- •1. Тэорыя літаратуры як галіна навукі
- •2. Змест, мэты і задачы курса «Тэорыя літаратуры», яго структура
- •1. Ранні этап у развіцці тэарэтыка-літаратурнай думкі
- •2.1. Агульная характарыстыка развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі ў хіх — пачатку хх стст.
- •2.2. Міфалагічная школа
- •2.3. Біяграфічны метад
- •2.4. Культурна-гістарычная школа
- •2.5. Параўнальна-гістарычны метад
- •6. Псіхалагічная школа
- •7. Фармальны метад
- •Сацыялагічны метад
- •3.1. Агульная характарыстыка развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі ў сярэдзіне — другой палове хх ст.
- •8. Псіхааналітычная школа
- •9 «Новая крытыка»
- •8. Фенаменалагічная школа
- •9. Літаратуразнаўчая герменеўтыка
- •10. Структуралізм. Постструктуралізм. Дэканструктывізм
- •11. Тэарэтыка-літаратурная думка на беларусі
- •12. Азначэнне мастацтва
- •Творчы характар мастацтва. Мастацтва як з’ява эстэтычная
- •13. Мастацкі вобраз
- •14. Віды мастацтва. Некаторыя асаблівасці класіфікацыі і сістэматызацыі відаў мастацтва
- •15. Пазнавальны аспект мастацтва
- •16. Аўтарскі пачатак у мастацтве
- •17. Мастацтва ў суаднесенасці
- •З іншымі формамі грамадскай свядомасці,
- •Галінамі культуры
- •І творчай дзейнасці людзей
- •18. Паняцце літаратуры. Генезіс і эвалюцыя мастацкай славеснасці і поглядаў на яе
- •19. Мастацкія магчымасці слова
- •20. «Нярэчыўнасць» вобразаў у літаратуры. Слоўная пластыка
- •21. Прасторава-Часавыя магчымасці мастацкай літаратуры 1
- •22. Пазнавальныя магчымасці літаратуры, яе ярка выражаныя праблемнасць і інтэлектуалізм
- •23. Месца і роля літаратуры ў агульнай мастацкай «сям’і». Літаратура ў сучасным тэхнізаваным свеце
- •24. Літаратура і міфалогія
- •25. Успрыманне літаратуры і праблема «чытач — аўтар». Рэцэптыўная эстэтыка
- •. Гісторыка-функцыянальнае вывучэнне літаратуры
- •26. Літаратурная крытыка як адзін з істотных кампанентаў і фактараў функцыянавання літаратуры
- •27. Тыпы Літаратуры паводле
- •Мастацка-эстэтычных вартасцей твораў
- •І іх функцыянальнай ролі
- •Ў чытацкай аўдыторыі
- •Белетрыстыка
- •28. Ваганні і змены ў складзе каштоўнасна-функцыянальных слаёў літаратуры. Фактары літаратурнага поспеху
- •29 Агульнае паняцце аб мастацкім творы і асаблівасцях яго складу
- •. Паэтыка. Тэарэтычная паэтыка
- •30. Тэма, праблема, ідэя
- •. Канфлікт
- •31. «Свет мастацкага твора»: значэнне паняцця
- •32. Агульнае паняцце аб персанажы
- •33. Партрэт персанажа
- •. Формы паводзін персанажа
- •35. Прырода ў мастацкім творы. Пейзаж
- •36. Час і прастора ў мастацкім творы
- •37 Дэталь у мастацкім творы
- •38. Сюжэт, яго разнавіднасці, састаўныя часткі і функцыі. Сюжэт і канфлікт
- •39. Склад і спецыфіка мастацкай мовы
- •40. Паняцце мастацкага тэксту. Рамачныя кампаненты тэксту. Тэкст і твор. «Чужое» слова ў тэксце. Інтэртэкстуальнасць
- •41. Паняцце стылю твора. Літаратуразнаўчая стылістыка як навуковая дысцыпліна
- •42. Кампазіцыя
- •43. Прынцыпы навуковага разгляду літаратурнага твора
- •44. Літаратурны род
- •. Літаратурны від і жанр
- •45. Эпас (эпічны род). Сістэма эпічных відаў і жанраў
- •46. Драма (драматычны род). Сістэма драматычных відаў і жанраў
- •47. Лірыка (лірычны род). Сістэма лірычных відаў і жанраў
- •48. Ліра-эпас
- •49. Азначэнне літаратурнага працэсу.
- •50. Праблема пераемнасці і абнаўлення, традыцый і наватарства
- •51. Літаратурныя сувязі і ўплывы
- •52 Стадыяльнасць літаратурнага развіцця.
- •53. Асноўныя стадыі-этапы літаратурнага працэсу на Беларусі
- •54. Барока
- •55. Класіцызм
- •56. Сентыменталізм
- •57. Рамантызм
- •58. Агульнае паняцце аб рэалізме. Шляхі станаўлення і развіцця рэалізму ў сусветнай літаратуры
- •. Рэалізм і сучаснае літаратуразнаўства.
