3-кезең

Мейірбикелік көмекті жоспарлау

Медбике емделушінің күту жоспарын құрады. Жоспар міндетті түрде нақты болу керек.

Жоспарлау барысында әр артықшылықты мәселені, күтімнің мақсаты мен жоспарын тұжырымдайды. Мақсатты екі себептен белгілеу қажет:

1. жеке медбикелік қатысудың бағытын көрсетумен;

2. қатысу нәтижесі дәрежесін анықтаумен.

Мақсат қоюдың талаптары:

1. мақсаттар орындалатын, қол жетерліктей болу керек.

2. әр мақсаттың орындалу мерзімін нақты белгілеу қажет.

Жоспар түрлері:

• Қысқа (1 аптадан кем емес) мерзімді- қысқа уақыт ішінде орындалады. әдетте аурудың жедел түрінде, мысалы уланғанда асқазанды жуу.

• Ұзақ (апталар, айлар) мерзімді- ұзақ уақыт бойы орындалады. Олар асқынулардың алдын алуға, бейімделуге т.б. бағытталған.

Әр мақсат 3 компоненттен тұрады:

1. іс-қимыл;

2. белгілері: күні, уақыты, ұзақтығы;

3. шарты – кімнің (ненің) көмегімен.

4. Күтім жоспарын құрастырғанда медбикелік істің стандартын басшылыққа алады.

Стандарт дегеніміз – берілген медбикелік мәселе бойынша сапалы күтіммен қамтамасыз ететін шаралар тізімі.

Стандарт медбикеге көмек ретінде жасалады, ол оның «шпаргалкасы» сияқты. Бірақ стандартта түрлі клиникалық жағдайларды алдын-ала ескеру мүмкін емес. Сондықтан оны ойланбастан қолдануға болмайды.

Медбике мақсаттарын анықтап, күтім жоспарын құрғаннан кейін сол іс - әрекеттерімен емделушіні таныстырып, оның келісімін алады және емделушімен бірге мақсатқа жету жолдарын анықтайды.

Күтім жоспары міндетті түрде медбикелік тарихта жазылуы керек.

4-кезең

Жоспарлауды жүзеге асыру

Медбикелік іс- әрекет 3 түрлі қатысуды жоспарлайды:

• тәуелді

• тәуелсіз

• өзара тәуелді

Тәуелді – дәрігердің нұсқауымен орындалатын медбикенің іс-әрекеті, мысалы әр 4 сағат сайын антибиотиктер инъекциясын салу, таңғышты ауыстыру, асқазанды жуу т.б.

Тәуелсіз – дәрігердің нұсқауынсыз өз ойымен қабылдаған және өз ықыласымен жүзеге асырылатын іс-әрекеттер.

Мысалы:

• емделушінің өзін-өзі күтуіне көмек көрсету.

• емделушінің денсаулығы жөнінде кеңес беру;

• емделушінің бос уақытын ұйымдастыру;

• емделушінің күнделікті белсенділігі мен демалысын дұрыс ұйымдастыру жөнінде нұсқау беру т.б.

Өзара тәуелді қатысу – дәрігер немесе денсаулық сақтау жүйесінің басқа маманымен бірлесіп қызмет ету. Мысалы: физиотерапевт, емдік дене шынықтыру маманы т.б.

5-кезең

Көрсетілген күтімнің нәтижесін бағалау

Медбике қойылған мақсаттарға жетіп, мәселе шешілген болса, бұл мақсаттың астына қолын қойып, күнін белгілеп растайды, егер мақсат орындалмаса, мейірбике оның себебін іздестіреді. Кеткен қателікті табу үшін медбикелік процесс қайталанады.

Мейірбикелік процесс – медбикелік істің ғылым ретінде дамып, өсуін қамтамасыз етеді, медбикелік істі дербес мамандық ретінде қалыптастырады емделушілерге сапалы күтім ұсынады.

Медбикелік үрдісті қолданудың маңызы:

1. Медбикенің жауапкершілігі артады;

2. Қажеттіліктерді қанағаттандыруға шығармашылық жағынан қарауға мүмкіндік береді;

3. Әр адамға жеке көмек көрсетіледі;

4. Күтімді дұрыс жүргізуге мүмкінді береді;

5. Пациенттер белсенді түрде дем алады.

Мейірбикелік сырқатнама. Науқасты бақылау.

Мейірбикелік үрдіс - бұл мейірбикелік тәжірибенің ғылыми тәсілі, екі жаққа бірдей тиімді күтім жоспарын орындау мақсатында науқас пен мейірбикені қоршаған жағдайды және бұл кезде пайда болатын мәселелерді анықтаудың жүйелі жолы.

Мейірбикелік үрдіс денсаулық сақтау тәжірибесіндегі мейірбикенің орнын түсінудегі жаңалық. Оның барлық қызметі науқастың күтім қажеттігін қанағаттандыруға, науқастың тәуелсіздігін демеуге және қалыптандыруға бағытталған болуы керек.

Мейірбике ісін үйретудегі негізгі аспектілер:

1. Науқас.

2. Мейірбкке ісі.

3. Қоршаған орта.

4. Денсаулық.

Еуропада ВОЗ қолданылатын аймақта мейірбике физиологиялық, психологиялық және әлеуметтікі қажетгіліктерді бағалайтын Вирджинии Хендерсон моделі ұсынылады.

Күнделікті қызмет түрлері (Хендерсон бойынша):

1. Қалыпты тыныс.

2. Адекватты су және ішу.

3. Қалыпты шығарылым.

4. Қимыл және түрлі қалып.

5. Ұйқы және дем алу.

6. Сәйкес киім таңдау, киіну, шешіну.

7. Дұрыс киімді таңдап, дене қызуын қалыпты деңгейде ұстау.

8. Денені күту жэне таза ұстау, сырқы әлпетті күту.

9. Айналадағы кауіпті факторларға жоламау және басқаға зиян келтірмеу.

10.Эмоциямен басқалармен қарым- қатынас жасау.

11.Рухани ойдың сақталуы.

12.Нәтиже алып келетін жұмыс.

13.Ойнау немесе демалу.

14.Тану, қызығу. бір нәрсені ашу қалыпты дамуға және денсаулықтың жақсы болуына алып келеді.

Мейірбикелік урдістің кезеңдері, олардың мазмұны және өз ара байланысы.

I кезеңі - мейірбикелік зерттеу әдісімен жағдайды бағалау. Ол мынандай сәттерден тұрады:

«науқас жайында, субъективті, объективті деректер туралы қажетті мәліметтерді жинау;

• науқасты қоршаған психоәлеуметтік жағдайды бағалау;

• денсаулыққа әсер ететін қауіп факторларын, қоршаған орта туралы деректерді анықтау;

науқастың күтімді қажет етуін анықтау мақсатында жиналған мәліметтерді талқылау.

Қажеттік - адамның өмір бойғы сезінген, санасында бейнеленген, жете түсінген бір нәрсенің психологиялық немесе физиологиялық жеткіліксіздігі.

