- •1. Праблема перыядызацыі гісторыі беларускай культуры. Асноўныя этапы і асаблівасці яе развіцця.
- •2. Прыняцце і распаўсюджвашіе хрысціянства. Рэліігійна-асветніцкія дзеячы ў IX – першай палове XIII ст.
- •3. Архітэктура і мастацтва ў IX - першай палове XIII ст.
- •4. Пісьменства. Літаратура. Фальклор ў IX - першай палове XIII ст.
- •5. Вытокі і працэс фармавання беларускай народнасці.
- •6. Асвета. Пісьменства. Літаратура на Беларусі ў другой палове XIII - ху ст.
- •7. Архітэктура і мастацтва Беларусі ў другой палове XIII - ху ст.
- •8. Асаблівасці і праявы Рэнесансу на Беларусі. Дзеячы культуры Беларусі эпохі Адраджэння.
- •9. Рэлігійны рух у вкл і Беларусі ў хуі - першай палове хуіі ст. Дзеячы Рэфармацыі ў Беларусі.
- •Новыя тэндэнцыі ў кніжнай культуры хуі - першай паловы хуіі ст. Развіццё кнігадруку.
- •Літаратурна-грамадскі рух у Беларусі ў хуі - першай палове хуіі ст.
- •Асвета ў Беларусі ў хуі - першай палове хуіі ст.
- •Архітэктура Беларусі хуі - першай паловы хуп ст.
- •Выяўленчае мастацтва. Тэатральнае і музычнае мастацтва хуі - першай паловы хуіі ст.
- •Гістарычныя ўмовы і асноўныя тэндэнцыі развіцця беларускай культуры ў другой палове хуіі - першай палове хуш ст. Рэлігійная сітуацыя.
- •Грамадска-палітычная думка. Навука (другая палова хуіі - хуш ст.)
- •Стан адукацыі і кнігадрукавання на Беларусі ў другой палове хуіі - хуііі ст.
- •Архітэктура і мастацтва Беларусі хуіі - хуііі ст.
- •Літаратура ў другой палове хуіі - хуш ст.
- •Палітыка царызму ў галіне культуры на Беларусі ў першай палове XIX ст. Рэлігійная сітуацыя.
- •Адукацыя і навука ў першай палове XIX ст. Узнікненне навуковага беларусазнаўства.
- •Літаратурнае жыццё Беларусі ў першай палове XIX ст.
- •Музыка і тэатр першай паловы XIX ст.
- •Архітэктура і выяўленчае мастацтва ў першай палове XIX ст.
- •Агульная характарыстыка ўмоваў і асаблівасцяў культурнага працэсу ў Беларусі ў другой палове XIX ст. - пачатку XX ст. "Польскае пытанне" і развіццё беларускай культуры. Рэлігійная сітуацыя.
- •Асвета ў Беларусі ў другой палове XIX - пачатку XX ст.
- •Навука ў Беларусі ў другой палове XIX - пачатку XX ст. Дасягненні навуковага беларусазнаўства.
- •Развіццё друку ў Беларусі ў другой палове XIX - аачатку XX ст.
- •Літаратура Беларусі другой паловы XIX - пачатку XX ст.
- •Архітэктура Беларусі другой паловы XIX - пачатку XX ст.
- •Выяўленчае мастацтва Беларусі другой паловы XIX - пачатку XX ст.
- •Тэатральнае і мучычнае жыццё Беларусі другой паловы XIX - пачатку XX ст.
- •Беларуская культура ў складаных умовах ваенных ліхалеццяў і барацьбы за беларускую дзяржаўнасць(1914- 1920).
- •Культурная сітуацыя ў бсср у 20-я гады. Ажыццяўленне палітыкі беларусізацыі.
- •Культура Беларусі ва ўмовах бальшавіцкага генацыду зо-х гадоў. Палітычныя рэпрэсіі супраць беларускай інтэлігенцыі.
- •Развіццё асветы і навукі ў бсср 20 - 30-я гады.
- •Літаратура ў бсср у 20 - 30-я гады.
- •Архітэктура і мастацтва ў бсср у 20 - 30-я гады.
- •Грамадска-культурная сітуацыя ў Заходняй Беларусі (20 - 30-я гады). Умовы і асаблівасці развіцця беларускай культуры.
- •Асвета і навука ў Заходняй Беларусі (20 - 30-я гады).
- •Літаратура і мастацтва ў Заходняй Беларусі (20 - 30-я гады).
- •Лёс беларускай культуры ў гады другой сусветнай вайны.
- •Складанасці і супярэчнасці культурнага жыцця на Беларусі ў першае пасляваеннае дзесяцігоддзе.
- •Умовы і асаблівасці развіцця культуры Беларусі ў другой палове 50-х – першай палове 80-х гадоў.
- •Літаратура і мастацтва у бсср у другой палове 50-х - першай палове 80-х г.
- •Нацыянальна-культурнае адраджэнне: складаны шлях развіцця (другая палова 80-х – першая палова 90-х гадоў).
- •Беларуская культура ва ўмовах прэзідэнцкай рэспублікі (1994 - 2002).
- •Прысутнасць беларускай культуры ў свеце.
Асвета ў Беларусі ў другой палове XIX - пачатку XX ст.
