1. Қолдарыңызды жуып, кептіріп, колғап киіңіз.

2. Науқасқа ісшараның жүргізілу ретін түсіндіріңіз.

3. Шымылдық кұрыңыз.

4. Науқастың астына клеенка төсеп, дәрет ыдысын қойыңыз.

5. Дайындалған қажетті заттарды науқастың төсегінің жанына әкеліңіз.

6. Наукаска аяктарын тізесінен бүгіп, арасьш ашуын өтініңіз.

7. Шап үстін, сан аймаған, шап кыртысын мақтаны ауыстыра отырып жуыңыз.

8. Үлкен жыныс еріндерін ашып, тері қыртысын мақтаны ауыстыра отырып, жоғарыдан төмен қарай абайлап жуыңыз.

9. Кіші жыныс еріндерін ашып, мақтаны ауыстыра отырып, жоғарыдан төмен қарай абайлап жуыңыз.

10. Жылы сумен шап аралығын жоғарыдан төмен қарай шайыңыз.

11.Сүлгімен мұқият құрғатыңыз.

12. Мақтаны ауыстыра отырып, тік ішек тесігін жуыңыз.

13. Оны құрғатыңыз.

14. Дәрет ыдысын алып тастаныз.

15. Қолғапты шешіп, зарарсыздандырғыш ерітіндісі бар салыңыз.

16. Науқасқа ыңғайлы жатуына көмектесіңіз.

17. Науқастың төсегін реттеңіз.

18. Қолданылған заттарды өңдеңіз.

19. Қолдарыңызды өңдеңіз.

Ауыр халдегі науқастың астын жуып шаю

Жуып шаюға қажетті ыдысты (25-ЗО°С жылы су құйылған Эсмарх кружкасын немесе басқа ыдысты). домалақтанған мақталарды, дәрет ыдысын, клленка, шымылдық, колғап, корнцанг дайындау.

Іс-әрекеттің реті:

1. Қолдарыңызды жуып, кептіріп, қолғап киіңіз.

2. Науқасқа ісшараның жүргізілу ретін түсіндіріңіз.

3. Шымылдық кұрыңыз.

4. Науқастың астына клеенка төсеп, дәрет ыдысын қойыңыз.

5. Дайындалған қажетті заттарды науқастың төсегінін жанына

әкеліңіз.

6. Жыныс мүшелерін жалаңаштаңыз.

7. Жыныс мүшесінің басын ашыңыз.

8. Жыныс мүшесінің басын ұш жағын абайлап тарта отырып жуыңыз.

9. Жыныс мүшесінің басын уретра тесігінен сыртқа қарай бағыттап айналдыра отырып дымқыл мақтамен жуыңыз.

10.Жыныс мүшесінің ұшын қалпына келтіріңіз.

11 .Ұманы жуу үшін науқасқа аяғының арасын ашуын өтініңіз.

12.Ұманы, оның үстіндегі тері қыртысын дымқыл мақтамен жайлап жуыңыз. Құрғатыңыз.

13. Мақтаны ауыстыра отырып, тік ішек тесігін жуыңыз. Құрғатыңыз.

14. Шап аралығын тұтас жуып, құрғатыңыз. Дәрет ыдысын алып

тастаңыз.

15. Қолғапты шешіп, зарарсыздандырғыш ерітіндісі бар ыдысқа

салыңыз.

16. Науқасқа ыңғайлы жатуына кемектесіңіз.

17. Науқастың төсегін реттеңіз.

18. Қолданылған заттарды өңденіз.

19. Қолдарыңызды өңдеңіз.

Төсек тартып жатқан науқастар физиологиялық шығарымдарын төсекте орындауға мәжбүр. Сондықтан дәрет ыдысы мен зәр қабылдағышты мейірбике береді.

Дәрет ыдысын беру

Төсек тартып жатқан науқастарға ішегін және қуығын (әйелдер) босату үшін дәрет ыдысын беру қажет. Қалыпты жағдайда адам үлкен дәретке тәулігіне 1 рет, ал кіші дәретке тәулігіне 5-6 рет отырады. Дәрет ыдысы резеңке, эмалданған, пластмасс болады.

Дәрет ыдысын, клеенка, шымылдық дайындау.

Іс-әрекеттің реті:

1.Таза зарарсыздандырылған дәрет ыдысын ағынды жылы сумен шайыңыз. Дәрет ыдысында біраз су қалдырыңыз.

2. Қолдарыңызды жуыныз, қолғап киіңіз.

3. Науқастың төсегін қоршағандардан шымылдықпен бөліңіз.

4. Науқастың оң жағына тұрыңыз.

5. Науқастың жамбасының астына клеенка төсеңіз.

6. Сол қолыңызды науқастың кұйымшағынын астына салып, бөксесін көтеріңкіреңіз (науқастың аяқтарын тізесінде бүгілген).

7. Оң қолынызбен дәрет ыдысын науқастың бөксесінің астына қойыңыз.

8. Үлкен дәретке отырғаннан кейін дәрет ыдысын, клеенканы алып тастаңыз. Дәрет ыдысын клеенкамен жабыңыз, дәретханаға апарып, ішіндегісін төгіңіз. Науқастың астын жуып шайыңыз. Шымылдықты алып тастаңыз.

