-эканамічнае становішча заходнебеларускіх зямель
- •§ 2. Нацыянальна-вызваленчая барацьба насельніцтва Заходняй Беларусі.
- •§ 3. Праблема адзінага рабочага і антыфашысцкага народнага фронту ў
- •Глава 1. Перадваенны крызіс і пачатак другой сусветнай
- •Глава 2. Нападзенне фашысцкай германіі на ссср.
- •Глава 3. Акупацыйны рэжым на тэрыторыі беларусі.
- •Глава 4. Барацьба беларускага народа супраць нямецка-
- •Глава 5. Дзейнасць ваенных фарміраванняў арміі
- •Глава 6. Вызваленне беларусі. Заканчэнне вайны
- •Глава 7. Уклад беларускага народа ў вялікую перамогу
- •Глава 1. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларусі
- •§ 1. Аднаўленне народнай гаспадаркі рэспублікі пасля Вялікай Айчыннай
- •§ 2. Сацыяльна-эканамічнае развіццё бсср у 50-я – першай палове
- •Глава 2. Грамадска-палітычнае і духоўнае жыццё.
- •§ 1. Асноўныя рысы грамадска-палітычнага развіцця Беларусі
- •§ 2. Адукацыя і навука
- •§ 3. Літаратура і мастацтва
- •Глава 3. Беларусь на міжнароднай арэне
- •§ 1. Удзел бсср у барацьбе міжнароднага супольніцтва за вырашэнне
- •§ 2. Развіццё гандлёва-эканамічных адносін бсср з замежнымі краінамі
- •§ 3. Культурныя, навуковыя, спартыўныя і турысцкія сувязі бсср
- •§ 1. Палітыка перабудовы, яе змест і шляхі ажыццяўлення: розныя
- •26 Красавіка 1986 г. На Чарнобыльскай аэс, што на мяжы Беларусі і
- •§ 2. Дзяржаўны пераварот у Маскве ў жніўні 1991
- •§ 3. Грамадска-палітычнае жыццё Рэспублікі Беларусь на мяжы XX –
- •XXI стст.
- •15 Сакавіка 1994
- •24 Лістапада 1996 г. Адбыўся ініцыіраваны Прэзідэнтам Рэспублікі
- •18 Мая 2001 г. У Мінску адбыўся другі Усебеларускі народны сход. На ім з
- •§ 4. Канфесійная палітыка. Адраджэнне царкоўнага жыцця
- •§ 5. Рэспубліка Беларусь на шляху рыначных рэформ. Асаблівасці
- •§ 6. Культура Беларусі на сучасным этапе
- •§ 7. Рэспубліка Беларусь у міжнародным супольніцтве на мяжы XX –
- •XXI стст.
- •2 Красавіка 1996 г. Быў падпісаны Дагавор аб Супольнасці суверэнных
- •8 Снежня 1999 г. У Маскве быў падпісаны Дагавор аб стварэнні Саюзнай
- •1964 Г. Першым з беларускіх спартсменаў, які атрымаў бронзавы медаль на
- •XV зімовых Алімпійскіх гульнях у 1988
§ 2. Развіццё гандлёва-эканамічных адносін бсср з замежнымі краінамі
Важнае месца ў міжнароднай дзейнасці БССР займала развіццё
эканамічных сувязей з замежнымі краінамі. Гаворачы аб гэтым, неабходна
ўлічваць геапалітычнае становішча Беларусі. Праз яе тэрыторыю праходзілі
шляхі зносін з Усходу на Захад і з Поўначы на Поўдзень. Шырокая сетка
аўтамабільных, чыгуначных, паветраных, водных шляхоў зносін давала
магчымасць ёй весці рознабаковае гандлёва-эканамічнае супрацоўніцтва як з
былымі рэспублікамі СССР, так і з еўрапейскімі краінамі.
Беларусь, як і іншыя саюзныя рэспублікі былога СССР, не мела
самастойнага выхаду за мяжу ў эканамічных адносінах. Рэалізацыяй тавараў,
вырабленых на экспарт прадпрыемствамі рэспублікі, займаліся Міністэрства
замежнага гандлю СССР і яго знешнегандлёвыя аб’яднанні. Беларусь
выступала ў якасці пастаўшчыка тавараў па заказах гэтых ведамстваў.
Уступленне ў ААН, развіццё эканомікі ў пасляваенны перыяд дазволілі
Беларусі выйсці на шлях шырокага эканамічнага супрацоўніцтва з
сацыялістычнымі, капіталістычнымі і развіваючыміся краінамі.
У студзені 1949 г. быў створаны Савет Эканамічнай Узаемадапамогі (СЭУ).
