2. Иінді – шатунды механизмнің бөлшектерінің массаларын келтіру.

Қозғалыс сипатына байланысты иінді – шатунды механизмнің бөлшектерінің массаларын келесі түрге бөлуге болады:

ілгері кейінді қозғалатын бөлшектер (поршеньді топ және шатунның жоғарғы басы)

айналмалы қозғалыс жасайтын бөлшектер (иінді білік және шатунның төменгі басы)

күрделі жазық паралельді қозғалыс жасайтын бөлшектер (шатунның өзегі)

39

1 кесте бойынша цилиндр диаметрін, S/D қатынасын, цилиндр орналасуын және p_z үлкен мәнін ескеріп, келесі мәндер анықталады:

Поршеньді топтың массасы:

m_П=m_П’·F_П, кг

Шатун массасы:

m_Ш=m_Ш’·F_П, кг

Поршень саусағының осінде топталған шатун массасы:

m_Ш.П=0,275·m_Ш, кг

Иіннің осіне топталған шатун массасы:

m_Ш.К=0,725·m_Ш, кг

Ілгері кейінді қозғалыс жасайтын массалар:

m_j=m_П+m_Ш.П., кг

Ескерту: m_Ш.П=(0,2÷0,3)·m_Ш , m_Ш.К=(0,7÷0,8)m_Ш

Есептеу кезінде орташа мәндерді алуға болады.

8.1-кесте

ІШМ элементтері	Конструктивті масалар, кг/
	Бензинді қозғалтқыштар D=60-100 мм	Дизедер D=80-120мм
Поршеньді топ Алюминий құймасынан жасалған поршень Шойынды поршень Шатун Теңгерілмеген бөлшектері бар иінді білік (теңгеруші жүксіз толық мойынды соғылған болат білік) Толық мойынды құйылған шойынды білік	80-150 150-250 100-200 150-200 100-200	150-300 250-400 250-400 200-400 150-300

3. Ишм әрекет ететін инерция күштерінің мәндерін анықтау.

Иінді шатунды механизмде әрекет ететін инерция күштері келтірілген массалардың қозғалыс сипатына сәйкес ілгері қозғалған массалардың инерция күштеріне P_J және айналатын массалардың центрден тепкіш инерция күштеріне K_R бөлінеді:

Ілгері кейінді қозғалатын массалардың инерция күштері:

P_j = -m_jj = - m_jRω² (cosφ + λcos 2φ),Кн

мұндағы: λ=R/L_Ш иіннің радиусының шатун ұзындығына қатынасы

, иінді біліктің бұрыштық айналу жылдамдығы

40

Ілгері кейінді қозғалатын массалардың үлесті инерция күші келесі формуламен анықталады:

(cosφ + λcos 2φ), МПа

мұндағы: F_n- поршень пропорциясы,

_{Айналатын массалардың центрден тепкіш инерция күштері мәні бойынша тұрақты, иіндінің радиусы бойымен әсер етіп, иінді біліктің осінен бағытталған.}

2 Сурет. Иінді - шатунды механизмдегі күштердің әрекеттерінің схемасы:

а - инерционы және газды, б - жалпы

_{Айналатын массалардың центрден тепкіш инерция күштері екі күштің қосындысы болып келеді:}

_{Шатунның айналатын массаларының инерция күші:} , кН

Кривошиптің айналмалы массаларының инерция күші:, кН.

Осыдан кН.

41

4. Ишм әрекет ететін жалпы күштердің мәнін анықтау.

Иінді шатунды механизмде әрекет ететін жалпы күштерді (кН) газдардың қысым күштері мен ілгері кейінді қозғалатын массалардың күштерінің қосындысымен анықталады:

P= P_r+ P_j

Қозғалтқыштың динамикалық есебін жүргізген кезде толық емес, поршень ауданының бірлігіне қатысты үлесті күштерді қолдану тиімдірек. Осы жағдайда үлесті жалпы күштерді (МПа) поршень үстіндегі артық қысым Δр_r (МПа) мен үлесті инерция күштердің p_j (МН/м² = МПа) қосындысымен анықталады:

P =Δp_r+ p_j