А.Маслоу бойынша адамның негізгі

1. Тыныс алу

2. Тамақтану

3. Су ішу

4. Шығару

5. Ұйықтау, дем алу

6. Таза болу

7. Киіну, шешіну қажеттіктері

8. Дене температурасын сақтау 9. Дені сау болу

10. Қауіптерге жоламау

11. Қозғалу

12. Қарым-катынас жасау

13.Тұрмыстық және рухани

байлықтарының болуы

14. Ойнау, оқу, жұмыс істеу

II кезең - науқастын күтіміндегі мәселелерді анықтау немесе мейірбикелік диагностикалау. Оған кіретіндер:

«науқастың нағыз және жасырын мәселелерін және оның күтімдегі қажеттігін анықтау;

• күтімнің маңызды мақсаттарын талдау, тезірек шешуді талап ететін маңызды мәселелерді анықтау;

«науқаспен оның анықталған мәселелері, канағаттандырылмаған қажеттіктері және алдыға койылған мақсаттар туралы сұхбаттасу. Ш кезең - кажетті көмекті жоспарлау. Оған жататындар:

• мақсаттарды белгілеу (қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді); » науқаспен бірге күтім нәтижелерін анықтау;

• науқасқа көрсетілетін мейірбикелік іс-әрекет түрлерін анықтау (тәуелді, өзара тәуелді, тәуелсіз);

• мейірбикелік іс-әрекеттерді жоспарлау, оларды мына төмендегі тәсілдерді қолдану арқылы жүзеге

асыру ұсынылады:

1. Дәрігерге дейінгі көмекті көрсету.

2. Дәрігерлік тағайындауларды орындау.

3. Науқастың негізгі қажеттіктерін қанағаттандыру мақсатында оған ыңғайлы жағдай жасау.

4. Науқас пен оның жащясына психологиялық демеу жэне көмек көрсету.

5. Техникалык эрекеттер. ісшаралар жүргізу.

6. Денсаулықты нығайту жэне асқынулардың алдын алу бойынша шараларды жүзеге асыру.

7. Науқас пен оның жанұясы мүшелеріне кеңес беру, үйрету және сүхбатгасу.

«науқаспен күтім жоспарын талқылау:

«мейірбикелік күтім жүргізетін адамдарды күтім жоспарымен таныстыру.

IV кезең - күтім жоспарын жүзеге асыру.

Бүл кезең мейірбикелік күтімді келісілген жоспарға сәйкес үйлестіруді, кез келген бір мэселелердің салдарьшан койылған мақсатқа жету мүмкін болмаған жағдайда шешім қабылдауды талап етеді.

Бұл кезеңді қисынды негіздеу наукастың қажетгігін қанағаттандыру бойынша көмек көрсетуге және жоспарды орындауға катысатъш мейірбике мен баска адамдардың біліміне, ептілігіне, дағдыларына жүгінеді.

Жоспарды жүзеге асыруда науқаспен және оның туыстарымен сұхбаттасу, оларды күтім жасауға үйрету ерекше орын алады.

V кезең - мейірбикелік күтімді қорытынды бағалау, нәтижелерін бағалау. Оған кіретіндер:

• кол жеткен нәтижелерді жоспарланған мақсатпен салыстыру;

• жоспарланған іс-әрекеттің нәтижелілігін бағалау;

• егер күткен нәтижеге қол жетпесе, онда бағалауды және жоспарлауды жалғастыру;

• мейірбикелік процестің барлық кезеңдерін сыншыл талдау және қажетті түзетулер енгізу.

Үйлестіруді тәжірибелі, жоғары мамандандырылған мейірбике орындауы қажет. Мейірбикелік процесс мейірбикелердің өздері анықтап, бекіткен мейірбикелік сырқатнамаға немесе мейірбикелік күтім мен бақылаудың картасына жазылады.

Мейірбикелік сырқатнама

Наукастың аты жөні...............

Бөлімше: ..............................

Палата:...............................

1 Тексеру: 1 Сұрау, қарау, бағалау, Қараған күндер

(күнді, сағатты, минутты көрсету)

қорытындылау.

1. Тексерген кездегі шағындары: ауру сезімі (орналасу орны, сипаты, ; ұзақтығы, науқастың ауру сезіміне 1 берген реакциясы)

2. Есі

3. Бет әлпеті

4. Эмоциональді статус (көңіл-күйі, көңіліне тез алу, тез ренжу және т.б жеке тұлғаның қасиеттері)

5.

Ұйқы 1 -күндіз ұйықтауға бейім

-ұйқының бұзылуы

6.

Тері мен кілегей қабаттың жағдайы -ісінудің болуы (орналасу орнын көрсету)

7. Дене қызуы - таңертең - кешке

8. Тыныс: өзіндік, дауыстың өзгеруі, тыныс алу жиілігі, тыныс сипаты, ентігу сипаты, қакырық сипаты, жетел сипаты, қан кақыру

9. Тамыр соғуы, оның 1 минуттағы сипаты, ырғағы, толымдылығы, қатаңдығы

10.

Екі қолдағы АҚҚ. - Сол: -Оң:

11.

Сезім мүшелері: -есту, - көру, -иіс сезу, - сипап сезу, - дәм сезу, - сөйлеу.

12 Ауыз қуысын қарау: - протез бар жоғын

13 Тағам қабылдау: -

№ емдәмдік мәзір,

– тәбет:(сақталған, жоғарылаған, төмендеген);

- сұйықтық ішу:

шектелген, көп мөлшерде, өзгеріссіз.

- өзі ішеді,

- ішкізетін кұрал арқылы ішеді,

- жұтынуы (еркін, қиындаған, өтпейді),

-басқа да мәліметтер.

14 Нәжістің сипаты

15 Несептің сипаты, зәр шығару

16 Қимыл белсенділігі: қолдың треморы, қимылының бұзылуы, парездер, параличтер

17 Зәр шығару:

өз еркімен,

зэәр ұстамау,

зәр қабылдағыш,

катетер

18 Нәжіс:

өз еркімен,

нәжіс ұстамау,

клизма көмегімен,

дәрет ыдысы,

нәжіс қабылдағыш,

колостома не басқа стома

19 Қимыл қабілеті:

өз еркімен жүру,

төсекте,

басқа адамның көмегімен қимылдайды,

қосымша зат қолданылады (сүйеніш, коляска, арба).