У яго ўвайшлі СССР, Польшча, Балгарыя, Венгрыя і іншыя краіны Усходняй
Еўропы. Пазней далучыліся ГДР, Куба, В’етнам. Галоўнай мэтай дзейнасці
СЭУ з’яўлялася развіццё эканамічнага супрацоўніцтва, абмен вытворчым
вопытам, перадача навукова-тэхнічнай інфармацыі, прамысловая кааперацыя, пашырэнне эканамічнай інтэграцыі ў розных галінах вытворчасці і г.д.
З гэтага моманту пачынаецца новы перыяд знешнеэканамічных адносін
Беларусі з замежнымі краінамі. Эканоміка рэспублікі як састаўная частка
адзінага гаспадарчага комплексу СССР была ўключана ў знешнеэканамічныя
сувязі з рознымі краінамі свету.
У 1952 г. у Мінску было створана аддзяленне Усесаюзнай гандлёвай
палаты, праз якое ажыццяўлялася мэтанакіраваная палітыка ў галіне
знешнеэканамічных адносін.
Павялічыліся пастаўкі машын і прамысловага абсталявання з рэспублікі
перш за ўсё сацыялістычным краінам Еўропы. Вялікім попытам карысталася
прадукцыя
такіх
прадпрыемстваў,
як
МАЗ,
МТЗ,
Гомсельмаш,
станкабудаўнічых заводаў Мінска, Віцебска і інш. На долю краін СЭУ
прыпадала звыш 2/3 экспартных паставак з БССР.
У другой палове 50-х гадоў прадукцыя больш за 120 прадпрыемстваў
рэспублікі пастаўлялася на экспарт. Значна пашыраліся пастаўкі аўтамабіляў, самазвалаў,
трактароў,
металарэзных
станкоў,
снегаачышчальнікаў,
падшыпнікаў, электраабсталявання, радыётэхнікі, швейных вырабаў. Галоўнае
месца ў структуры экспарту займалі вырабы машынабудавання і
металаапрацоўкі, якія павялічыліся амаль у 3 разы.
Беларусь не толькі пастаўляла вырабы на экспарт, але і атрымлівала
імпартную прадукцыю. Перш за ўсё гэта былі сельскагаспадарчая тэхніка, сродкі транспарту і сувязі, медыцынская абсталяванне, прамысловыя і
харчовыя тавары, сыравіна для лёгкай і харчовай прамысловасці. У 50-х гадах
Беларусь атрымлівала з Егіпта, Сірыі, Ірана, Афганістана, Пакістана
баваўняную сыравіну, з Індыі, Марока, Аргенціны, Уругвая – воўну і
шарсцяное прадзіва, з Інданезіі і Малайзіі – натуральны каўчук, з Ганы, Нігерыі, Бразіліі, Эквадора – сыравіну для кандытарскай прамысловасці і г.д.
У другой палове 60-х годоў павялічваецца аб’ём гандлёвых паставак
беларускіх тавараў у капіталістычныя краіны, асабліва па доўгатэрміновых
пагадненнях. Значным попытам карысталіся металаапрацоўчыя станкі, якія
набывалі фірмы 14 капіталістычных краін, у тым ліку Англіі, ФРГ, Аўстрыі, Японіі, Даніі і інш. Экспарт трактароў павялічыўся больш чым утрая. Яны
пастаўляліся ў 11 капіталістычных краін. Сярод іх былі Канада, Фінляндыя, Швецыя і інш.
У 70-я гады эканоміка Беларусі ўсё больш і больш інтэгрыравалася не
толькі ў агульнасаюзную, але і ў эканоміку сацыялістычных еўрапейскіх краін.
Рэспубліка з’яўлялася актыўным удзельнікам стварэння адзінай энергетычнай
сістэмы “Мір”, будаўніцтва нафтаправода “Дружба”, газаправода ў Заходнюю
Еўропу. З Беларусі ў сацыялістычныя краіны пастаўляліся навейшае
абсталяванне для будаўніцтва энергетычных аб’ектаў, прадпрыемстваў
металургічнай і металаапрацоўчай галін прамысловасці, мінеральныя ўгнаенні, тавары народнага спажывання і г.д.
Вучоныя, канструктары, інжынеры і тэхнікі рэспублікі разам са
спецыялістамі шэрагу сацыялістычных краін прынялі ўдзел у распрацоўцы і
асваенні адзінай еўрапейскай сістэмы сродкаў вылічальнай тэхнікі. Асноўнымі
ўдзельнікамі гэтай працы з’яўляліся калектывы Мінскага завода вылічальнай
тэхнікі імя С. Арджанікідзе, інстытутаў электронна-вылічальнай тэхнікі і
матэматыкі АН БССР, Мінскага радыётэхнічнага інстытута. Вынікам сумеснай
працы з’явілася цэлае пакаленне электронна-вылічальных машын сямейства
ЕС.
