15. Майдың қозғалтқыштан алып кететін жылу мөлшері (Дж/с):

мұндағы: с_м — майдың орташа жылусыйымдылығы, кДж/(кг · К);

р_ы — майдың тығыздылығы, кг/м³;

V_ц — майдың айналмалы шығыны, м³/с;

Т_м.вх. және Т_м.вых. — майдың радиаторға кірген және шыққан мезетіндегі температурасы, К.

16. Май радиаторға кіргенде және шыққан мезетіндегі температурасы, к:

17. Сумен жуылатын майлы радиатордың салқындатқыш беті

К—радиатордағы майдың орташа температурасы; К — радиатордағы судың орташа температурасы

Майлы радиаторды есептеу мысалы. Карбюратор қозғалтқышының су-май радиаторының салқындатқыш бетін анықтау. Майдың қозғалтқыштан алып кететін жылу мөлшері Q_M =4670 Дж/с.

Майдың радиатор қабырғасына жылуды беру коэффиценті α₁ = 250 Вт/(м²К).

Радиатор қбырғасының қалыңдығы δ = 0,2 мм = 0,0002 м.

Қабырғаның жылуөткізгіштік коэффиценті λ_теп = 100 Вт/(мК).

Радиатор қабырғасынан суға жылуды беру коэффиценті α₂= 3200Вт/(м²К).

Майдан суға жылуды беру коэффиценті

Радиатордағы майдың орташа температурасы =358 К.

Радиатордағы судың орташа температурасы =348 К.

Сумен жуылатын майлы радиатордың салқындатқыш беті

м²

118

№15 практикалық жұмыс.

Салқындату жүйесінің элементтерін есептеу.

Мақсаты: су радиаторы мен оның салқындатқыш бетінің негізгі конструкторлық өлшемдерін анықтау.

Қозғалтқышты салқындату қозғалтқыштың оңтайлы жылулық күйі мен қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін қызған бөлшектерден жылуды мәжбүрлеп алып кету мақсатында қолданылады. Алып кетілетін жылудың көп бөлігі салқындату жүйесіне, аз бөлігі майлау жүйесі мен қоршаған ортаға беріледі.

Салқындату жүйесі негізгі конструктивті элементтерін қозғалтқыштан уақыт бірлігінде алып кетілетін жылу мөлшеріне байланысты есептейді.

1. Сұйықпен салқындатқанда алып кетілетін жылудың мөлшері (Дж/с)

мұндағы: G_Ж— жүйеде айналып тұрған сұйықтық мөлшері, кг/с;

с_ж=4187 — сұйықтың жылусыйымдылығы, Дж/(кг · К);

Т_ж.вх. және Т_ж.вых — қозғалтқышқа кіретін және шығатын сұйықтың, К.

2. Ауамен салқындататын жүйенің қозғалтқыштан алып кететін жылу мөлшерді (Дж/с) келесі теңдеуден анықтайды

мұндағы: G_возд— салқындатқыш ауаның шығыны, кг/с

c_возд= 1000 — ауаның орташа жылусыйымдылығы, Дж/(кг · К);

Т_{возд.вх} және Т_{возд.вых.}— қабырғааралық кеңістікке кіретін және шығатын ауаның температурасы, К.

Есепте цилиндр қабырғасынан жалпы жылу мөлшерінің 25 — 40%, қалғаны қозғалтқыш басынан алып кетіледі.

Су радиаторын есептеу реті.

Радиатор қозғалтқыштың қызған бөлшектерінен түсетін сұйықтықты ауамен салқындатуға арналған жылу алмасу аппараты болып келеді.

Радиатор есебінде жылуды сұйықтықтан қоршаған ортаға беру үшін қажетті салқындатқыш бетті анықтайды.

3. Радиатордың салқындатқыш беті.

119

мұндағы: Q_Ж- сұйықтықпен алып кетілетін жылу мөлшері , Дж/с;

К – радиатордың жылуды беру коэффиценті, Вт/(м²·К);

Т_СР.Ж – радиатордағы сұйықтықтың орташа температурасы, К;

Т_{СР.ВОЗД –} радиатор арқылы өтетін ауаның орташа температурасы, К.

4. Жылуды беру коэффиценті, [Вт/(м²·К)]

мұндағы: α_ж- сұйықтықтан радиатор қабырғасына жылуды беру коэффиценті, Вт/(м²·К);

δ₁ – түтік қабырғасының қалыңдығы, м;

- радиатор түтіктерінң металлдардың жылуөткізгіштік коэффиценті, Вт/(м·К);

α_возд- радиатор қабырғасынан ауаға жылуды беру коэффиценті, Вт/(м²·К);

К шамасын аналитикалық анықтау күрделі болғандықтан Вт/(м²·К)

Жеңіл автокөліктер үшін .............................................................140 – 180

Жүк автокөліктері мен тракторлар үшін .................................80- 100