- •1. Жер құкығының қүқык саласы ретінде, ғылым саласы ретінде және оқу пәні ретінде түсінігі
- •2. Жер құқығының пәні. Жер қүкық катынастары: түсінігі, объектісі, субъектісі және түрлері
- •3. Жер күқыгынын әдістері және жүйесі
- •4. Жер қүқығының кағидалары
- •5. Жер қүқығынын баска күқық салаларымен байланысы және арақатынасы
- •1. Казақстаіідағы жер катынастарының даму кезендері.
- •2. Қазақстанның Ресей күрамына енгенге дейінгі жер катынастары
- •3. Ресейдің күрамында болған кездегі жер катынастары
- •4. Кеңестік кезендегі жер қатынастары. «Жер туралы» декрет.
- •5. Егемеиді Қазакстандагы жер қатынастары. Қазақстан Реснубликасының жер қатынасгарынын нарык талаптарына сай дамуы
- •1. Жер қүқығының қайнар көздерінін түсінігі және белгілері
- •2. Жер қүқыгының қайнар коздері мен жер заңнамасының арақатынасы
- •3. Жер заңнамасынын мақсаты мен міндеттері
- •4. Жер күкығы кайнар көздерінін жіктелуі (заң күші бойынша; әрекет етуі бойыніиа; қүқыктық қатынастарды реттеу шеңбері бойынша; актіні қабылдаган орган бойынша)
- •1. Жерге меншік күқығының түсінігі және түрлері
- •2. Жерге мемлекеттік меншік қүқыгы, оның объектілері мен субъектілері және жүзеге асыру ерекшеліктері
- •3. Жерге жеке меншік қүкығы, оның объектілері мен субъектілері және жүзеге асыру ерекшеліктері
- •4. Жер учаскесі жерге заттық қүқыктың объектісі ретінде түсінігі, белгілері және түрлері
- •1. Жер пайдалану қүқығыныц түсінігі және оның түрлері
- •2. Жер пайдалану күқыгынын субъектілері және олардмн түрлері
- •3. Жер меншік иелері мен жер пайдаланушылардьщ күкыктары мен міндеттері
- •4. Сервитуттар түсінігі, түрлері пайда болу және тоқтату шарттары
- •1. Жерге меншік күкығының және езге құқықтардың пайда болу негіздері
- •2. Жерге меншік құқығының және пайдалану қүқыгының тоқтатылуы
- •3. Жер учаскесін алып (сатып алу) кою, түрлері және тәртібі
- •4. Жер мәмілелері. Жерге ақы төлеуді қүқықтық реттеу
- •1. Жер қатынастарын мемлекеттік реттеу қүқықтық механизмінің түсінігі
- •2. Жер катынастарын мемлекеттік реттеу органдарының жүйесі
- •3. Жер катынастарын реттеу саласында арнайы орталық уәкілеті органның қүзыреті (Жер ресурстарын басқару жөніндегі агенттік)
- •1. Жер катынастарын реттеу саласындағы мемлекеттік органдар функцияларының жүйесі
- •2. Жер кадастрының түсінігі, жер-кадастрлық қүжаттар, кадастр жүргізу тәртібі. Жерге қүқыктарды мемлекеттік реттеу
- •3. Жер мониторингінін түсінігі, қүрылысы, мазмүны
- •4. Жерге орналастырудың тусінігі, оның функциясы, міндеттері, жерге орналастыру процесінің кезендері және оның мазмүны.
- •5. Жерді корғау және ұтымды пайдалануға мемлекеттік бақылау жасаудың міндеттері мен максаттары
- •6. Жерге ақы төлеу. Жер салығы бойынша жеңілдіктер
- •7. Жер дауларын шешу
- •1. Жер қүқық бүзушылықтарының түсінігі, түрлері және қүрамы
- •2. Жер қүқық бүзушылықтар үшін жауапкершіліктің түсінігі. Жер зандарын бүзғаны үшін заңды жауапкершіліктің түрлері
- •Ерекше бел і м
- •1. Ауыл шаруашылығы максатындағы жерлердін қүқықтық жағдайының түсінігі және қүрамы
- •2. Ауылшаруашылык максатына арналган жерлерге меншік күкыгы және взге күқықтар, ауылшаруашылык мақсатындагы жерлерді пайдалану субъектілері
- •3. Арнайы жер корының түсінігі және күрамы
- •4. Ауыл шаруашылыгы мақсатындағы жер учаскелерін бір санаттан келесі түріне ауыстыру тәртібі
- •5. Шартты жер үлесі. Жалпы сипаттамасы
- •6. Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді ауылшаруашылық емес мақсаттарға пайдаланумен және оларды алып қоюмен келтірген шығынды етеу тәртібі
- •1. Елді мскен жерінің түсінігі және қүрамы
- •2. Қала және баска да елді мекеннің шекарасын белгілеу және өзгерту тәртібі
- •3. Қала манындагы аймақгардың түсінігі
- •1. Өндіріс жерлерінің тусінігі, қүрамы.
- •2. Көлік жерлерінін түсінігі, құрамы
- •3. Қорғаныс жерлерініңтусінігі, кұрамы.
- •4. Байланыс және энергетика жерлерінің түсінігі, қүрамы.
- •5. Жерді ерекше шарттармен пайдалану аймактары және ол жерлердің қүкықтык жағдайы
- •1. Ерекше қорғалатын табиғи аумак жерлерінің түсінігі.