У пачатку 70-х гадоў на долю беларускага экспарту ў сацыялістычныя
краіны прыпадала: электронна-вылічальных машын – 91%, матацыклаў – 88, металарэжучых станкоў – 70, грузавых аўтамабіляў – 56, трактароў – 54%.
Усяго больш за 300 прадпрыемстваў Беларусі пастаўлялі сваю прадукцыю
прыкладна ў 100 краін свету.
Больш за 80% экспарту ў развіваючыяся краіны прыпадала на стварэнне і
развіццё іх нацыянальнай прамысловасці і звязаных з ёй галін вытворчасці.
Таму ў беларускім экспарце значнае месца займалі пастаўкі тэхналагічнага
абсталявання, прыбораў, вузлоў для будаўніцтва і аснашчэння новых
прадпрыемстваў.
Беларусь з’яўлялася надзейным рынкам збыту тавараў з развіваючыхся
краін. Толькі ў 1978 г. імпарт з краін Азіі і Афрыкі склаў больш за 9% ад
агульнага імпартнага аб’ёму. У рэспубліку паступалі тавары з 23 развіваючыхся
краін.
Для паскарэння тэхнічнага прагрэсу ў прамысловасці, іншых галінах
гаспадаркі важнае значэнне мелі знешнегандлёвыя і тэхніка-эканамічныя сувязі
з развітымі капіталістычнымі краінамі. У 1970–1980 гг. на іх долю прыпадала
22,5% усіх экспартных паставак рэспублікі. Пашырэнню такога супрацоўніцтва
спрыяў даволі высокі ўзровень эканамічнага развіцця рэспублікі. Сярод іншых
рэспублік былога Саюза ССР Беларусь займала 1-е месца па вытворчасці
сіласаўборачных камбайнаў і калійных угнаенняў, 2-е – грузавых аўтамабіляў, хімічных валокнаў, матацыклаў, наручных гадзіннікаў, 3-е – мінеральных
угнаенняў, металарэзных станкоў, трактароў, шкла, панчошна-трыкатажных
вырабаў, тэлевізараў, мэблі і іншых тавараў. Таму невыпадкова, што
прадметамі экспарту ў капіталістычныя краіны, у тым ліку і развітыя,
з’яўляліся перш за ўсё трактары, аўтамабілі, бульдозеры, скрэперы, халадзільнікі, станкі-паўаўтаматы, гадзіннікі, азотныя і калійныя ўгнаенні і г.д.
Каля паловы экспарту прыпадала на долю машынабудавання – вядучай галіны
прамысловасці рэспублікі.
У сваю чаргу, на Беларусі шырока выкарыстоўваліся тэхнічныя вырабы з
развітых капіталістычных краін. Абсталяваннем, якое пастаўлялася з Англіі, Францыі, ФРГ, Італіі, іншых краін, забяспечваліся прадпрыемствы хімічнай, радыётэхнічнай, лёгкай, харчовай прамысловасці. Сярод іх былі Полацкі і
Мазырскі нафтаперапрацоўчыя заводы; Гомельскі, Гродзенскі хімічныя
камбінаты; Магілёўскі завод сінтэтычнага валакна, Мінскі завод халадзільнікаў, шэраг мясакамбінатаў і малочных заводаў. Увозіліся і тавары шырокага
ўжытку.
Развіццю эканамічных адносін Беларусі з рознымі краінамі свету спрыяла
тое, што яна актыўна ўдзельнічала ў рабоце шматлікіх міжнародных
арганізацый – Міжнароднай арганізацыі працы (МАП), Эканамічнай камісіі для
Еўропы (ЭКЕ), яе камітэтаў па сельскай гаспадарцы, лесаматэрыялах, электраэнергіі, жыллёвым будаўніцтве, Міжнароднага саюза электрасувязі
(МСЭ), Міжнароднага агенцтва па атамнай энергіі (МАГАТЭ) і інш.
У 1960 г. Беларусь далучылася да канвенцыі 1928 г. аб міжнародных
выстаўках. З гэтага моманту яна прымала актыўны ўдзел у рабоце
Міжнароднага бюро выставак, адказвала за арганізацыю іх на Беларусі. Толькі
ў 60-х гадах у Мінску было праведзена звыш 30 самых разнастайных выставак.
У 70–80-х гадах Беларусь з’яўлялася месцам правядзення спецыялізаваных
міжнародных выставак, што сведчыла аб прызнанні яе ўкладу ў тую або іншую
галіну навукі і тэхнікі. У Мінску праходзілі выстаўкі: “Бульба-76”,
“Парашковая металургія-73, 77”, “Холад-78”, “Мяспроммаш-79” і інш.