2 Сурет. Ауаның шығын коэффицентінің диффузордағы ыдырауға байланысты тәуелділігі

3. Диффузор арқылы өтетін ауаның нақты секундтық шығыны (кг/с) диффузордың өлшемдеріне бойынша келесі теңдеумен анықталады:

мұндағы: d_Д— диффузор диаметрі, м;

ρ₀ — ауаның тығыздығы, кг/м³.

Басқа жағынан, диффузор арқылы өтетін ауа шығыны берілген айналу жиілігінде қозғалтқыш цилиндріне әр секунд сайын берілген ауа мөлшеріне тең.

мұндағы: D және S — поршеньнің диаметрі және жүрісі, м;

п — айналу жиілігі, мин^-1.

Теңдеулерден диффузордағы ыдырау мен иінді біліктің айналу жиілігі арасында байланыс орнатылып

диффузор диаметрі анықталады

Төмен айналу жиілігі мен дроссельді жаппа жартылай жабық кезде 40 – 50 м/с кем емес ауа жылдамдығын, ал жоғары айналу жиілігі және дроссельді жаппа толықтай ашық кезде 120 – 130 м/с аспайтын ауа жылдамдығын алу үшін диффузор диаметрін ерекшелеп таңдайды. Аауа жылдамдығы 40 м/с төмен болғанда ауа бүркілуі нашарлап, отынның үлесті шығындары көбейеді, ала ауа жылдамдығы 130 м/с артық болса, толтырылу ен қозғалтықштың қуаты төмендейді.

100

Жиклерді есептеу реті.

Басты мөлшерлеуіш жүйенің негізі болып қарапайым карбюратор саналады, ол диффузордағы ыдыраудың ұлғаюына байланысты, яғни дроссель жаппасының немесе иінді біліктің айналу жиілігі артқан сайын қоспаны байытады.

Қоспаны компенсациялау үшін негізінен 2 принцип қолданылады:

1) диффузордағы ыдырауды реттеу

2) жиклер жанындағы ыдырауды реттеу.

Екі принципті бір уақытта да пайдалануға болады.

Бір негізгі жиклер (3 сурет) бар кезде диффузордағы ыдырауды реттеу арқылы қоспаны компенсациялауды жүзеге асыру үшін диффузордағы ыдырауды төмендететін ауа клапанын 3 (3 сурет, а) немесе диффузор қимасын өзгертетін серпімді (қозғалмалы) пластиналарды 5 (3 сурет, б) орнату арқылы жүзеге асырады.

3 Сурет. Қоспаны компенсациялаудың түрлі жүйелері бар карбюратор сызбалары.

Жиклер жанындағы ыдырауды реттеу арқылы қоспаны компенсациялау отын атмосферамен қатынасатын (3 сурет, в) компенсационды құдық 7 арқылы шашыратқышқа 6 түсетін қосымша компенсациялау жиклерін 8 орнату арқылы немес ауа (эмульсиялы) 9 және отын 10 жиклерлерін орнату (3 сурет, г) арқылы жүзеге асады. Қоспаны компенсациялаудың осындай схемасы кезінде шашыратқыштан 11 отынмен бірге ауа жиклері 9 мен компенсационды құдық 7 арқылы өткен ауа да келеді.

Басты жиклер 1 шашыратқышынан 2 (3 сурет, а,б,в) отынның ағуы диффузор мойнындағы қысымның азаюы салдарынан болады.

101

4. Басты жиклер арқылы ағатын отынның теориялық жылдамдығы

мұндағы: ρ_Т - отынның тығыздығы (бензин үшін ρ_Т = 730 — 750) кг/м³;

g = 9,81 м/с² — еркін түсу үдеуі;

, м — отынның шашыратқыштан ағуын тежейтін отын бағанының шартты биіктігі;

Δh₁= (0,002 — 0,005) м — қалтқылы камерадағы отынның деңгейі мен шашыратқыш аузындағы отын деңгейінің арасындағы арақашықтық ( 3 сурет, а, б);

Δh_П.Н. — шашыратқыш аузынан ағаын отынның беттік кернеу күштеріне пропорционал бағанның шартты биіктігі (бензин үшін Δh_П.Н. ≈3·10^-6 м және оны әдетте ескермейді).

5. Компенсациялық жиклер арқылы ағатын отынның теориялық жылдамдығы.

