2. Жер қүқық бүзушылықтар үшін жауапкершіліктің түсінігі. Жер зандарын бүзғаны үшін заңды жауапкершіліктің түрлері

Жер зандарын бүзғаны үшін әкімшілік қүкықтық жауапкер- шілік.

Жер қүқык бұзғаны үшін қолданылатын жауапкершіліктің кең тараған түрі және накты жетілдірілген түрі әкімшілік жауап- кершілік.

Жер кұқык катынастары аясында әкімшілік жауапкершілік келесідей артыкшылықтарға ие:

1. Қолдану процедурасының (рәсімдерінін) салыстырмалы түрде оңай болуы.

2. Әкімшілік теріс кылыкка жедел эсер етуі.

3. Кажетгі денгейдегі шығын орнын толтыру функциясының көріністабуы.

4. Құқыкка қарсы әрекет зардаптардың туындауын күтпей-ак кұкык бұзушылыкты алдын алу мумкіндігі.

5. Теріс кылыкпен накты жаза арасындағы уакыттыңсалыс- тырмалы кыска болуы.

Казакстан Республикасы әкімшілік қүкыкбүзушылықтура­лы кодексіне сәйкес әкімшілік жер кұқык бүзушылык күрамына келесідей диспозициялар бар:

1. Әкімшілік күкык бүзушылыктар туралы кодекстің 250-бабы (жерді бүлдіру). Бүл бап бойынша жерді бүлдіргені үшін жеке түлғаларға бес айлык есегітік кәрсеткіштен он айлык есептік керсеткішке дейін, лауазымды түлғалар, жеке кәсіпкерлер, ша- ғын және орта бизнестің субъектісі болып табылатын занды тұлғалар үшін жиырма айлык есептік көрсеткіштен кырықайлық есептік корсеткішке дейін, ірі кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын занды түлғалар, а коршаған ортаға келтірілген шығын колемінде айыппұл салынады.

2. Әкімшілік кұкык бұзу шылықгар туралы кодекстің 251-бабы (ауыл шаруашылык максатындағы жерді тиімсіз пайдалану). Бұл бап бойынша жерді бүлдіргені үшін жеке тұлғаларға он айлык, есептік корсеткішке дейін айыппүл немесе ескерту жасалады, лауазымды тұлғалар, жеке кәсіпкерлер, шағын және орта бизнестің субъектісі болып табылатын занды тұлғалар үшін жи­ырма айлык есептік көрсеткіштен кырық айлык есептік корсеткішке дейін, ірі кәсінкерлік субъектілері болып табыла­тын заңды тұлғаларға коршаған ортаға келтірілген шығын көлемінде айыппұл салынады.

3. Әкімшілік құкык бұзушылыктар туралы кодекстің 252—257 баптары.

Әкімшілік кұқык бұзушылықтың негізгі қолдану шаралары бұл айыппұл және ескерту жасау.

Әкімшілік кұқык бұзушылыктар туралы істерді келесі орган­дар карайды:

1. Соттар;

2. Ауыл шаруашылык министрлігі жанындағы өсімдік немесе карантин жөнінде мемлекеттік инспекция;

3. Жер ресурстарын баскару агенттілігі және жергілікті бөлім- шелері;

4. Коршаған ортаны корғау министрлігі және жергілікті бөлімшелері.

Қылмыстық кұкықтық жауапкершілік. Кылмыстык жауап- кершілік мемлекеттің заң шығарушы органы аркылы қылмыс- тык жазалау катерімен тыйым салынған коғамға кауіпті кінәлі түрде істелген іс-әрекет үшін ғана белгіленеді. Адам кылмыстык жауаптылыкка істеген іс-әрекеттерінде кылмыстык занда керсетілген нактылы бір кылмыстын кұрамы болған жағдайда ғана тартылады. Қылмыстык жауапкершілік бұл кылмыстык кұкылык норманы бұзудын нәтижесі, коғамға кауіпті іс-әре- кеттің көрінісі болып табылады. Кылмыс істелмесе, кылмыстык жауаптылык та болмайды.

Кылмыстык жауаптылык - озінің нысаны, мазмұны жағынан мемлекеттік күштеу мәселесі бар жауаптылыктын түрі болып табылады. Кылмыстык жауаптылыктын әлеуметтік мазмұны- нын өзі сол субъектіге кылмыстык жауаптылык жүктей отырып, мемлекет оның істеген кылмысын мінеп, оған зандылык баға береді.

Кылмыстык жауаптылыктын мазмүны (теріс кылыққа мо- ральдыксаяси бага беріп мінеу және мемлекет, коғамтарапынан) және зандылык (кылмыс істеген адамға қолданылатын мемле­кеттік күштеу шаралары).

Жер кұкық бұзушылыкты кылмыстык құқыктық жауап­кершілік қоғамға кауіпті қылмыс белгілерін қамтитын іс-әрекет орын алғанда көрініс табады.

Жер катынастарын реттеу саласында бекітілген құқықтык тәртіпке жер катынастарының субъектілерінің кұқықтары мен занды мүдделеріне кылмыс аркылы бір мөлшерде зиян келтіріледі немесе зиян келтірілуі мүмкін.

Кылмыстык жауаптылыкка тартылатын әрекет жер қатынас- тар аясына бір мезгілде жер немесе қылмыстық заң нормаларын бүзады.

Кылмыстык жауапкершілікке тартылу үшін қылмыстық күрал болу керек.