палата ішінде жүреді,

дәретханаға дейін бара алады, - сыртқа шығуға

20 келуін күтеді)

21. Науқастың жүйкелік-психикалык жағдайы: бақылаған жағдайды сипаттау: (өзін-езі ұстау, калпы, сөйлеуі, реакциясы, көңіл куйі, эмоционалді жағдайы, орналаскан орнын. уакытты, айналадағыларды және өзін-өзі тан

22. Қажеттіктердің бұзылуы:

- тыныс алу

- тамақтану

- су ішу

- шығару

- ұйыктау, дем алу

- таза болу

- киіну

- шешіну

- дені сау болу

- козғалу

- қауіптерге жоламау

- қарым-қатынас жасау

- дене температурасын сақтау

тұрмыстық және рухани байлықтарының болуы

24 Күтім кезіндегі науқастын тәуелсіздік дәрежесі Өзін өзі күту (тәуелсіздік дәрежесі) - өзін өзі куту, жартылай тәуелді,біреудің көмегімен, толығымен тәуелді

Мейірбикелік диагноз - бұл мейірбикенің араласуын қажет ететін және мейірбикенің тексеру нәтижесінде қойылатын науқастың денсаулығының жағдайы. Мейірбикелік диагноз дәрігерлік диагнозды айырмашылығы:

• дәрігерлік диагноз ауруды анықтайды, ал мейірбикелік - ағзаның өзінің жағдайына берген реакциясын анықтауға мақсатталады;

дәрігерлік диагноз аурудың ағымында өзгермеуі де мүмкін. Мейірбикелік диагноз әр күн сайын өзгеруі мүмкін немесе ағзаның реакциясының өзгеруіне байланысты күніне бірнеше рет өзгеруі мүмкін;

• дәрігерлік диагноз дәрігерлік тәжірибе деңгейіндегі емді тағайындайды, ал мейірбикелік - мейірбикелік араласу онын компетенциясымен тәжірибесіне байланысты;

Дәрігерлік диагноз ағзадағы патофизиологиялық өзгерістердін тууына байланысты болады. Мейірбикелік - көбіне науқастың жағдайына байланысты болады.

АҒЗАНЫҢ ӘРТҮРЛІ ЖҮЙЕЛЕРІНІҢ

ҚЫЗМЕТІ БҰЗЫЛҒАН КЕЗДЕГІ МЕЙІРБИКЕЛІК ҮРДІС

Тыныс алу жүйесінің қызметі бузылған науқастарды бақылау және күтім жүргізу

Тыныс алу мүшелері ағзаны оттегімен қамтамасыз етуге және одан көмір қышқыл газын шығару кызметін атқарады. Дені сау адамның тыныс алу қимылы минутына 16 дан 20 - ға дейін болады, бұл адамның жасына, жынысына, дене бітіміне байланысты. Дене қызуының көтерілуі, қобалжуы, дене еңбегімен айналысу тыныс алу жиілігін арттырады.

Тыныс алу мушелері ауруларының жалпы сипаттамасы

Ентікпе дегеніміз тыныс алудың қиындауы, ол дем алу қимылдарыныңырғағы мен күшінің бұзылуымен сипатталады. Бұл жағдайда сырқат дем жетпегендей ауыр сезініп, осыған байланысты терең де жиі дем алады. Ентікпе - корғаныш-физиологиялық икемделу, оның көмегімен организм жетіспейтін оттегінің орның толтырып, жиналған қышқылының артығын шығарады. Ентікпе кезінде тыныс реттілігі бұзылады, ол тыныс алудың жиілігімен және тереңдігімен білінеді. Жиі және сирек, сондай-ақ үстірт және терең дем алулар түрін ажыратуға

Ентікпенің екі түрі бар - инспираторлық және экспираторлық. Инспираторлық ентікпе ұзақ дем алумен сипатталады және ол дауыс I саңылауының рефлекторлық қысылуы кезінде пайда болады. Бұл кезде сырылдап дем алады. Экспираторлык, ентікпе /қиналып дем алу/ ұсақ бронхтардың және бронх бұлшық еттерінің жиырылуы салдарынан майда бронхтардың саңылауы тарылған кезде, әдетте бронх демікпесі кезінде пайда болады.

Тыныс алу жүйесінің көптеген жедел және созылмалы ауруларында ентікпе кездеседі. Оның болуының себебі көбінесе қанның газ кұрамының шгеруіне байланысты - кұрамдағы көмірқышқыл газы жоғарлап, оттегі томендейді, қанның рН қышқылдығы жоғарлап, ол тыныс орталығындағы және шеткі хеморецепторлардың тітіркендіргенен тыныстың жиілігімен тереңдігі өзгереді.

Кенеттен пайда болған өте күшті демікпені - тұншығу деп атаймыз. Бронх өткізгіштігінің жедел бұзылудағы тұншығу (бронхтың спазмы, кілегей қабатының ісінуі, онда тұтқыр кақырықтың жиналуы) - бронх астмасының ұстамасы деп аталады. Бұл жағдайда науқастар ауа жетпей, көгеріп, тынымсыз, өзінің жағдайын жеңілдетуге тырысады.

Науқаста ентігу немесе тұншығу пайда болғанда мейірбикенің міндеті:

- бірден дәрігерге ентігу сипаты, тыныс алу жиілігі туралы өз бақылауын айту, сондай-ақ, науқастың жағдайын жеңілдету үшін шаралар қолдану;

- науқасқа биіктеу (жартылай отырғызу) қалып беру;

- тар киімнен және ауыр көрпеден босату;

- бөлмеге таза ауа ағынын арттыру;

- дәрігердің сәйкес тағайындауы болса, науқасқа қалталық ингалятор беріп, оны қалай қолдану туралы түсіндіру;

- қажет болса оксигенотерапия жүргізу.

Жөтел - бронхтардың және жоғарғы тыныс жолдарынан бөгде заттар, шараналар, жоғарғы тыныс жолдарының, бронхтардың және өкпенің түрлі аурулары кезінде қақырықтар шығаратын қорғаныш-рефлекторлық акт болып табылады. Жөтел рефлексі кақырынуға көмектеседі. Дауыс саңылауы жабулы кездекенеттен әрі шұғыл дем алу жөтелуге түрткі болады. Жөтел деген былайша шығады - адам терең демалады, содан кейін дауыс саңылауы, барлық тыныс алу бұлшық еттері, диафрагма мен төс етегі жабылады, екпедегі ауа қысымы көтеріледі. Дауыс саңылауын шұғыл ашқан кезде тыныс жолында жиналған ауа қақырықпен немесе басқа бөгде заттармен бірге күшпен ауыз арқылы ашылып шығады. Тыныс жолдарындағының бәрі мұрын арқылы шықпайды, себебі жөтел кезінде мұрын қуысы жұмсақтаңдаймен жабулы тұрады.

Сипатына қарай жөтел қақырықсыз құрғақ және қақырық түсетін дымқыл болады. Жөтел негізгі ауруды біршама ауырлатады. Құрғақ жөтел жоғарғы тембірмен сипатталады, тамақты қышытады, кақырық түспейді. Дымқыл жөтелде кақырық түседі, онын үстіне неғұрлым сұйықтау болса, оңай қақырынады.

Жөтелі болса мейіркеш дәрігердің белгілеуін қатан орындайды, бір шөкім натрий гидрокарбонатын салып жылы сүт, қақырық түсіретін микстура беріп, оның тоңып қалмауы үшін сыркатты қымтап жабады.

