4. Жерге орналастырудың тусінігі, оның функциясы, міндеттері, жерге орналастыру процесінің кезендері және оның мазмүны.

Казакстан Республикасы Жер кодексінің 149-бабына сәйкес, жерге орналастырудың мақсаттары мен мазмүны:

• жерге орналастыру жер катынастарын ретгеуге, жерді үтым­ды пайдалану мен корғауды үйымдастыруға бағытталған, Казак­стан Республикасы жер зандарын сакталуын камтамасыз ету жөніндегі шаралар жүйесі болып табылады.

• Жерге орналастыру меншік нысанына карамастан және олар­да шаруашылык жүргізу нысанына карамастан барлык санаттағы жерлерде жүргізіледі.

Жерге орналастыру дегеніміз - жер катынастарын реттеуге, жерді үтымды пайдалану мен корғауды үйымдастыруға бағытгал- ған Республика зандарының сакталуын камтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар жүйесі болып табылады. Жерге орналастыру қызметінің белгілері:

1. Жерге орналастыру - жер аумағын, жерді пайдалануды және экологиялык жағдайды үтымды ұйымдастыруды камтамасыз ететін шаралар жүйесі;

2. Жерге орналастыру - бұл жерді өндіріс құралы ретінде ұйымдастыру шараларының жүйесі;

3. Жерге орналастыру — жерді толык, тиімді және ұтымды пайдалануды ұйымдастыру, жерді пайдалану мәдениетін артгыру және коргау саласындағы мемлекеттік органдардың шешімдерін жүзеге асыруға бағытгалган шаралар;

4. Жерге орналастыру - жер пайдалану саласында, мемлекет органдарының шешімдерін жүзеге асыруға бағытталған мемле­кеттік шаралардың жүйесі;

5. Жерге орналастыру - барлык жер аумағын және оның жеке бөліктерін дұрыс үйымдастыруды камтамасыз ететін белгілі ша­руашылык кұкыктык және жер техникалық, мемлекеттік шара­лар (әрекетгер) жүйесі.

Жерге орналастыру кызметінің мазмұнындағы бұл шаралар үш топка бөлінеді:

1. Әлеуметтік-экономикалық. Әлеуметтік экономикалык ша­ралар жерді қандай салада пайдалануын аныктайды ол жерді ауыл, орман, шаруашылык қызметтерін жүргізу мүмкіндігін аныктай­ды. Жерге орналастыру экономикалык аспект ретінде жер өндіріс күралы және халык шаруашылығының салаларының объектілер орналастыратын аумактык базисі ретінде жерді ұйымдастыру.

2. Техникалық. Техникалык шаралар іздестіру, суретке түсіру, карта жасау, зерттеу жүмыстарын әртүрлі жобаларды жасауға жұмыстар жүргізеді. Жерге орналастырудың техникалык аспектісін жобалау, іздестіру, зерттеу және түсіру жүмыстары қамтиды.

3. Құықтьіқ. Жерге орналастыру жер қорын баскаруға бай­ланысты мемлекеттік кызметтің бағыттарының бірі. Жерге ор­наластыру құқықтык аспект ретінде — жер меншік иелері мен жер пайдаланушылардын кұкыктарын жүзеге асырудың шартта- рын аныктайды. Жерге орналастыру жерді ұтымды пайдалануды ұйымдастыруға бағытталған шаралардың жүйесін кұрайды.

Жерге орналастыру жұмыстары Казакстан Республикасының Жер ресурстарын баскаружөніндегі агенттік Төрағасының 2004 жылғы 7 кыркүйектегі № 72-Ө-а Жер пайдалануларды ұйымдас­тыру және ретгеу, алкапта жер учаскесінің шекарасын бөлу және белгілеу бойынша шаруашылык аралык жерге орналастыру жо- басын әзірлеу жөніндегі Казакстан Республикасындағы жерге орналастыру жұмыстарын аткару Ережелеріне сәйкес жүр­гізіледі.

Жерге орналастыру процесінің кезендері. Жерге орналасты­рудың кезендері дегеніміз — жер заңының және жерге орналас- тыруды іске асырудың нормативтік актілерде көрсетілген жерге орналастыруды жүзеге асыратын кұзыретті органдардын реті мен орындауының іс кимылдары (әрекеттері). Келесі сатылардан түра- ды:

• дайындык жұмыстары;

• жерге орналастыру жобасын жасау;

• жерге орналастыру кұжаттарының карастырылуы, келісілуі және бекітілуі;

• жерге орналастыру жобасын орындау.

Дайындык жұмыстары. Дайындык жұмыстары кажетті бас­тапкы деректер мен мәліметтерді жинаудан, жүйелендіруден, са- раптаудан және бағалаудан тұрады. Болжауларды, сызбаларды, жерге орналастыру жобаларын өндеу; Шаруашылык аралык, шаруашылык ішіндегі және учаскелік жерге орналастырудың болжамдары, схемалары, бағдарламалары, жобалары, елді мекен­дер аумактарының жер-шаруашылык кұрылымының жобалары, жерді пайдалану мен корғауға байланысты жобалар, жоспарлар, карталар, сұлбалар, есеп берулер, сондай-ақ, жер учаскесіне кұкығын куәландыратын кұжаттар жерге орналастыру кұжатта- масының жерге орналастырудың мәніне сәйкес міндетті түрлері болып табылады;

Жерге орналастырудың болжамдарын, бағдарламаларын, схе- маларын және жобаларын әзірлеудің тәртібі жер ресурстарын баскару жөніндегі орталык аткарушы орган әзірлейтін және бекітетін ведомстволык нормативтік кұкыктык актілерге сәйкес жүзеге асырылады. Жерге орналастыру кұжаттамаларын карау, келісу және бекіту Казакстан Республикасының колданылып жүрген зандарына сәйкес жүргізіледі;

Жерге орналастыру жобасын жасау. Жерге орналастыру жо­басын жасау бойынша жұмыс мазмұны осы жұмыстарды жүргізу тапсырмасымен (келісім-шартымен) аныкталады және оған:

• жердің казіргі жағдайын және пайдаланылуын талдау;

• аумактарды және алкаптарды пайдалануды реттестіру мен ұйымдастыру;

• табиғатты корғау шараларын жасау;

• жобаны жүзеге асыру жоспары;

• жер пайдаланумен байланысты баска кұжаттарды дайындау жатады.

Жерге орналастыру қүжаттарының қарастырылуы, келісілуі және бекітілуі.