9. Дәрет ыдысын босатқаннан кейін оны ыстық сумен мұқият жуып, 1-2% хлорлы әк, 3% хлорамин ерітіндісімен зарасыздандырады.

Зәр қабылдағышты беру

Іс-әрекет реті:

1. Колғап киіңіз.

2. Зәр кабылдагышты жылы сумен шайыңыз.

3. Науқастың төсегін коршағандардан шымылдыкпен белініз. Мүмкіндігіне қарай баска науқастардьщ палатадан шыгуын сұрайсыз.

4. Зәр қабылдағышты беріп, устін жабыңыз.

5. Зәр шығарғаннан кейін, зәр қабылдағышты босатып, оны зарарсыздандырыңыз да артынан жуыңыз.

6. Клеенканы алып, науқасты ыңғайлы жатқызыңыз, оның үстін жауыға, шымылдықты алып тастаңыз.

Зәр қабылдағышты тәулігіне 1 рет калий перманганатының әлсіз ерітіндісімен шайып -тұру қажет.

Науқастың төсегін даярлау

Төсек орынды дұрыс дайындау және оның жағдайын қадағалау өте маңызды, әсіресе, ауыр халдегі науқастар үшін. Іс-әрекет реті:

1. Төсекке матрац салыңыз.

2. Зәрі мен нәжісі тоқтамайтын науқастардың матрацының үстіне клеенканы бекітіңіз.

3. Матрацтың үстіне ақ жайма жабыңыз, оның шеттерін матрацтың астына тығыңыз да матрацтың шеттеріне бекітіңіз.

4. Жастықтардың қабын кигізіңіз.

5. Астыңғы жастықты тура, ал үстінгі жастықты төсектің аркалығына тірелетіндей қылып сәл жоғары салыңыз.

6. Көрпенің қабын кигізіңіз.

Төсек орынды ауыстыру

Төсек орын мен іш киім таза болуы қажет. Оларды 7-10 күнде 1 рет, қажеттігіне қарай одан да жиірек ауыстырады. Төсек орын мен іш киімді ауыстыру өте епті жүргізілуі керек.Төсек тартып жатқан ауыр халдегі наукастардың төсек орыи ауыстырудын екі тәсілі бар.

I тәсіл:

1.Науқасты жайлап бір қырына жаткызыңыз, жастықты алып тастаныз.

2.Босаған жактагы кір жапкышты ұзына бойына бинт тәрізді шиыршықтаңыз.

3.Босаған жерге ұзынша бойына бүктелген тазасын төсеңіз.

4.Науқасты таза жапқышқа екінші қырымен жатқызыңыз.

5.Ұсталынған жапқышты алып тастаңыз.

6.Тазасын төсеп, тегістеңіз.

7.Жастығын салып, науқастың үстін жабыңыз.

8.Ұсталынған жапқышты қапқа салып, шаруашылық мейірбикесіне өткізіңіз.

9. Палатаны ылғалды тазалап, желдету керек.

II тәсіл: науқасқа мүлдем қозғалуға болмайтын жағдайда көмекшінің көмегімен жүргізіледі:

1. Таза жапқышты көлденеңінен шиыршықтаңыз.

2. Көмекші науқастың денесін әр тухынан көтеріңкіреп, демеп тұрады.

3. Мейірбике төсек жапқышты бас жағынан бастап ауыстырады.

4. Ұсталынған жапқышты шиыршықтайды, оның орнына тазасын төсейді.

5. Таза жапқышты төсеп, тегістеңіз.

6. Жастығын салып, науқастың үстін жабыңыз.

Іш киімін ауыстыру

Іс әрекет реті:

1. Қолдарыңызды жуыңыз.

2.Науқастың денесікің жоғарғы болігін мүмкіндігінше көтеріңкіреп, қолдарыңызды арқасынан төмен ұстаңыз.

3.Көйлектің етек жағын кымқыра үхтап, оны жайлап желкесіне карай ысырыңыз

4.Наукастың екі қолын көтеріп басынан шешіп, қолдарын босатыңыз.

5.Киіндіргенде керісінше тэртіппен киіндіреді.

6. Науқастың бір колы зақымданған болса, онда алдымен көйлекті сау қолынан, содан кейін зақымданған қолынан шығарады. Ал кигізерде керісінше: алдымен ауру, содан кейін сау қолына, сосын басына кигізіп, аркасына жазыңыз.

7. Қатаң төсектік тәртіптегі науқастар үшін жырығы артында болатын көйлекті пайдаланыңыз.

8. Ұсталынған іш киімдерді арнайы қапқа жинаныз да шаруашылық мейірбикеге өткізіңіз.

Зәр қабылдағыш пен дәрет ыдысын зарарсыздандыру

1. Дәрет ыдысын ағынды сумен шайыңыз.

2. Жөкемен жуыңыз.

3. 1% хлорамин ерітіндісіне 1 сағатқа салыңыз.

4. Ағынды сумен шайып, қурғатыңыз.