Қақырық - өкпе мен тыныс жолдарынан жөтел кезінде бөлінетін патологиялық секрет. Қакырықтың мөлшері мен касиеттерін анықтаудың үлкен диагностикалық маңызы бар. Сипаты бойынша қақырық шырышты, серозды, іріңді, геморрагиялық, аралас болады. Оның тәуліктік мөлшері 10 мл - ден (созылмалы бронхит кезінде) 1 және одан да көп литрге дейін болуы мүмкін (өкпе абсцесі бронхқа жарып шыққанда, өкпе гангренасында немесе бронхоэктаз ауруында).

Құрғақ жөтелі бар науқастың күтімі - бұл негізгі аурудың емі, қақырық түсіретін препараттарды қолдану, көп мөлшерде жылы сілтілі сұйықтық ішуді ұсыну. Қақырық болғанда мейірбике қалталық ингалятордың тазалығын және уакытымен босатылуын бақылап, оларды хлораминнің, хлорлы эктің сұйық ерітінділерімен күнделікті зарарсыздандырып отыруы керек. Науқастың үнемі күніне бірнеше рет 30 минуттан дренажды қальш (қақырық ете жаксы шығатын қалып) қабылдауын қадагалау қажет.

Қақырық жақсы түсуі үшін сырқаттың неғү_рлым ыңғайлы қалпын табу қажет, яғни дренаж калыппеіі жатқызу. Біржакты процесс кезінде оны ауырмайтын бүйіріне келтіру. Дренаж қалыпты жатқызу 20-30 минут бойы күніне 2-3 рет қайталанады. Мейіркеш сырқаттың жүйелі түрде осының бәрін орындап отыруын қадагалауы тиіс. Сырқат күнгірт шыныдан жасалған, бұралмалы қақпағы бар түкіргішке түкіруі тиіс. Тәулік бойындағы қақырықты өлшеу үшін қалта түкіргішінен мөлдір ашық түсті шыныдан жасалған, қақпағы бар, бөлімдерге бөлінген ыдысқа кұяды да, қараңғы салқын жерде ұстайды.

Көп қақыратын сырқатқа жақсы бұралып жабатын, калтаға салып жүретін түкіргіш береді. Қалған сырқатка жұқтырмау мақсатында қол орамалға түкіреді, ал еденге тіптен де түкіруге болмайды.

Қан тукіру - бұл біркелкі немесе жеке жолғалы қан араласқан (мысалы, өкпе ісігінде «таңқурай желесі» тәрізді) қақырықтың түсуі. Крупозды пневмонияда қақырық «тат басқан» болуы мүмкін. Тыныс жолдары арқылы қанның көп мелшерде бөлінуі (жөтелмен немесе үздіксіз ағынмен) өкпеден қан кету деп аталады. Оны асқазан қан кетуінен ажырата білу керек. Өкпеден қан кеткенде кан алқызыл түсті, көбікті, ұйымайды, сілтілі реакциялы, жөтелген кезде бөлінеді, ал асқазанннан қан кеткенде қан асказанның кышқыл сөлінің әсерінен және тұзқышқылды гематиннің құрылуы салдарынан қошкыл түсті, «кофе тұнбасы» сияқты, қышқылды реакциялы, тамақпен араласқан, құсқан кезде бөлінеді.

Қан түкіру және өкпеден қан кету шұғыл дәрігерлік әрекетті (диагностикалық рентгеноскопия. томография, бронхоскопияны) қажет счетін өте қауіпті симтомдар болып табылады.

Науқастын күтімі - толық тыныштықпен қамтамасыз ету, сол жақ өкпеге қанның түсуін болдырмас үшін науқасты зақымданған жағына қарай қисайтып жартылай отырғызу. Кеуде клеткасының зақымданған жағына мұзды қабық қойылады. Сонымен қатар мұзды жұтқызады, бұл тамырлардың рефлекторлы спазмына және өкпеге қан толудың азаюына әкеледі. Қатты жөтелгенде қан кету күшейеді, жөтелге қарсы заттар тағайындалады. Тамақ тек қана суық қоймалжың түрінде беріледі.

Кеуде клеткасына оңкалар, қышалар, компрестер қоюға болмайды! Егер сырқат өздігінен аузын шая алмайтын болса, мейіркеш шпательге оралған зарарсызданған салфеткамен жайлап онын ауыз қуысын сүртіп, аузында қалған қанды кақырық қалдықтарын шығаруы тиіс.

Мейіркеш сырқат тесегінің жанында әбден қан қақырып болғанша кетпей тұруы, оның жүрек-кан тамыры жүйесінің күйін бақылауы, тамыр соғуын санап, кан тамыры қысымдарын өлшеуі жэне әрдайьш қажетті дэрі-дэрмек енгізуге арналған зарарсызданған инелері бар шприцті дайындап үхтап тұруы қажет.

Кеуде қуысынын аүырсынуы - жиі тыныс алу органдары ауруының белгілерінің бірі. Әдетте мұндай аурулар плеврада қабыну процестері болуымен байланысты және өкпе меи плевраның қабынуы кезінде пайда болады.

Плевра ауырсынуы ушін терең дем алған кезде байқаулы тән. Кеуде қуысындағы ауырсынуды азайту үшін сырқат акырын демалып, жөтелмеуі қажет. Ауыратын жағының қолайлы қалпын табу қажет, содан кейін плевраның козғалысы тоқталады да, сырқаттың ауырсынуы азаяды.

Сырқаттың кеуде қуысында ауру пайда болған кезде мейіркеш оның көңіл-күйін жеңілдетуге тырысуы тиіс. Ол үшін сырқатты неғұрлым ыңғайлы жатқызып, жақсылап жауып, дәрігердің белгілеуі бойынша қыша, онқа қоюы немесе йод тұндырмасымен кеуде қуысын майлауы қажет. Егер мұндай емнің нәтижесінде ауруы азаймаса, дәрігердің белгілеуі бойынша ауруын жеңілдететін дәрі-дәрмектер береді.

Тыныс алу мүшелері ауруы көбінісе қызбамен бірге өтіліп, дірілдеп-қалдырады. Бұл кезде сырқаты басқы /грелка/ салып қыздырып, қымтап жауып тәтті, ыстық, қою шай береді. Денесінің ыстығы кетерілгенде басына мұз салынған торсық қоюға болады. Ыстығы түскенде қатты терлейді. Мұндай жағдайда сырқаты құрғақ сүлгімен сүртіп, іш киімін аустыруға қажет. Оның дымқыл іш киімін бір минутта кешіктірмеу абзал. Мейіркеш сырқаттың тамыры соғуын, қан қысымын, тыныс алуын қадағалап, оның жағдайы нашарлап, тіпті әлсірегенің өзінде дереу дәрігер шақыру тиіс.

Науқасқа дренажды қалып беру. Дренажды қалып дегеніміз қақырық неғұрлым жақсы түсетін қалып.

Мақсаты: бронхит, өкпе абсцесі. бронхоэктаз ауруы және т.б. аурулар кезінде кақырықтың жақсы шығуы.

1. Мейірбике науқасты арқасында жатқан қалпынан жайлап 360°-қа бұрады.

2.Әрбір 45 минут сайын мейірбике науқасқа терең тыныс шығаруды ұсынады және жөтел пайда болса науқасты жақсылап жөтелдіреді.