- •59. Натуралізм
- •60. Дэкаданс. Мадэрнізм. Авангардызм. Постмадэрнізм
- •61. Сімвалізм
- •62. Імпрэсіянізм
- •63. Экспрэсіянізм
- •64. Футурызм
- •65. Дадаізм
- •66. Сюррэалізм
- •67. Экзістэнцыялізм
- •68. Школа «плыні свядомасці»
- •69. «Новы раман»
- •70. Драма і тэатр абсурду
3.1. Агульная характарыстыка развіцця тэарэтыка-літаратурнай думкі ў сярэдзіне — другой палове хх ст.
Тэарэтыка-літаратурная думка ў сярэдзіне — другой палове ХХ ст. развіваецца яшчэ больш шпаркімі крокамі, у параўнанні з папярэднім этапам. На змену «старым» (устарэлым), «акадэмічным» метадам даследавання літаратуры прыходзяць г. зв. «навейшыя», да якіх адносяць псіхааналітычную канцэпцыю, фенаменалогію, «новую крытыку», структуралізм, семіётыку, рэцэптыўную крытыку, герменеўтыку, сінергетыку і інш.). Умоўна іх можна падзяліць на дзве асноўныя плыні: г. зв. сайентысцкую і антрапалагічную альбо гуманістычную. Сайентысты (ад англ. science — навука) імкнуцца вырашыць праблемы даследавання літаратуры, абапіраючыся на дасягненні розных галін пазнання. Яны працягваюць, такім чынам, традыцыі пазітывістаў ХІХ ст. Прадстаўнікі ж антрапалагічнага (альбо гуманістычнага) накірунку зыходзяць з пераканання, што літаратура з’яўляецца асаблівым відам чалавечай дзейнасці, які не паддаецца строга навуковаму тлумачэнню.
Вельмі важнай асаблівасцю развіцця літаратуразнаўства і тэарэтыка-літаратурнай галіны ў ім з’яўляецца тое, што вучоныя ХХ ст. на першае месца ў літаратуразнаўчым даследаванні пачалі ставіць менавіта мастацкі твор, а не ўвесь комплекс калялітаратурных фактаў і з’яў (біяграфію пісьменніка, яго псіхалогію, духоўны вопыт, асаблівасці грамадскага рэагавання на творы літаратуры і г. д). Праўда, не абыходзіцца пры гэтым і без крайнасцей (напрыклад, постстуктуралісцкія канцэпцыі твора як самадастатковага тэксту, складзенага з цытат). Аднак у цэлым такі падыход дае станоўчыя вынікі. Менавіта дзякуючы яму высвечваюцца многія моманты і грані ўнутранай складанай будовы мастацкага твора, яго шматаспектная структура.
Агульнапрызнана, што авангард літаратурнай навукі ХХ ст. (як, дарэчы, і ранейшага часу) знаходзіцца ў краінах Заходняй Еўропы. Менавіта там пачалі свой шлях практычна ўсе «навейшыя» літаратуразнаўчыя канцэпцыі, метады, школы. Аднак дзеля справядлівасці трэба аддаць даніну павагі і ўсходнеславянскай, і ў першую чаргу рускай літаратурнай навуцы. Нягледзячы на не надта спрыяльныя ўмовы ў выніку ідэалагічнага дыктату і ціску (літаратуразнаўства пры ўсёй яго спецыфіцы з’яўляецца ўсё-такі ў немалой ступені навукай грамадазнаўчай), савецкая літаратурная навука (вядома, перадавая яе частка) не толькі не згубіла напрацаваныя ў свой час здабыткі і традыцыі, але і пэўным чынам узбагаціла іх. У тым ліку і ў галіне тэорыі літаратуры, аб чым сведчыць, напрыклад, калектыўны трохтомнік «Теория литературы. Основные вопросы в историческом освещении» (1962–1965), мноства асобных навуковых прац па самых розных пытаннях, а таксама цэлы шэраг падручнікаў (манаграфіі Л. Цімафеева, Р. Абрамовіча, Г. Паспелава, М. Гуляева, І. Волкава, В. Халізева, А. Фядотава; калектыўная праца С. Бройтмана, Н. Тамарчанкі і В. Цюпы). Без глыбокай тэарэтычнай распрацоўкі многіх пытанняў наўрад ці з’явіўся б грунтоўнейшы васьмітомнік «История всемирной литературы» (1983–1994) — праца, несумненна, эпахальная для ўсяго сусветнага літаратуразнаўства. Прозвішчы Б. Тамашэўскага, В. Шклоўскага, В. Жырмунскага, Ю. Лотмана, М. Бахціна, У. Пропа, Дз. Ліхачова, Г. Паспелава, М. Конрада і шэрагу іншых савецкіх вучоных ведаюць усе сур’ёзныя літаратуразнаўцы свету.
У заключэнне да ўводнай часткі хацелася б звярнуць увагу на яшчэ адну важную акалічнасць, якая характарызуе развіццё літаратурнай навукі ў сярэдзіне — другой палове ХХ ст.: выпадкаў прымянення той альбо іншай метадалогіі ў г. зв. «чыстым» выглядзе было не так ужо і многа, даволі часта гэтая метадалогія перапляталася, змешвалася, сінтэзавалася.