5. Арнайы бөлмелерде сөрелерде немесе науқастың төсегінің астындағы орындықшаға қойып сақтайды.

Ауыр науқастарда ойылулар (decbitus) - тұрақты жаншылудың, жергілікті қан айналымы мен жүйке трофикасының бұзылуының салдарынан тері мен тері асты шел қабатының және басқа жұмсақ тіндер(некрозы) болуы мумкін. Ойылулар көбінесе сегізкөзде, жауырын, өкше, шынтақ, мықын, тізе және т.б. аймақтарда болады.

12.Терінің ойылып қалған жарасының алдын алуы

Ауыр науқастарда ойылулар (decbitus) - тұрақты жаншылудың, жергілікті қан айналымы мен жүйке трофикасының бұзылуының салдарынан тері мен тері асты шел қабатының және басқа жұмсақ тіндердің семуі (некрозы) болуы мумкін. Ойылулар көбінесе сегізкөзде, жауырын, өкше, шынтақ, мықын, тізе және т.б. аймақтарда болады.

Ойылулардың пайда болуының себептері:

1. Күтімнің нашарлығы.

2. Салдану.

3.Тері сезімталдығының бұзылуы.

4. Қан айналымының бұзылуы.

5. Дене қызуының көтерілуі.

6. Қоректенудің бұзылуы.

7. Зәр мен нәжістің ұсталмауы.

8. Анемия.

9. Наркоздың немесе наркотиктердің әсерінде болу.

10.Егде жас.

11.Жайылған ісінулер.

12.Ыңғайсыз төсек, онда тамақтың, дәрілердің ұнтақтарының, дөрекі тігістердің болуы.

13.Науқастың ұзақ уақыт бір қалыпты болуы,

14.Төсек орын мен іш киімдердің таза болмауы.

15.Науқастың ессіз болуы.

16.Зат алмасу үрдістерінің айқын бұзылуы.

Ойылулардың алдын алу:

1. Науқастың төсектегі қалпын әр 2 сағатта ауыстыру.

2. Үнемі төсек-орын, іш-киім жағдайын бақылап отыру, төсек орын жапқыштарын тегістеу, дымқыл және кір іш киімді дереу ауыстыру.

3. Терісін күніне 2-3 рет сабынды суық сумен жуып отыру, камфор спиртіне немесе одеколонга матырылған сүлгімен сүрту, ұнтақ себу.

4. Резеңке шеңберлер қолдану.

5. Науқастарды уақытында жуындыру және әр дәретке отырғаннан кейін астын шайып жуу.

Алдымен бозару, содан кейін тері қызарып, ауырсыну, ісігу пайда болады, содан соң сүйек қабығының қамтылуымен жаралар жәнее емдеу дамиды. Зақымданған тері арқылы инфекция тусуі мумкін, бұл ірінге және қанның кағындысына (сепсис) әкелуі мүмкін.

Ойылулардың пайда болуы - науқас күтімінің жеткіліксіздігін керсетеді!

Ойылулардың емі алдын алу шараларынан күрделі. Алғашқы кезеңдерде зақымданған жерді 5 - 10% йод ерітіндісімен, 1% бриллиант жасылмен сүрту, физиотерапиялық ем жүргізіледі. Асептикалық тану жасалады. Егер ойылулар пайда болса, оны калий перманганатының 5 -10% ерітіндісімен сүртіп, Вишневский майымен, синтомицин және т.б. таңу қажет. Некрозда - маймен таңу. жалпы күшейту емі (қан құю, плазма), кейде операция - теріні ауыстыру қолданылады. Кейінгі кезде -ируксол деген препарат ұсынылады. Ол тәулігіне 2 рет 2 мм қалыңдыкта дымқыл таңу түрінде жасалады.

Науқастың денсаулығы бұзылмас үшін оны әртүрлі қосымша аурулардан алдын ала қорғау керек. Мысалы, ауруханада немесе үйде жатқан науқас адам жеке басының тазалығын үнемі сақтап отырса, онда бұл науқастың тезірек жазылатындығы сөзсіз. Науқас адамның жағдайы неғұрлым ауыр болса, онда оны күту де соғұрлым қиын болады. Науқастың күтімі нашар болып, ағза күрт әлсірегенде, дененің қысым түскен жерлері ойылады.

12.Ойылған жер дегеніміз - үстіңгі, ал кейде тереңдеп жайыла түсетін беткі тінннің (терінің, тері астындағы шел қабатының, кілегей қабағының) жансыздануы. Ойылуға осал келетін жерлер: сегізкөз, құйымшақ, шонданай, үлкен ұршық, өкше, жауырын, тобықтың сыртқы бөлігі, желке, тізе, шынтақ.

Ойылу – тері асты шел қабатының және жұмсақ тіндердің ұзақ қысылуынан, жергілікті қан айналымының бұзылуынан пайда болатын терідегі дистрофикалық, жаралы некротикалық өзгерістер. Ойықтар - ауыр халдегі науқастарды нашар күтуінен, дымқыл, ластанған іш киімдерден, төсектегі бүктемелерден және қалдықтардан, кірлеген теріден пайда болады.