3. «Намаз оқып отырған мұсылман қалпын» қолдануға болады, бұл кезде науқас тізерлеп отырады да алдыға қарай еңкейеді, сонымен қатар басы мен денесінің жоғарғы бөлігін солға және оңға қарай кезек-кезек төсектен төмен түсіреді.

4. Бұл ісшараны күніне 5-6 рет жүргізеді.

5. Егер осы ісшаралардың біреуінде де қақырық түспесе, онда оларды қолданудың пайдасы жоқ!

Тыныс алу жүйесінің қызметі бұзылған сырқаттарды

диагностикалық тексерулерге дайындау, зерттеуге қақырық жинау

ережелері, қалталық ингаляторды қолдану, оттегі терапиясы.

Түкіргіштерді дезинфекциялау

Тіннің өткізгіштік қасиетіне байланысты рентген сәулелері диагностикада қолданады. Тыныс алу жүйесінің түрлі рентгенологиялық зерттеу әдістері ең маңызды болып табылады. Рептгеноскопия - адам денесінен рентген-сәулесін еткізіп мүшесінің бейнесін экранда көруге болатын әдіс. Рентгенография - рентген-сәулесі арқылы суретке түсіріп алу әдісі томография - қабаттық рентгенография. Флюорография - кеуде қуысының мүшелерін кіші көлемде суретке түсіріп алу әддісі. Рентген-сәулесінің аз өтуіне байланысты адам ағзасына қаупі төмен.

Бронхография - бұл әдіс бронхқа катетермен контрасттық заттарды жіберу арқылы бронх жолдарын суреттеп алу. Бронхография наркозбен жасалады, ол бронхоскоп арқылы бронхтарға рентген-контрастық заттың енгізу арқылы бірнеше рентген-суреті жасалынады.

Эндоскопия зерттеу әдісі - тыныс алу органдарының ауруларының диагностикасында маңызды орын алады. Бұл әдіс арқылы трахея мен бронхтың ішкі кілегей қабаттарын арнайы оптикалық инструментпен -бронхоскоп арқылы көруге болады. Бронхоскопия - бронхтың кілегей қабаттың зақымдануын (бронхит, бронхоэктаз ауруы), бронхтағы ісікті анықтауы және оның тканінен қысқыш арқылы бөлшегін алып биопсияға жіберіп, бактериологиялық және цитологиялық зерттеулер үшін бронх жуындысын алып зерттейді, Брохоскопия арнайы дайындалған дәрігермен жүргізіледі. Науқасқа жүргізілетін зерттеу жөнінде алдын-ала хабарланып және тамақ ішпеуін ескерту қажет.

Функциональдық зерттеу әдістерінің бірі - спирография (тыныс қимылдарын графикалық тіркеу әдісі).

Сыртқы тыныс алу функциясын (өмірлік өкпе көлемінің) анықтауының инструменталдык әдісі - спирография деп аталады. Науқас арнайы дайындықсыз орындыққа отырып, резинке мундштукты аузына еилып мейірбикенің бұйрығымен аппаратқа аузбен дем алып-шығарады (мұрында қысқыш болады). Өмірлік өкпе көлемінін төмендеуі эмфизема, ішевмосклероз, сол қарыншалык жетіспеушілікте байқалады. Бұл әдіс тыныс алу жүйесінің жетіспеушілігін анықтауға мүмкіндік береді, кейбір кездерде бірінші клиникалық симптомтардың пайда болуына дейін, оның типін, сипатын және осы жетіспеушіліктің көрінісінің дәрежесін анықтайды.

Тыныс алу мүшелерінің рентген-зерттеуі арнайы дайындықты қажет етпейді, дер кезінде ауырға хабарлап, рентген-кабинетіне апару керек.

Оксигенотерапия дегеніміз оттегін емдеу мақсатында қолдану.

Көрсеткіштері: цианозбен (көгерумен), оттегінің тіндердегі парциальды кысымын төмендеуімен өтетін жедел немесе созылмалы тыныс ауа жетіспеушілігі.

Емдеу үшін құрамында 50 - 60% (80%-ке дейін) оттегі бар газ қоспасы қолданылады (таза оттегі адам организміне улағыш әсер етеуі мүмкін). Иісті газбен уланғанда карбоген қолданылады (95% оттегі мен 5% көмір кышқыл газының қоспасы), өкпе ісінуінде - 50% отгегі мен 50% спирттің қоспасы (этил спирті көбік басқыш болып табылады).

Оттегін берудің мынандай тәсілдері болады:

1) оттегі жастығымен - көбінесе үй жағдайында қолданылады, науқасқа оттегін түтік немесе мундштук арқылы береді;

2) мұрын катетері арқылы - медициналық мекемелерде қолданылады, сығылған оттегі бар баллон немесе палаталарға отгегін орталықтандырып беру пайдаланылады, бұл кезде катетерлер мұрынға кұлақ сырғалығы мен мұрын қанаттары аралығына тең болатын тереңдікке енгізіледі;

3) маска арқылы - бетке масканы қойғанда, ауыз бен мұрынды жабады, оның тыныс алатын және тыныс шығаратын каналдары болады. Тыныс алатын каналдың тубусы жұқа резеңкеден жасалған қаппен біріктірілген, онда тыныс шығарғанда оттегі жиналады, ал тыныс алғанда ол өкпеге белсенді тартылады. Оттегі ылғалданған болуы керек екендігін есте сақтаған жөн (Бобров аппаратында су арқылы өткізумен);

4) гипербариялық оксигенация - арнайы барокамераларда жоғары қысым кезінде оттегімен емдеу.

Медициналык оттегі бар баллондар міндетті түрде көк түсті болуы керек. Көбінесе олардың сыйымдылығы 40 л, 150 атм қысыммен газ тәрізді оттегі болады. Қысымды 150-ден 3 атм.-ге дейін түсіру үшін мономеірі бар редуктор қолданылады.

Қалталық ингаляторды қолдану:

1. Терең дем шығару.

2. Мундштукты ерінмен жымқырып, баллоның түбін баса отырып терең дем алу; сол кезде аэрозольдың дозасы беріледі.

3. Бірнеше секундқа демді кідірту, содан кейін мундштукты ауыздан алып, ақырындап демді шығару.

4. Егер терең дем алу мүмкін болмаса, онда аэрозольдың бірінші дозасын ауыз қуысына шашыратуға болады.

5. Аэрозольдың мөлшерін дәрігер анықтайды.

Түкіргіштерді дезинфекциялау

Қоршағандарға жұқтырмау мақсатында мейірбике науқасқа дені сау адамдарға тым жақындап жөтелмеуге тырысуды, жөтелген кезде ауызын қолымен немесе орамалмен жабуды, еденге қақырықты түкірмеуді (өйткені ол кепкенде шаң түйіршіктеріне айналып, басқаларға жұғуы мүмкін), қақырықты қақпағы тығыз жабылатын түбіне 0,5% хлорамин ерітіндісі кұйылған арнайы түкіргішке жинауды үйретеді. Күні бойғы қақырық мөлшерін температуралық параққа белгілегеннен кейін түкіргішті босатады. Туберкулезбен сырқаттанатын науқастың қақырығын жағады немесе алдын ала 1 л қақырыққа 20 г есебімен 2 сағатқа кұрғақ хлорлы әк қосу арқылы зарарсыздағаннан кейін канализацияға төгеді.

