42.1990-Жылдарда жаңа қоғамдық қозғалыстар мен саяси партиялардың пайда болуы.

Қ-ғы қайта құру, жаңару және демократияландыру процесі республиканың саяси өміріне айтарлықтай ықпал еткен көппартиялық қалыптасуымен қатар жүрді. ҚР-ның Конституциясы “конституциялық құрылысты күштеп өзгертуді, оның тұтастығын бұзуды, мемлекеттік қауіпсіздігіне нұқсан келтіруді, соғысты,әлеуметтік, нәсілдік,ұлттық,дін, тектік-топтық және рулық астамшылықты насихаттауға жол бермейтін” барлық партиялардың,қозғалыстардың,ассоциациялардың тең құқықтығын қамтамасыз етеді.Партиялар мен қоғамдық қозғалыстардың ісіне мемлекеттің араласуына жол берілмейді. Қ-да реформалар стратегиясының мемлекеттік негізі демократияландыру және саяси реформалардың бағдарламасы. Бұл бағдарлама қоғамдық процестерді одан әрі демократияландыру жүйесіне мемлекеттің тиімді әрі ықпалды әсер етуіне жағдай жасайды. 1996 жылдың шілдеден бастап елде “ҚР-ғы саяси партиялар туралы” заң күшіне енді. Соған сәйкес елде аумақтық принцип бойынша партиялық құрылымды ұйымдастыру бекітілген, мемлекеттік огандарда саяси партиялар құруға және әскерилендірілген саяси партиялардың құрылуы мен қызметіне тыйым салынады. Саяси партиялардың қызметін реттейтін заң жалпы демократиялық принциптерге орай елде көппартиялылықты тұтастай нығайтуға бағытталған. Қазақстанның социалистік партиясы (ҚСП). 1991 жылдың 7 қыркүйегінде пайда болды. Мақсаты: халықтың тұрмыс жағдайын жақсарту. «Қазақстанның халық конгресі» 1991 жылы 5 қазанда пайда болды. «Невада-Семей» полигонына қарсы қозғалыс ретінде бастауын алды. Қазақстанның Коммунистік партиясы (ҚКП) 1991 жылы қазанда құрылды. Кеңес дәуіріндегі Қазақстанның Кммунистік партиясының құқықты мұрагері болып табылады. Оған 55 мың адам кірген. Қазақстанның ұлттық «Алаш» партиясы. 1992 жылы Қазақстанның республикалық партиясы атауымен сақынаға шыққан ол 1999 жылы «Алаш» ұлттық партиясы деп атын өзгертті. Міндеті қазақтың ұлттың мүддесін қорғау болды. Қазақстанның халықтық-кооперативтік партиясы (ҚХКП). 1994 жылы желтоқсандағы құрылтай сьездінде қаланды. Міндеті: ауыл кіші және орташа шаруашылығын, ауыл еңбекшілерінің мүддесін қорғау.Қазақстанның қайта өрлеу партиясы. 1995 жылы құрылтай сьездінде құрылған, әр ауданда филиалдары болған, құрамына әр түрлі соцалдық элементтер кірген, қазақ халқының рухани мәдениетін сақтап, қалпына келтіруге негізделген партия. Республикалық саяси еңбек партиясы. 1995 жылы қыркүйекте «Қазақстан инженерлерінің одағы» негізінде қаланған партия. Негізгі мақсаты – еңбек тиімділігін жоғарлату, жақсы тұрмыс қамтамасыз ететін жағдайлар туғызу. Қазақстанның «Азамат» демократиялық партиясы.1996 жылы «Азамат» қозғалысының негізінде, бастапқысында 72 ғылым зиялыларынан құрылған партия. Өзінің сол кезеңдегі оппозициялық көзқарастарымен белгілі. Қазақстан республикалық халық партиясы (ҚРХП). 1998 жылы 17 желтоқсанда бірінші құрылтай жиналысы болып, төрағасы болып Ә. Қажыгелдин болып сайланды.Мақсаты: нарықтық экономикаға бағытталған демократиялық мемлекет. Бұл да өз оппозиция жақтасуымен белгілі. ҚР әділет партиясы. 1999 жылы көктемде құрылды. Мақсаты: азаматтардын заңды мүдделерін қорғау. «Отан» республикалық партиясы. Қазақстанның халық бірлігі, либералды және «Қазақстан – 2030 үшін» қозғалыстарының қосылуынан пайда болды. Н. Назарбаев қолдауымен құрылған ең ірі партия.Қазақстанның аграрлық партиясы. 1999 жылдың 16 наурызында пайда болды. Ауыл еңбекшілерінің мүддесін қорғайды. Қазақстанның азаматтық партиясы. 1998 жылы 17 қарашада құрылды Ақтөбе қаласындағы құрылтай сьездінде құрылды. Әр ірі қалада филиалдары бар. Мақсаты: өндірісті көтеру, әр азаматтың тұрмыс жағдайын жақсарту.