4. Жұмыс денесі параметрлерінің мәндерін табамыз.

Отынның массалық немесе көлемдік бірлігінің толық жануы үшін теориялық қажетті деп аталатын ауаның белгілі бір мөлшері қажет және оны отынның элементарлық құрамы бойынша анықтаймыз.

Сұйық отындар үшін

немесе

мұндағы: l₀ – 1 кг отынның жануы үшін кг-да теориялық қажетті ауаның мөлшері (кг ауа/кг отын); L₀– 1 кг отынның жануы үшін кмоль-де теориялық қажетті ауаның мөлшері (кмоль ауа/кг отын); 0,23 – 1 кг ауадағы оттегінің массалық үлесі; 0,208 – 1 кг ауадағы оттегінің көлемдік үлесі.

Бұдан

мұндағы: μ_B=28,96 кг/кмоль – 1 кмоль ауаның массасы.

Газ тәріздес отындар үшін

мұндағы: - 1 моль немесе 1 м³ отын жануының моль-де немесе м³- де теориялық қажетті ауаның мөлшері (моль ауа/моль отын немесе м³ ауа/ м³ отын).

Отынның жану жағдайына, қоспа дайындау типіне, қуатты реттеу тәсіліне және қозғалтқыштың жұмыс жағдайына байланысты отынның әрбір массалық немесе көлемдік бірлігіне келетін ауаның мөлшері отын толық жану үшін теориялық қажетті мөлшерден артық, бірдей немесе кем болуы мүмкін.

5. Жану қоспасының мөлшерін анықтаймыз.

Ұшқын арқылы тұтанатын қозғалтқыштағы жану қоспасы (жаңа заряд) ауадан және буланған отыннан тұрады және мына шамамен анықтаймыз:

мұндағы: M₁ – жану қоспасының мөлшері (кмоль жану қ./кг отын);

m_T – отын буының молекулалық массасы (кг/моль);

α – ауаның артықшылық коэффициенті.

Әр түрлі отындар үшін m_T келесі мәндері қабылданады: автокөлік бензиндер үшін 110 ... 120; дизель отындары – 180 ... 200.

1.3-кесте

Көрсеткіштер	Бензиндер				Дизельдік отындар
	А-76 жазғы	АИ-93 (А-92) жазғы	АИ-95 «Экстра» с МТБЭ	АИ-98**	Жазғы Л	ҚысқыЗ		Арктикалық А
						-35°С	-45°С
Молярлықмасса, кг/моль	106	110	110	115	230	235		240

Ескерту: Қозғалтқыштың есептік режимдеріне сәйкес бензинді қозғалтқыштар үшін мәндер 1-сурет бойынша анықталады.

1-сурет. Карбюраторлы қозғалтқыштың жылулық есебі үшін қорытынды мәндер.

2-сурет. Отынды бүркейтін қозғалтқыштың жылулық есебі үшін қорытынды мәндер.

Сығу арқылы тұтанатын қозғалтқыштар үшін М₁ анықтауда 1/m_Т шамасы ауаның көлеміне қарағанда аз шама болып келеді.

Сондықтан бұл қозғалтқыштар үшін:

Газды қозғалтқыштар үшін:

мұндағы: М´₁- жану қоспасының мөлшері (моль жану қ./моль отын немесе м³ жану қ./м³ отын).

Кез келген отын үшін жану қоспасының массасы

мұндағы: m₁ – жану қоспасының массалық мөлшері (кг жану қ./кг отын).

Отын толық жанбаған кезде (α<1) жану өнімдері көміртек оксидінен СО, көмірқышқыл газынан СО₂, су буынан Н₂О, бос сутектен Н₂ және азоттан N₂ тұратын қоспа пайда болады.