БАУЫР ЖӘНЕ ӨТ ШЫҒАРУ ЖОЛДАРЫНЫҢ АУРУЛАРЫ КЕЗІНДЕГІ МЕДБИКЕЛІК ІС-ӘРЕК ЕТТЕРДІҢ СТАНДАРТТАРЫ

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Сарғаю

II. МАҚСАТЫ: Қысқа мерзімді мақсат: Науқас барлық нұсқауларды орындаған кезде сарғаюдың азаятынын немесе жойылатынын түсінеді. Ұзақ мерзімді – науқас ауруханадан шығар кезде сарғаю азаяды немесе толығымен жойылады.

ІІІ. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) №5 диета бойынша науқасты бөлшек мөлшермен күніне 5-6 рет жиі

тамақтануды қамтамасыз ету:

2) Науқаспен және туысқандарымен тамақтандыру туралы кеңес беру және әкелінген тағамдарға бақылау жүргізу.

3) Науқасқа физикалық белсенділікті шектеу қажеттілігін түсіндіру қажет.

4) Күнделікті шырьшты қабаттар мен тері жамылғылары түстерінін

өзгеруін бағалау керек.

5) Шырышты қабаттармен терінің ұқыпты күтімін қамтамасыз ету.

6) Науқасты несеп қабылдағыш және дәрет ыдысымен қамтамасыз ету.

7) Күнделікті зәр мен нәжістің түсін бақылауды қамтамасыз ету.

8) Дәрігердің тағайындауы бойынша дәрі-дәрмектерді көктамырға енгізуді

қамтамасыз ету.

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ - Әлсіздік

II. МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді: науқас аптаның аяғында әлсіздіктің

азайғанын белгілейді. Ұзақ мерзімді мақсат:

ауруханадан шығар кезде науқас әлсіздік сақталғанына

қарамастан үй жағдайында өмір сүруге бейімделеді.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1. Емделушіге физикалық, психикалық тыныштықты қамтамасыз ету.

2. Емделушіге белгіленген белсенділіктің тәртібін сактауды бақылау керек.

3. Емделушіге негізгі өмірлік кажеттіліктерін қамтамасыз етуге көмек көрсету.

4. Емделушіге психологиялық қолдауды қамтамасыз ету.

5. Үй жағдайында науқасқа өзін күтудің элементтерін үйрету.

6. Туысқандарымен науқастың күтімі және рационалды өмір сүруі туралы әңгіме жүргізу.

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Тері жамылғыларының қышымасы

II. МАҚСАТ Қысқа мерзімді мақсат: аптаның аяғында науқас кы-

шыманың азайғанын белгілейді.

Ұзақ мерзімді: ауруханадан шығар кезде

тері қышымасы басылады немесе азаяды.

ІІІ. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1. Емделуші терісінің гигиенасын (сүрту, душ, ванна) қамтамасыз ету.

2. Дәрігер тағайындауы бойынша қышыманы азайту үшін емделушінің

терісін антисептикалық ерітінділермен сүрту.

3. Тағайындалған диетаны қатаң ұстауды қамтамасыз ету.

4. Емделушімен және оның туысқандарымен диетаны қатаң

сақтау туралы әңгімелесу.

5. Дәрігердің нұсқауларын орындау.

Құсу кезіндегі көмек. Асқазанды жуу алгоритмі

І. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Жайлы жағдайының бұзылуы:

жүрек айну, құсу

ІІ. МАҚСАТЫ Қысқа мерзімді мақсаттар: науқаста құсық

массасы мен аспирация және ағзаның сусыздануы

болмайды.

Ұзак мерзімді: емделуші құсудың және жүрек айнудың азаюын белгілейді.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1. Құсық массасымен аспирация болдырмайтын қалып беру.

2. Әр құсудан кейін ауыз қуысының гигиенасын қамтамасыз

ету.

3. Науқасқа керекті мөлшерде салқындатылған сусын қолдануды

ұсыну.

4. Науқасқа жайлы жағдай жасау: шымылдық, бөлмені жиі

желдету, киім-кешекті ауыстыру, құсықты жинау,

психологиялык қолдау.

5. Құсықты қарау, мөлшерін анықтау, қажет болса зерттеулерге

алу.

6. Құсық массасын зарарсыздандыру.

7. Дәрігердің белгілеуі бойынша құсуға қарсы препаратты

қолдануды қамтамасыз ету.

І. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Ессіз жағдайдағы науқастың құсуы

ІІ. МАҚСАТ құсу кезінде көмек көрсету.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1. Аспирацияның (құсық массаларының тыныс жолдарына түсуі) алдын алу мақсатында науқастың басын бір жағына қарай бұру.

2. Дереу дәрігер шақыру.

3. Жастықты алып тастау.

4. Егер бар болса, алынбалы – салынбалы протездерді алу.

5. Науқастың көкірегін клеенкамен немесе сүлгімен жабу.

6. Аузының алдына астауша қою.

7. Қажет жағдайда электросорғышпен немесе груша тәрізді баллонмен ауыз, мұрын қуыстарындағы құсық массаларын сорып алу.

8. Ауыз қуысының күтімін жасау.

9. Құсық массаларын дәрігер келгенге дейін қалдыру.

І. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Ентігу

ІІ. МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді – аптаның соңында емделушінің тыныс алуы жақсарады. Ұзақ мерзімді –ауруханадан шығар сәтте тыныштық жағдайда науқаста ентігу болмайды.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) науқастың қысып тұрған киімдерін босату;

2) бас жағын жоғарылату;

3) күніне 3-4 рет бөлмелерді желдетуді қамтамасыз ету;

4) дәрігердің тағайындауы бойынша ылғалды оттегімен ингаляция

жүргізу;

5) әр 2 сағат сайын науқастың тыныс алу (жиілігін, ырғағын, тереңдігін) жайдайын, жөтелдің сипаттамасын, тері жамылғыларының түсін бақылау;

6) дәрігердің тағайындауы бойынша препараттар қабылдауды қамтамасыз ету;

7) науқас тынысты жеңілдету тәсілдерін (төсектегі қалпы, оттегі жастықшасын қолдану) үйрету;

8) науқастың туысқандарымен психологиялық қолдау туралы, физикалық белсенділіктің сақтаушы тәртібі туралы әңгімелесу;

І. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Тұншығу ұстамасы (жүрек демікпесі)

ІІ. МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді – тұншығуды 20-30 минут ішінде жою.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) Жылдам дәрігер шақыру, өйткені бұл жағдай білікті медициналық көмекті қажет етеді.

