5. Шартты жер үлесі. Жалпы сипаттамасы

Шартты жер үлесі дегеніміз — колхоз бен совхоздарға және кайта үйымдастырылған ауылшаруашылык үйымдарында жүмыс істеген немесе сол мекемелердетүратын зейнеткерлер, әлеуметгік салада жүмыс істейтін мүғалімдер, дөрігерлер баска да адамдар- дын сол үйымдар жерінен бөлініп берілген үлесі болып табылады.

Шартты жер үлесіне күкыкты растайтын күжат куөлік деп аталады. Жер бөлінген кезде көп жағдайда кағаз жүзінде беріледі. Себебі, жекешелендіру кезінде көп адамдар баска мекемелерге кетіп ауыл шаруашылығы кызметімен айналыскысы келмейді.

2003 жылғы Жер кодексі кабылданған уакытга мынадай шешім кабылданды. 2005 жылдың 1 каңтарына дейін мүдцелі түлғалар жер учаскесі орналаскан жердің мекемелерінін әкімшілігіне ба- рып, мынадай әрекеттер жасауға күкылы болды:

1. куәлігін көрсетіп, өзіне тиесілі жерін мемлекетгік меншік- тен жеке меншікке сатып алу;

2. өзінің үлесін мемлекеттен жалға алып, ез шаруашылығын немесе кожалығын жүзеге асыруға;

3. әз үлесін сатып алып, акционерлік коғамның, шаруашы- лык серіктестіктін, өндірістік коопертивтің жарғылык капита- лына жарна немесе пай ретінде енгізу.

6. Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді ауылшаруашылық емес мақсаттарға пайдаланумен және оларды алып қоюмен келтірген шығынды етеу тәртібі

Ауыл шаруашылығын жүргізуге байланысты емес максаттар- ға пайдалану үшін ауыл шаруашылығы алкаптарын алып коюдан туындаган ауыл шаруашылығы өндірісіндегі шығасы ауыл ша- руа-шылығы алкаптарынын көлемі мен олардын сапасын қалпы- на келтіру аркылы ауыл шаруашылығы өндірісініңдеңгейін сак- тау максатында республикалық бюджет кірісіне өгелуге тиіс.

Бүл шығасы Кдзакстан Республикасы Жер кодексінің 166-ба- бында корсетілген шығыннын орнын толтырудан тыс отеледі.

Өнеркәсіп, көлік, байланыс, корғаныс жерін және ауыл шаруашылығына арналмаған өзге де жерді коспағанда, ауыл ша­руашылығын жүргізуге байланысты емес кажеттер үшін жердін барлык санаттарының қүрамынан ауыл шаруашылығы алкапта- ры берілетін түлғалар, сондай-ақ күзет, санитарлық және корғау аймақтары белгіленетін түлғалар ауыл шаруашылығы өндірісін­дегі шығасыны өтейді

Ауыл шаруашылығы өндірісіндегі шығасы жер учаскесіне кұкық беру туралы шешім кабылданған немесе ауыл шаруашы­лығы алқаптарының нысаналы мақсаты өзгерген кезден бастап алты ай мерзімде өтелуге тиіс.

Жеке және занды тұлғаларға жер учаскелері:

1. елді мекендер шекарасында жеке түрғын үй салу, мектеп- тер, мектепке дейінгі балалар мекемелерін, емдеу орындарын және мәдени-түрмыстық максатгағы объектілер салу;

2. мелиорациялык жүйелер салу;

3. тоғандағы және көлдегі балык шаруашылықтарын, балык питомниктерін, уылдырыкты балык шаруашылыктары мен балык өсіретін зауыттар салу;

4. коршаған ортаны корғауды камтамасыз ететін, іргелес жат- кан жер алкаптарынын жағдайын нашарлатпайтын объектілер салу;

5. тозған алкаптарға, химиялык және радиоактивті заттармен ластанған жерге орман мелиорациясы үшін берілгенде олар шы­ғасыны өтеуден босатылады.

Сонымен бірге, жер учаскелерін корыктарға, үлттык, зооло- гиялык және дендрологиялык парктерге, ботаникалык бактарға, тарихи-мәдени максаттағы объектілерге беру кезінде де шығасы өтелмейді.

Өтелуге тиісті шығасының мөлшері жаңа жерді игеруді не­месе алкаптарды ауыл шаруашылығы өнімін өндіру деңгейіне дейін жаксартуды камтамасыз ететін нормативтерді негізге ала отырып, алыгі койылатын алкаптардан алынатын өнімнен немесе олардын сапасы төмендегенге дейін бұрын алынған өнімнен кем түспейтін көлеміндеаныкталады.

Ауыл шаруашылығын жүргізуге байланысты емес максатгар- ға пайдалану үшін ауыл шаруашылығы алкаптарын алып коюдан туындаған ауыл шаруашылығы өндірісіндеғі шығасыны өтеу нормативтерін Қазакстан Республикасынын Үкіметі белғілейді.

11-т а к ы р ы п

ЕЛДӀ МЕКЕН ЖЕРЛЕРӀНӀҢ ҚҮҚЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙЫ

/. Елді мекен жерінің түсінігі және қүрамы.

2.Кала және басқа да елдімекеннің шекарасын белгілеу және өзгерту тәртібі.

3.Қала маңындагы аймақтардың түсінігі.