Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
жер кукыгы.docx
Скачиваний:
91
Добавлен:
18.02.2016
Размер:
179.21 Кб
Скачать

2. Жерге мемлекеттік меншік қүқыгы, оның объектілері мен субъектілері және жүзеге асыру ерекшеліктері

Казакстан Республикасының жер зандарына сәйкес, жерге меншік кұкығы екі түрге белінеді: Жерге мемлекеттік меншік және жерге жеке меншік кұкыктары. 1995 жылы қабылданған Казакстан Республикасының Конституциясы жерге меншіктін екі нысаны танылып бірдей корғалады деп бекіткен. Жерге мемлекеттік меншік кұкығы деп — мемлекеттің Казакстан Рес- публикасының аумағындағы өзіне тиесілі жер учаскелерін занда көрсетілген талаптар мен шарттар негізінде иелену, пайдалану және билік ету күкығы болып танылады.

Мемлекеттік меншік кұкығынын объектілері болып жеке меншікке берілмеген жерлердің барлығы табылады. Мемлекеттік меншіктегі жер учаселерін шартты түрде екі түрге бөліп карас- тыруга болады: Айналымнан алынып тасталған жер учаскелері және айналымда шектеулі жер учаскелері.Казакстан Республи­касынын Жер кодексінін 26-бабы жеке меншікте бола алмайтын жер учаскелерінің түрлерін наю>і белгілей отырып, жеке меншік кұкығынын объектілерін шектеп отыр. Айналымнан алынып тас­талған жер учаскелері жеке меншік кұкығында бола алмайды, сәйкесінше, олармен кез келген азаматтык-күкыктыкмәмілелер жасауға тыйым салынған. Ал, айналымда шектелғен жер учаскелері жеке меншікке берілмейді, деғенмен, занда көзделғен шектер мен тәртіпте жеке меншікте болуі мүмкін. Мемлекеттік билік органдарына, мемлекеттік ұйымдар мен мекемелерғе берілген, корғаныс кажеттеріне пайдаланылатын, ерекше корға- латын табиғи аумактар алып жаткан, сауықтыру және тарихи- мәдени максаттағы, орман және су корларының, елді мекендер жеріндегі ортақ пайдаланудағы, босалқы жер, оның ішінде ар- найы жер корының жер учаскелері, кенттер мен ауылдык елді мекендердін маңындағы жайылымдык және шабындык алкаптар, сондай-ак жеке меншікке берілмеген шалғайдағы жайылымдар мен баска да жерлер мемлекеттік меншікте болады.

Мынадай жер учаскелері:

  • корғаныс және мемлекеттік кауіпсіздік, мемлекеттік мен­шіктегі корғаныс өнеркәсібі кажеттеріне; Қазакстан Республи­касынын Мемлекеттік шекарасын қорғау және күзету үшін тұрғызылған инженерлік-техникалыккүрылыстар, коммуника- циялар орналасқан; кеден кажеттеріне арналған жер учаскелері;

  • ерекше корғалатын табиғи аумактар;

  • орман корының жері;

  • су корының жері;

  • магистральдыктемір жол желілері мен ортак пайдаланудағы автомобиль жолдары;

  • жеке меншік құкығындағы үйлер мен ғимаратгардың және оларға кызмет көрсетуге кажетті жер учаскелерін коспағанда, елді мекендердегі ортақ пайдаланудағы аумактар орналасқан жер учаскелері жеке меншікте бола алмайды.

Азаматгар және мемлекеттік емес занды тұлғалардын бөлек меншігіне:

  • тұрғын халыктың қажетіне арнап пайдаланылатын және со- ған арналған жайылымдықжәне шабындыкалкаптар;

  • ортак пайдаланудағы жолдар, оның ішінде шаруашылык- аралык және мекенаралык маңызы бар, сондай-ак ортак пайда­ланудағы жер учаскелеріне өтуге арналған жолдар;

  • жер учаскелерінің екі немесе одан кеп меншік иелері немесе жер пайдаланушылар бірлесіп пайдаланатын суландыру күры- лыстары (суландыру каналдары, суағарлар, кұдыктар, суат пункттері) орналаскан жер учаскелері берілмейді.

Жерге мемлекеттік меншік қүқыгының субъектісі — яғни меншік иелері. Республикалык меншіктегі жерлерге билікті Казакстан Республикасының Үкіметі жүзеге асырады. Ал, жергілікті меншіктегі жерлерге билікті жер учаскесі орналаскан жердегі жергілікті өкілді және аткарушы органдар жүзеге асырады.