Навука ў Беларусі ў другой палове XIX - пачатку XX ст. Дасягненні навуковага беларусазнаўства.
Першая публічная праява беларускай культурнай традыцыі адначасова была спізобай яе прарыву на «палітычную тэрыторыю». У канцы 70 - пача^ку 80-х гадоў беларускія народнікі выступілі з тэарэтычным абгрунтаваннем існавання беларусаў як «асобнай галіны славянскагаіплемені» (у народніцкіх выданнях «Пісьмы пра Беларусь. Пісьмо першае» Данілы Баравіка, «Пасланне да земля-коў беларусаў» Шчырага беларуса, двух нумарах часопіса «Го-мон» ды інш.)
Ідэю самастойінасці беларусаў адстойвалі аўтары публікацый У легальнай лібера^ьнай газеце «Мінскі лісток» (1886-1902). Гісто-рык Мітрафан Доўнар-Запольскі (1867-1934) ў сваіх артыкулах (1888) на старонкак газеты даказваў існаванне беларускай нацыі, падкрэсліваючы самабытнасць беларускай гісторыі і мовы. Газе-та гуртавала вакол сябе цэлую групу аматараў беларускай культу-ры і гісторыі. Свае допісы яны друкавалі і ў штогоднім дадатку да газсты пад назвай «Паўночна-Заходні каляндар» (1888-1893). Яго складальнікам удалося надрукаваць вершы Янкі Лз'чыны на бела-рускай мове. Пад выглядам «Календара» фактычна з'явіўся альманах, які прысвячаўся вывучэнню Беларусі.
Ha канчатковае афармлсннс беларускай культурнай традыцы моцна паўплывала літаратурная дзейнасць Францішка Багушэві (1840-1900). У прадмове да «Дудкі беларускай», выдадзенай Кракаве ў 1891 г. паэт абвясціў існаванне самастойнай і паўна цэннай беларускай мовы, акрэсліў тэрыторыю яе распаўсюджва» ня. Упершыню ў гэтай прадмове ўсе этнічныя беларускія земл атрымалі назву «Беларусь». Есць усе падставы лічыць бемарускі, народнікаў і Ф.Багушэвіча «піянерамі» уласна беларускагл Адраджэння.
Такім чынам, фактычна да 70-80-х г. XIX ст. беларускае куль-] турнае накапленне не з'яўлялася самастойным фактарам культур-] нага жыцця. Яно развівалася ў межах альбо ліцвінскай, альбо за-ходнерускай традыцыі. Гэта стварала ўражанне адсутнасці ўласч нага этнакультурнага вобліку беларускіх земляў і давала падста-і вы павярхоўным назіральнікам для трактоўкі іх як тэрыторыі ра-сійска-польскага змагання. Толькі нараджэнне ўласна беларускай культурнай традыцыі. якая ўвабрала ў сябе ранейшыя дасягненнгі лійвінства і заходнерусізма. завяршыла фармаванне «белару-CKCictji» як самастопнага фактара культурнага жыцця.
У другой палове XIX ст. значныя дасягненні назіраліся ў развіцці навуковага беларусазнаўства. Царскі ўрад адразу ж пасля заду-шэння паўстання 1863 г. мабілізаваў афіцыйную навуку для пошуку доказаў таго, што Беларусь спрадвеку з'яўлялася рускім краем. Рабілася гэта насуперак польскім дамаганням на беларускія землі. У 1870 г. выйшаў першы беларуска-рускі слоўнік Івана Насовіча, старэйшага беларускага мовазнаўцы і этнографа (1788-1877). У другой палове XIX ст. вельмі плённа працавалі этнографы Беларусі Павел Шэйн (1826-1900), Мікалай Нікіфароўскі (1845-1910), Еўдакім Раманаў (1855-1922). Іх творы - своеасаблівая энцыклапедыя по-быту і культуры беларусаў царскага перыяду. Беларусы займелі свай-го акадэміка Яўхіма Карскага (1860-1931), родам з Гродзеншчыны. Сусветную вядомасць прынесла яму трохтомная навуковая кніга' «Беларусы», дзе аўтар даследуе паходжанне і развіццё беларускай' мовы. Першы том працы выйшаў у 1903 г. Сваё даследаванне Карскі пачынае з вызначэння межаў беларускага этнасу ў адпаведнасці з-распаўсюджваннем яго мовы. На вялікім фактычным матэрыяле пісаў свае працы гісторык з Віцебска Аляксей Сапуноў (1852-1924).1 3 80-х гадоў пачалася навукова-асветная дзейнасць выдатнага бе-ларускага гісторыка М. Доўнар-Запольскага.
Узмацненне навукова-асветнай дзейнасці беларусаў сведчы-j ла аб іх жыццёвай сіле. Крыніцай гэтай трываласці было бсларускас сялянства. Самаізаляванасць ратавала іх нацыянальную сама-бытнасць, якую і выявілі навукоўцы — этнографы, мовазнаўцы. гісторыкі. Афіцыйная дактрына рускасці беларускага края не па-цвярджалася. Гэта істотна падрывала пазіцыі мясцовых прыхільні-каў «заходне-русізма». Інтэлігенцкія сілы Беларусі, і найперш самі навукоўцы, пачалі пераходзіць на нацыянальную глебу.