2 Сурет. Шатунның поршеньді басына жүктемені тарату:
а – созылу кезінде; б – сығылу кезінде
60
6. Поршеньді бастағы сыртқы және ішкі талшықтардың кернеуі.
Njφш.з мен M jφш.з мәндері бойынша поршеньді бастағы сыртқы және ішкіталшықтардың кернеуі анықталады.
Нығыздалған төлкені есептемегенде шатун басының А – А қимасындағы кернеу (МПа):
сыртқы талшықта:
ішкі талшықта:
мұндағы: hг = (dr – d)/2 — бастың қабырғасының қалыңдығы, м;
lш — поршеньді бастың ұзындығы, м.
Егер шатун басында нығыздалған төлке болса, олардың бірегей деформациясы өтеді. Осының салдарынан поршеньді басқа барлық Njφш.з қалыпты күші емес, оның бөлігі ғана беріледі. Төлкенің M jφш.з иілу моментіне ісерін есептемейді.
Коэффицент
K = Eш Fг / (Eш Eг + Eв Fв),
мұндағы: Fг = (dr – d)lш және Fв = (d – dп)lш – сәйкесінше бас пен төлке қабырғаларының қима аудандары. К коэффицентін ескерсек, кернеу
;
7. Басты қысатын жалпы күш.
Басты қысатын жалпы күш (Н) енгізу процесінің басындағы ж.ө.н.-ден (иіннің 10 – 20 ° айналу бұрышы) кейін ең үлкен мәнге ие болады:
Рсж = (рzд – р0)Fп + Рjп = (рzд – р0)Fп – mпRω2(cosφ + λ cos 2φ),
мұндағы: рzд — домалатылған индикаторлы диаграмма бойынша анықталатын жанудың максималды қысымы;
Рjп
—
иіннің
φ
бұрышының
мәні кезіндегі поршеньді топ массасының
инерция күші рz
.
Ж.Ө.Н. –ге қатысты максималды газ қысымының ығысуын ескермей, жуықтап табамыз
Pсж = (рzд – р0) Fп – mпRω2(1 + λ).
Рсж қысу күшінің салдарынан бастың төменгі жартысының ішкі бетіне түсірілетін қысым есеп сызбасындағыдай (2, б суреті) косинусоидалық болып қабылданады.
61
1 және 2 аумақтарындағы кез келген қима үшңн:
Есептеуде φш/π қатынасындағы φш бұрышының мәні радианмен белгіленеді, ал Nсж0/Pсж мен Мсж0/(Рcжrср) мәндері φшз өңдеу бұрышына байланысты 3 кестеден қабылданады.
10.3-кесте
|
Көрсеткіштер |
φшз өңдеу бұрышы, град | ||||||
|
100 |
105 |
110 |
115 |
120 |
125 |
130 | |
|
Nсж0/Pсж Мсж0/(Рcжrср) |
0,0001 0 |
0,0005 0,00010 |
0,0009 0,00025 |
0,0018 0,00060 |
0,0030 0,00110 |
0,0060 0,00180 |
0,0085 0,00300 |
Иілу моменті мен жалпы күшті есептеуді жеңілдету үшін 4 кестеде φш бұрышының функциясына байланысты тригонаметриялық тәуелділіктердің мәні көрсетілген.
10.4-кесте
|
|
φшз өңдеу бұрышы, град | ||||||
|
100 |
105 |
110 |
115 |
120 |
125 |
130 | |
|
|
-0,1736 |
-0,2588 |
-0,3420 |
-0,4226 |
-0,5000 |
-0,5736 |
-0,6428 |
|
1- |
1,1736 |
1,2588 |
1,3420 |
1,4226 |
1,5000 |
1,5736 |
1,6428 |
|
|
1,1584 |
1,2247 |
1,2817 |
1,3289 |
1,3660 |
1,3928 |
1,4088 |
|
|
0,0011 |
0,0020 |
0,0047 |
0,0086 |
0,0130 |
0,0235 |
0,0304 |
62
8. Қысатын жалпы күштен түсетін кернеу.
Сыртқы талшықтағы кернеу:
Ішкі талшықтағы кернеу:
Мұндағы: К – нығыздалған қола төлкенің бар – жоғын көрсететін коэффицент.