1. Жаңа зарядты қыздыру температурасының мәндерін есептейміз.

Толтыру процесі кезінде жаңа заряд температурасы қозғалтқыштың қызған бөлшектерінің қыздыруынан өседі. ΔТ қыздыру шамасы енгізу құбырының орналасуы мен конструкциясынан, салқындату жүйесінен, қыздыруға арналған құрылғыдан, қозғалтқыштың жылдам жүргіштігінен және үрлеуден тәуелді. Температурасының жоғарлауы отынның булану процесін жақсартады, бірақ заряд тығыздығын төмендетеді, осыдан қозғалтқыштың толуына кері әсерін тигізеді. Қыздыру температурасын жоғарлату нәтижесінен пайда болатын осы бір-біріне қарама-қарсы екі фактор ΔТ шамасын қабылдауда ескеру керек.

Қозғалтқыш типіне байланысты ΔТ шамасын қабылдаймыз:

Ұшқыннан тұтанатын қозғалтқыштар үшін ............................. 0 – 20⁰

Үрлеусіз дизельдер үшін ................................................................10 – 40⁰

Үрлеулі қозғалтқыштар үшін .......................................................( – 6⁰) – (+10⁰).

Үрлеулі қозғалтқышта жаңа зарядты қыздыру шамасы қозғалтқыш бөлшектері мен үрлеулі ауаның температурасы арасындағы температуралық ауытқудың азаюына байланысты төмендейді. Үрлеулі ауаның температурасы жоғарылағанда, ΔТ шамасының теріс мәні де болуы мүмкін.

Бағдарлық есептеуде (ориентировочный расчет) ΔТ шамасының өзгеруі қозғалтқыштың жылдамдық режимдеріне байланысты мына формуламен анықталуы мүмкін:

∆T = A_T (110 – 0,0125n ),

мұндағы: A_T = ∆T_N / (110 — 0,0125n_N );

∆T_N және n_N – қозғалтқыш жұмысының номинальды режимінде сәйкесінше қыздыру температурасы мен иінді білік айналуының жиілігі.

2. Енгізу кезіндегі зарядтың тығыздығын табамыз.

Енгізу кезіндегі заряд тығыздығы (кг/м³)

немесе

мұндағы: R_B –ауаның меншікті газдық тұрақтысы

Дж/(кг ·град),

мұндағы: R=8315 Дж/(кмоль ·град) — универсальды газдың тұрақтысы

μ_В=28,96 кг /кмоль –1 кмоль ауаның массасы.

12

Бұдан: кг/

Егер Т₀=293 K деп қабылдасақ, онда

.

3. Енгізу кезіндегі қысымды жоғалту шамасын анықтаймыз.

Заряд қозғалысының жылдамдығының цилиндрде өшуі және енгізу жүйесінің кедергісі есебінен Δр_а қысым жоғалтуын Бернулли теңдеуінен табуға болады:

∆р_а =(β² + ξ_енг) (ω_енг²/2) ρ_k ∙10^-6,

мұндағы: β — цилиндрдің қарастырылатын қимасындағы заряд қозғалысының жылдамдығының өшу коэффициенті;

ξ_енг — енгізу жүйесінің жіңішкерірек қимасына қатысты енгізу жүйесінің кедергісі коэффициенті;

ω_енг — енгізу жүйесінің жіңішке қимасындағы заряд қозғалысының орташа жылдамдығы;

ρ_к және ρ₀ — енгізу кезіндегі заряд тығыздығы, сәйкесінше үрмелі және үрмесіз ( егер р_к =р₀ және ρ_к=ρ₀).

Тәжірибелік мәліметтер бойынша заманауи автокөліктер қозғалтқыштарында номинальды режимде (β² + ξ_енг) = 2,5÷4,0 және ω_енг = 50÷130 м/с. Отынды электронды бүркетін қозғалтқыштар үшін карбюратор болмағандықтан (β² + ξ_енг) мәні аз шамада алынады.

Қажет болған жағдайда ω_енг шамасын анықтауға болады. Енгізу жүйесінің жіңішке қимасындағы заряд қозғалысының орташа жылдамдығы мына формуламен табылады:

мұндағы: R және D —сәйкесінше иінді білік радиусы мен поршень диаметрі, м;

λ=R/L_ш.— иінді білік радиусының шатун ұзындығына қатынасы;

n _.— иінді білік айналуынығ жиілігі, мин^-1.

L_ш.— шатун ұзындығы, м.