6. Бақылау сұрақтар (кері байланысы):

1. «Гидростатика» және «Гидродинамика» тарауларында сұйықтардың қандай заңдары оқылады?

2. Гидростатикалық қысымның қандай қасиеттері бар?

3. Ыдыстағы абсолют қысымды қалай анықтайды?

4. Гидростатиканың негізгі теңдеуі нені сипаттайды?

5. Сұйықтар құбырлар мен арналарда қандай күштердің әсерімен қозғалады?

6. Сызықтық өлшем ретінде қай кезде эквивалентті диаметр қабылданады?

7. Бернулли теңдеуін қарастырғанда қандай қорытындылар жасауға болады?

8. Гидравликалық кедергі коэффициентін қалай есептейді?

9. Сұйық қозғалысының ламинарлы және турбулентті режимдерін қалай ажыратады?

1. Тақырыбы 3: Гидромеханикалық процестер. Біртекті емес жүйелерді бөлу.

2. Мақсаты: Студенттерді біртекті емес жүйелермен және оларды бөлу әдістерімен таныстыру.

3. Дәріс тезистері:

1. Біртекті емес жүйелердің жіктелуі.

2. Біртекті емес жүйелерді бөлу әдістері.

3. Бөлу процестерінің материалдық балансы.

Екі және оданда көп фазалардан құралған жүйелерді әртекті жүйе дейді. Фазалардың физикалық күйіне байланысты әртекті жүйелердің төмендегі түрлері болады:

Суспензиялар- сұйық және оның ішінде қатты бөлшектер таралғаннан пайда болған әртекті жүйелер. Қатты бөлшектердің өлшеміне байланысты шартты түрде суспензиялар ірі, майда, өте майда және коллоидты ерітінді болып бөлінеді (4.1-кесте).

Эмульсиялар - бір сұйық ішінде онымен араласпайтын екінші сұйық бөлшектері таралғаннан пайда болған әртекті жүйелер.

Көбіктер- сұйық және оның ішінде газ көпіршіктері таралғаннан пайда болатын әртекті жүйелер. Бұл газды - сұйықты қоспалар өздерінің қасиеттері бойынша эмульсияларға жақындау.

Ш а ң д a p және түтіндер- газ оның ішінде қатты бөлшектер таралғаннан пайда болатын әртекті жүйелер. Шаңдар көбінесе қатты әаттарды үхақтағанда, араластырғанда және тасымалдағанда пайда болады. Шаңдағы қатты бөлшектердің өлшеміне байланысты олар түтін, тұман және аэрозоль болып бөлінеді.

Біртекті емес жүйелерді бөлудің мына әдістері қолданылады: тұндыру, сүзу, центрифугалау, ылғалды бөлу.

Тұндыру - сұйықта немесе газда ұшып жүрген қатты немесе сұйық бөлшектерді тұтас фазадан ауырлық күші, инерция күші немесе электростатикалық күш әсерімен бөлу. Ауырлық күші әсерімен тұндыруды тұну деп атайды.

Сүзу — сұйықты немесе газды өткізіп, асылып жүрген қатты бөлшектерді ұстайтын кеуек бөгеттердің көмегімен бөлу процесі.

Центрифугалау — ортадан тепкіш күштер өрісінде суспензияны және эмульсияны бөлу процесі.

Ылғалды бөлу — қандай да бір сұйықтың көмегімен газда асылып жүрген бөлшектерді ұстау арқылы бөлу процесі.

Бөлу процесінің материалдық балансы

Тұтас фазадан және онда ұшып жүрген бөлшектерден тұратын жүйені бөлу керек деп есептейміз. Мына белгілеулерді енгіземіз:

Gқ, Gm, Gt - берілген қоспа, мөлдірленген сүйық және тұнба мөлшерлері, кг. Хқ, Х_м, Х_т - b затының қоспадағы, мөлдірленген сұйықтағы және тұнбадағы массалық үлестері.

Егер заттардың шығыны болмаса, онда ажыратудың материалдық тепе-теңдігін былай жазуға болады:

заттардың барлық мөлшері бойынша:

дисперсті фаза (Ь заты) бойынша;

Егер қоспадағы Ъ затының массалық үлесі берілген болса (4.1) және (4.2) теңдеулерінен мөлдірленген сұйық Gm және тұнба мөлшерін анықтауға болады:

Мөлдірленген сұйықтағы және тұнбадағы затының массалық үлестерін әр технологиялық процестердің шартына байланысты таңдап алуға болады.

4. Иллюстрациялық материалдар: Виртуалды қондырғылар. Негізгі аппараттар бейнеленген плакаттар.