2) Толық тыныштықпен қамтамасыз ету, таза ауамен қамтамасыз ету, қысып тұрған киімдерін шешу (тыныс алу жағдайы жақсарады);

3) Науқасты төсегінде аяқтарын төмен түсіріп отырғызу немесе жартылай отыру қалпын беру (жүрек бұлшық етінің жұмысы жеңілденеді, жүрекке венозды қанның келуі және өкпеде қанның іркілуі төмендейді);

4) 1 таблетка нитроглицеринді немесе 1 тамшы 1% валидол ерітіндісін тіл астына беру (нитроглицерин коронарлы қан тамырларын кеңейтеді, нитроглицеринді қан қысымы 100мм с. б. төмен болған жағдайда беруге болмайды);

5) Ауыз қуысын көбік пен кілегейден ( тыныс жолдарының өткізгіштігі қамтамасыз етіледі) тазалау;

6) Көбікті басушылардан жіберілген ылғалды оттегіні беру;

Ескерту: көбік басушыларға 10% антифомсилан, 96 % этил спирті жатады. Оттегін орталықтандырылған әдіспен беру кезінде оттегіні беру жылдамдығы алғашқы 5 минут ішінде минутына 2-3л, соңынан минутына 6-7л. Оттегі ингаляциясы оксигенация жағдайларын жақсартады.

7) Аяқ-қолдарына венозды бұрау салу, оларды 10-15 минуттан кейін кезекпен босату. Бұл әдісті дәрі-дәрмектер болмаған жағдайда қолдануға болады.

8) Аяқтарды жылы қыша ванналарына салу немесе аяқтарға қыша қағазын, жылытқышты қою (рефлекторлы әсер етеді);

9) 300-400 мл көлемінде қан ағызу. Бұл процедура қан қысымы қалыпты жағдайда дәрігердің тағайындауымен жүргізіледі;

10) Науқастың жағдайын (тыныс алу жиілігі, пульс, қан қысымын, тері жамылғылары түсін, диурезді, қақырық сипатын) тұрақты бақылау;

11) Дәрігер келгенге дейін наркотикалық анальгетиктерді, зәр айдайтын дәрілерді, жүрек гликозидтері т.б. (1% димедрол ерітіндісі немесе 2% супрастин, 0,025% строфантин ерітіндісі, 2,4% эуфиллин ерітіндісі, 0,9% физиологиялық ерітінді т.б.) дайындау;

12) Дәрігердің тағайындаған дәрілерін егуді қамтамасыз ету;

13) Ұстама жойылған соң науқасты зембілмен жандандыру бөліміне

тасымалдау.

І. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Артериялық қысымның күрт төмендеуі (коллапс)

ІІ. МАҚСАТЫ: артериялық қысымды біртіндеп жоғарылату (индивидуалды уақыт)

ІІІ. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) дәрігерді дереу шақырту (бұл жағдай білікті дәрігерлік көмекті

қажет етеді);

2) науқасты көлденең жастықсыз қалыпта, аяқ жағы көтеріңкі етіп

жатқызу (миға қан келу жақсарады);

3) емделушіні жылыту: жылы орау, аяқтарына жылытқыш қою,

ыстык шай немесе кофе (мидың қанайналымы жақсарады,

тамырлардың тонусы жоғарылайды) беру;

4) таза ауаның келуін қамтамасыз ету немесе ылғалды оттегімен

ингаляция жүргізу (мидың қанайналымы жақсарады);

5) әр 5 минут сайын қалпына келгенге дейін манжетті алмай АҚ-мен

пульсті бақылау;

6) профилактикалық мақсатта коллапстың даму себептері туралы

науқаспен әңгімелесу.

ТЫНЫС АЛУ ҚАЖЕТТІЛІГІН ҚАНАҒАТТАНДЫРУ БҰЗЫЛЫСТАРЫ КЕЗІНДЕГІ МЕЙІРБИКЕ ҚЫЗМЕТІНІҢ СТАНДАРТТАРЫ

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Тұншығу ұстамасы (бронх демікпесі).

II. МАҚСАТЫ: тұншығуды жою (уақыт индивидиуалды).

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) дереу дәрігер шақырту (бұл жағдай білікті медициналық көмекті қажет

етеді);

2) таза ауамен қамтамасыз ету;

2) емделуші қолдарына тірелумен жартылай отыратын қалып беру, тар

киімнен босату (бұл қалыпта тыныс алуға қосымша тыныс бұлшық

еттері қосылады);

3) ылғалды оттегімен ингаляцияны қамтамасыз ету, таза ауа жіберу;

4) емделушіге ыстық аяқ ваннасын қамтамасыз ету;

5) бронхолитик пен қалталы ингаляторды қолдану ("Астмопент",

"Сальбутамол", "Беротек") 3 реттен артық емес;

6) дәрігер келгенге дейін төмендегілерді дайындау: бронхолитиктер-

теофедрин, 2,4% эуфиллин ерітіндісі, 5%-эфедрин ерітіндісі, баралгин;

гормоналді препараттар - преднизолон, гидрокортизон, жүрек

гликозидтері т.б.

7) емделушінің жағдайын (тыныс алу, пулъс, АҚ, тері жамылғыларының

түсі) бақылауды қамтамасыз ету.

8) лабораториялық зерттеу үшін қақырықты жинауға үйрету;

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Қан түкіру

ІІ. МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді: аптаның соңында қан түкіру азаяды. Ұзақ

мерзімді - қан түкіру ауруханадан шығар кезінде жоғалады.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) емделушіге жеңілдететін физикалық және психикалық тыныштықты

қамтамасыз ету;

2) дәрігерді шақырту;

3) дәрігер келгенше сөйлеуге, қимылдауға тыйым салу;

4) жылу процедураларын орындауды болдырмау (жағары температура

әсерінен өкпеден қан кету мүмкін);

5) емделушіні салқындатылған тамақпен тамақтандыруды және

салқындатылған сұйықтық қабылдауды қамтамасыз ету;

6) емделушінің жағдайына (сырт көрінісі, ТАЖ- АҚ, пульс) және бөлінген

қақырық сипатына тұрақты бақылауды қамтамасыз ету;

7) емделушіні жеке түкіргішпен қамтамасыз ету, оны заласыздандыру.

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Өкпеден қан кету.

II. МАҚСАТЫ: өкпеден қан кетуді азайту немесе тоқтату.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) дереу дәрігерді шақырту (бұл жағдай білікті медициналық көмекті

қажет етеді);

2) емделушіге жартылай отыратын қалып беру;

3) толық физикалық, психикалық, сөздік тыныштық қалыптастыру;

4) кеуде торына суық қолдану (мұзды мүйық, мұз түйіршіктерін жұтқызу);

5) көк тамырға үш жерден бұрау салу және оларды әр 15 минут сайын

кезекпен босату;

6) емделушінің жағдайына (сырт көрінісі, ТАЖ, АҚ, пульс)

тұрақты бақылау жүргізу.

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Кеуде торының ауырсынуы.