Компенсациялық жиклер 8 (3 сурет, в) арқылы ағатын отынның теориялық жылдамдығы жиклер деңгейінің үстінде орналасқан отын бағанының Н өлшеміне байланысты, оны келесі шарттан анықтайды

6. Отынды жиклер арқылы ағатын отынның теориялық жылдамдығы келесі теңдеу арқылы анықталады:

_{мұндағы: - компенсационды құдықтағы 7 ыдырау;}

f_В және f_Р— сәйкесінше ауа (эмульсиялы) жиклер 9 мен шашыратқыштың 11 өтуші қималарының аудандары;

Отынның жиклерден ағуының нақты жылдамдығы теориялық жылдамдықтан айырмашылығы шығын коэффицентінің мәнінде

мұндағы:φ_Т— отынның жиклерден ағуы кезіндегі шығындарды ескеретін жылдамдық коэффиценті;

α_Т - отын ағысының тарылу коэффиценті.

102

4 сурет. Ыдырауға байланысты отынның шығын коэффицентінің тәуелділігі.

7. Отынның секундтық шығыны.

Отынның жиклерден ағуының нақты жылдамдығы қозғалтқыш жұмысының режиміне байланысты өзгереді және 0-6 м/с аралығында болады, ал секундтық шығынды келесі түсініктерден анықтайды:

басты жиклер үшін

компенсациялық жиклер үшін

отын жиклері үшін

8. Ауа эмульсиясының мөлшері.

Отынды пневматикалық тежеу арқылы қоспаны компенсациялағанда шашыратқыштан құрамында G_T отыннан басқа біршама ауа мөлшері болатын эмульсия ағады.

мұндағы: d_В.Э.- эмульсионды(ауа) жиклерінің диаметрі , м;

μ_В.Э. және ω_В.Э.- сәйкесінше эмульсиялық жиклерден ағатын ауаның шығын коэффиценті және теориялық жылдамдығы.

103

9. Отын жиклерінің диаметрі.

10. Эмульсиялы (ауа) жиклерінің диаметрі:

Карбюратордың сипаттамасы.

11. Ауаның артықшылық коэффиценті

Карбюратор сипаттамасы деп диффузордағы ыдырауға байланысты α қоспа құрамының өзгеру қисығын айтады. Жанғыш қоспаның құрамы ауаның артықшылық коэффицентімен сипатталады және диффузордағы ыдырауға байланысты:

басты жалғыз жиклері бар карбюратор үшін

_{басты және коспенсациялық жиклерлері бар карбюратор үшін}

₁₀₄

Отынды және эмульсиялы жиклерлері бар карбюратор үшін

Карбюратор сипаттамасы Δр_Д =(0,5 — 1,0) кПа-дан диффузордағы ауаның максималды жылдамдығы кезінде Δр_Д мәніне дейінгі аралықта тұрғызылады. Есептеу әдетте кесте түрінде болады.

Карбюратор есебінің келтірілген әдісінде диффузор мен жиклердің негізгі өлшемдерін шамалап анықталады және айналу жиілігі осыдан дроссель жаппасы толығымен ашық болған кезде диффузордағы ыдырауға байланысты жылулық есепте қабылданған α тәуелділігін орнатады.

Электронды карбюратордың басты мөлшерлеуіш жүйесінің сызбасы 6 суретте көрсетілген. Жүйенің негізгі құрамдас бөліктері: қызып тұрған қозғалтқыштың иінді білігінің айналу жиілігі мен қозғалтқыш жүктемелерінің барлық диапазонында стехиометриялық қоспа құрамын (α=1) алу үшін қажетті отын мөлшерін жиклер 6 арқылы өткізетін мөлшерлеуіш ине 4 мен тіректер 10, 2 арасындағы мөлшерлеуіш иненің қалпын ұстап тұратын соленоид 1. Жұмыс істеген газдардың анализі бойынша жұмыс қоспасының стехиометриялық қоспадан ауытқуын әрқашан бнлгілеп тұратын арнайы оттекті (немесе цирконийлі) датчик беретін белгілеріне сәйкес электронды блок соленоидты басқарады. Бос жүріс кезінле қоспа құрамын соленоид немесе бос жүрістің тиекті инесін қозғалысқа келтіретін негізгі соленоид реттейді.

Сонымен бірге, қоспа құрамын реттеу ауа жиклерінің қимасын өзгерту арқасында жүзеге асырылатын, электронды реттеуіш карбюраторларда болады.