- •2. Қорық жерлерінің қүкықтық жағдайының ерекшеліктері, үлттық дендрологиялык және зоологиялық парктердің қүқықтық жағдайынын ерекшеліктері
- •3. Ботаникалык бақтарга және табиги ескерткіштерге берілген жерлердің қүқықтық жагдайы
- •4. Сауықтыру және рекреациялык мақсаттағы жерлердің түсінігі.Осы жерлерді пайдаланудың тәртібі және жағдайы
- •5. Тарихи-мәдени мақсаттағы жерлердін түсінігі, қүрамы, олардың қүқықтық жагдайы
- •1. Орман коры жерлерінің тусінігі, қүрамы
- •2. Су коры жерлерінің түсінігі, түрлері, олардын кұкықтық жағдайы.Жағалаудағы жерлердің құқыктық жағдайы
- •3. Босалқы жерлердіңтүсінігі, жалпы сипаттамасы.
- •1. Шетелдік субъектілермен жер катынастарын күкықтык реттеу ерекшеліктері
- •2. Жер қүкық қатынастарынын шетелдік субъектілерінің күқықтық жағдайы
- •3. Қазакстандағы әскери полигондар жерін РесейФедерациясының жалга алу мәселелері
1. Жерге меншік күқығының түсінігі және түрлері
Меншік күкығы тікелей заңнан туындайтын бастапкы субъективтік күкыктың бірі болып табылады. Меншік күкығы иесіне өзіне тиесілі мүлік - жер учаскесіне экономикалыктұрғы- дан билік етуді бекітіп береді. Бүл күкык меншік иесіне тиесілі жер учаскесін өз карауы бойынша коғамдык мүддені ескере оты- рып пайдалануға мүмкіндік береді. Сол себептен, жерге меншік кұкығы кез келген өзге мүлікке меншік кұкығы сиякты шексіз емес. Жерге меншік кұкығы деген ұғымды екі түрлі, объективтік және субъективтік мағынада карастыруға болады.
Объективтік мағьшада: Бұл ұғым жерге меншік құкығын жүзе- ге асырумен туындайтын катынастарды реттеуге бағытталған күкыктык нормалардың жиынтығы болып табылады. Бүл норма- лар Казакстан Республикасынын көптеген заңнамаларында орын тапкан. Мәселен, Казакстан Республикасынын Жер кодексі, Азамаптык кодексі т.б.
Субъективтікмағынада: Бүл үғым түлғанын өзіне тиесілі жер учаскесін занда көрсетілген тәртіп пен шарттарды иелену, пайдалану және билік ету күкығын білдіреді. Жерге меншік күкығынын мазмүнын иелену, пайдалану және билік ету күкығы күрайды.
Жер учаскесіне билік ету күкығы дегеніміз — меншік иесінің заңца рүксат берілген шекте өзіне тиесілі жер учаскесінің занды тағдырын шешу күкығы. Меншік иесі өзінің жер учаскесіне катыс- ты оның нысаналы максатын өзгертпей, Казакстан Республикасынын заң актілерінде тыйым салынбаған кез келген мәмілелерді жасасуға күкылы. Жер кодексінің 33-бабына сәйкес, меншік иелері:
ортак пайдаланудағы;
корғаныс кажеттеріне берілген;
орман корының;
ерекше корғалатын табиғи аумактар, сауыктыру, рекреа- ңиялык және тарихи-мәдени максаттағы;
кызметтік жер телімінің;
уақытша өтеусіз және уакытша кысқа мерзімді өтеулі жер пайдалану күкығымен берілген жер учаскелерінің;
кепілге беруді қоспағанда, шаруа (фермер) кожалығын және тауарлы ауыл шаруашылығы ендірісін жүргізу үшін уакытша жер пайдалану құкығымен берілген жер учаскелерінің;
8) су корының жерінде жер пайдалану күкығын иеліктен шы- гаруды коса алганда, жер пайдалану күкығына катысты мәмілелер жасасуына жол берілмейді.
Казакстан Республикасы Конституциясының 6-бабына сәйкес, жер занда көзделген шектер мен тәртіпте жеке меншікте болуы мүмкін. Жерге мемлекеттік меншік пен жеке меншіктін бірдей коргалуы Жер кодексінде де бекітілген. Демек, жерге меншік күкығы екі түрлі нысанда болады. Олар: Жерге мемлекеттік меншік және жерге жеке меншік.
Жер учаскесіне азаматтар мен мемлекеттік емес занды түлға- лардын жеке меншік кұқығын орныктыру — бұл объективтік кажеттілік. Бұл мыналармен байланысты^
Біріншіден, орман және ауыл шаруашылығындағы жер учаскелері өндіріс күралы ғана емес, сонымен катар, орналасу жері, өндірістің және коғам мүшелері кызметініңбазис - аумағы да болып табылады. Мүліктік сипаттағы объектілер (тұрғын, бағ- бандык, саяжайлық, ендірістік үйлер, кұрылыстар, ғимараттар) мен жер күкығы катынастарынын (ғимаратгын, кұрылыстың жерін пайдалану, оларды күту, сол жерлерде бағбандыкпен және бакшалыкпен айналысу) арасында тығыз байланыс болады.
Екіншіден, жер учаскесіндегі меншік объектілерін пайдалану мен жер учаскесін нысаналы максаты бойынша пайдалану кұкығының субъектісі болып тек бір тұлға (жалға беруді есепте- мегенде) табылады. Тәжірибеде меншік күкыгының объектілері немесе жер учаскесі берілетін жағдайларда (сату — сатыгі алуда, мұрагерлік жағдайында және тағы баска) жоғарыда аталған екі объект те бірге беріледі.
Жердің меншік объектісі ретіндегі ерекшелігі оның кеңістікте белгілі бір шекарада шектелуінен, жылжымайтындығынан және табйғи жағдайлармен коршаған ортаға тәуелділігінен байқалады.