II. МАҚСАТЫ: ауырсынуды азайту немесе тоқтату.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) науқасқа ауырсынуды жеңілдететін қалып беру. Ауырсынуды азайту

мақсатында ауырған жағымен жату;

2) толық физикалық, психикалық тыныштық қалыптастыру (физикалық

белсенділік шектелгенде плевраның висцералді және париеталді

беттерінің үйкелісі төмендейді);

3) кеуде торына суық қолдану (мұзды мұйық, мұз түйіршіктерін жұтқызу);

4) науқасқа релаксация әрекеттерін үйрету ( бұлшық еттердің босаңсуы

ауырсыну деңгейін төмендетеді);

5) беткей тыныстың тиімділігін түсіндіру (беткей тыныс алу ауырсынуды

азайтады);

6) дәрігердің тағайындауы бойынша қарапайым физиотерапевтік

процедураларды (қыша қағазы, йод торы) орындауды қамтамасыз

ету;

7) емделушінің жағдайына (сырт көрінісі, ТАЖ, АҚ, пульс) тұрақты

бақылау жүргізу.

8) дәрігердің тағайындауы бойынша анальгетиктерді, жөтелге қарсы

дәрілерді беруді қамтамасыз ету;

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Асцит

II. МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді - емделушінің жағдайыны жақсаруын аптаның соңында белгілейді. Ұзақ мерзімді: емделуші тамақтану және сұйықтықты қабылдау тәртібінің маңыздылығы туралы білімдерін көрсетеді.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) тұз бен сұйыктықты шектеумен, калий және ақуызга бай

диета сақтау қажеттілігін емделушіге түсіндіру және қамтама-

сыз ету, күніне 3-4 рет бөлшекті тамақтану, аптасына 1 рет

жеңілдететін күн тағайындау;

2) дәрігер нұсқауына сәйкес емделушінің дәрілік заттарды

қабылдауын қамтамасыз ету;

3) емделушінің күнделікті су балансын анықтауды қам-

тамасыз ету;

4) үш күнде бір рет емделушіні өлшеуді қамтамасыз ету;

5) емделушіге төсек жайлылығын камтамасыз ету:

а) төсекте бас жағын көтеріңкі ету;

ә) төсекті кірлегенде ауыстыру;

6) физиологиялық бөлінулер тәртібін бақылауды қам-

тамасыз ету. Іш қату кезінде - гипертониялық немесе майлы

клизманы дәрігер нұсқауы бойынша қою. Зәр қабылдағыш-

пен қамтамасыз ету;

7) емделушінің жағдайына (сырт көрінісі, ТАЖ, АҚ, пульс)

бақылауды қамтамасыз ету;

8) дәрігердің нұсқауы бойынша емделушіні және аспаптар-

ды абдоминалды пункцияға дайындау.

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Қызудың көтерілуі

ІІ. МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді: дене қызуын апта соңына

дейін қалыпқа түсіру.

II. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) емделушідегі қызба кезеңін анықтау;

2) емделушінің дене қызуын әр екі сағат сайын бақылау және тіркеу;

3) емделушіге толық физикалық және психикалық тыныштық қамтамасыз ету;

4) мейірбикелік іс-әрекеттерді қызба кезеңіне қарай жүзеге асыру:

1 кезеңде - емделуішіні жылы жабу, жылытқыштар қою, ыстық, тәтті шай беру;

2 кезеңде - физикалық суыту әдістерін қолдану. Жайма немесе жеңіл көрпемен жабу, суық компресс, мұзды мұйық қолдану;

- емделушіні көп мөлшердегі салқындатылған, витаминдендірілге сұйықтықпен (морс, шөптердің қайнатпалары, шырындар, компот) қамтамасыз ету:

- ерінге күніне 3 рет вазелин майын немесе глицерин жағу;

- сұйық немесе жартылай сұйық тағаммен тәулігіне 6-7 рет аз-аздап, бөліп-бөліп тамақтандыру;

- галлюцинация, тырысулар, сандырақ пайда болуының қаупі дамуын ескере отырып, емделушіге жеке бақылауды қамтамасыз ету;

- тері және кілегей қабаттарының күтімін тиянақты жүргізу, физиологиялық бөлінулерді бақылау;

- дәрігердің белгілеуі бойынша қызбаны түсіретін дәрілер енгізуді қамтамасыз ету.

3 кезеңде - емделушінің жағдайына (сырт көрінісі, АҚ, пульс, ТАЖ) тұрақты бақылауды қамтамасыз ету.

- іш киімін және төсегін ауыстыруды қамтамасыз ету;

- дене қызуы күрт төмендеген кезде коллапс кезіндегі көмекті көрсету;

- дене қызуы литикалық төмендеген кезде емделушіні жылы жабу, көп

мөлшерде сұйықтық беру, жылытқыш қолдану.

МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Құрғақ жөтел

ІІ. МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді - емделушіде жөтелдің

жиілігі мен ұзақтығы аптанын соңында азаяды. Ұзақ мерзімді -

жетелдің ауруханадан шығар сәтте болмауы.

III. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) кілегейді тітіркендірмейтін, жылы сұйықтықпен қамтамасыз ету (жөтелу кезінде ауырсыну азаяды);

2) дәрігердің тағайындауы бойынша қарапайым физиотерапиялық процедураларды (оңқа, қыша қағазы, компрестер, аяқ қыша ванналары) орындауды қамтамасыз ету;

3) емделушіге ингаляция жүргізуді қамтамасыз ету (майлы, эвкалипті, балды);

4) бөлмелерді күніне 3-4 рет желдетуді қамтамасыз ету;

5) дәрігердің тағайындауы бойынша жөтелге қарсы препараттар қабылдауды қамтамасыз ету.

I. МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Ылғалды жөтел

ІІ.МАҚСАТЫ: қысқа мерзімді - емделуші аптаның соңында

какырық бөлінудің жеңілдегенін аңғарады. Ұзақ мерзімді -

емделуші ауруханадан шығу алдында жөтелдін сипаттамасы,

қақырықтың тұрып қалуының алдын-алу шаралары туралы білімін көрсетеді.

II. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-ӘРЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) сілтіні көп мөлшерде қабылдауды қамтамасыз ету;

2) емделушіге позициялық дренажды қамтамасыз ету (күніне 2 рет 20 минуттан);

3) дәрігерің тағайындауы бойынша қарапайым физиопроцедуралармен қамтамасыз ету (дене температурасы 37°С-тан жоғары болғанда физиопроцедуралар жүргізуге тиым салынады);

4) емделушіге жөтелу тәртібін үйрету және жеке түкіргішпен қамтамасыз ету;

5) бөлмені желдету (күніне 20 минуттан 4 рет), бөлме температурасын 18-22°С- та ұстау, керек жағдайда оттегімен емдеуді өткізу;

6) дәрігердің тағайындауы бойынша бронхолитиктер, қақырык түсіретін дөрілерді кабылдауын қамтамасыз ету.

7) күнделікті қакырықты көзбен шалып тексеру.

8) қан мен лимфа айналымын жақсарту мақсатында кеуде торына уқалау жасау;

9) өкпе вентиляциясын жақсарту мақсатында тыныс гимнастикасын

жасау;

2.Дәрілік заттарды енгізу жолдары. Дәрілік заттардың негізгі