11.1.2.1. Ауыз қуысы иммунитетінің ерекшеліктері

Ауыз қуысының иммундық қорғаныс жүйесі, жоғарыда айтылғандай жалпы шырышты қабықшаның жүйесінен айырмашалығы жоқ..Специфкалық және бейспецификалық факторлар қатарласып іс атқаруымен ауыз қуысын тіс жегі және де басқа аурулар қоздыратын түрлі патогенді микробтардан сақтауды қамтамасыз етеді.

Бейспецификалық қорғаныс факторларының қатарына шырышты қабықтың тосқауылдық қасиеті мен сілекейдің антимикробтық көрсеткіштері жатады.

Сілекейдің қорғаныс қасиетінің ерекше орны бар. Бір тәулікте ересек адамдың ағзасының сілекей бездері 2 литрге дейін ферменттік белсенділігі бар сілекей бөліп шығарады. Сілекей, патогендер өте алмайтын кедергі болуымен қатар, айқын бактериоцидтік қасиетке ие. Сілекейдің басты факторларының қатарына лизоцим, лактоферин, лактопероксидаза және комплементтің кейбір құрылымдары жатады. Сонымен қатар, сілекейден әр уақытта полиморфты лейкоциттер мен моноциттерді табуға болады. Бір мезгілде ауыз қойнауында 100 000 –нан астам фагоциттоздаушы жасушалар табылады.

Ауыз қуысының дәнекерлеу тінінде бейспецификалық төзімділік жасушалары орналасқан: көшпелі тін макрофагтары, фибробластар, гранулоциттер мен тін базофильдері.

Ауыз қуысы тиімді спецификалық иммундық қорғаныс жүйесімен қамтамасыз етілген. Анатомиялық құрылысына сәйкес онда жұтқыншақ шеңберінің қуатты бадамшалары, аса дамыған лимфойдтық өзектер орналасқан. Тінде лимфойдтық жыйнақтар табылса, сілекейде лимфоциттер мен А,М,G және Е изотипті иммундыглоублинер табылады.

Сілекейде секреторлық IgА-ның концентрациясы басым болады. Оның өлшемі кан сарысуындағыдан да жоғары. Иммундыглобулиндердің басқа түлерінің концентрациясы сарысудағыдан төмен. Иммундыглобулиндердің концентрациясы төмендеген кезде ауыз қуысының шырышты қабықшасы іріңді ісік пен аллергиялық ауруларға тап болуы мүмкін.

11.2. Ағзада түрлі жағдайлар туған кездегі иммунитеттің ерекшелігі

Макроорганизмнің антигенге деген жауабы көбінесе бір типтес. Бірақ, антигеннің тегіне қарай, иммунды жауапқа иммундық жүйенің барлық құрамы қатынаспауы мүмкін. Кейбір уақытта қорғану үшін иммунды жауаптың ең тиімді факторлары іс атқара алады. Сондықтан антигеннің табиғи сипатына және оның қасиеттеріне байланысты микроорганизмге жауабының ерекшеліктері болуы мүмкін.

11.2.1. Иммунитеттің бактериалық инфекциялар кезіндегі ерекшеліктері

Бактериялдық иммунитет көбінесе микробтардың патогендіқ касиеттерімен байланысты. Соған сәйкес иммунитет антибактериялық (бактерия жасушасының құрылысы мен функциясына қарсы) және антитоксикалық ( ақуызды токсиндерге қарсы) болып бөлінеді.

Антибактериялық қорғаныстың негізгі факторлары антидене мен фагоциттер. Антиденелер бактерияның биологиялық белсенді молекулаларын бейтараптап, оларды маркерлеп, антиденетәуелді бактериолизді демеп, фагоцитозға қатысады.

Фагоцитоз және антиденеге төзімді бактерияларға (микобактериалар, бруцеллалар, салмонеллалар т.б.) қарсы белсендірілген макрофагтар және табиғи киллерлер күреседі. Бірақ, ондай аурулар созылмалы түрге айналып олардың аллергиялық көрністері қатарласып жүруі мүмкін. Аталған факторлардан басқа қорғанысқа бейспецификалық факторлар да үлесін қосады (лизоцим, жедел фазаның ақуыздары).

Спецификалық антибактериалдық иммунитеттің қуат деңгейін серологиялық реакциялармен және тері -аллергиялық сынамалар қою әдісімен анықтауға болады.

Антитоксикалық иммунитетте басты рөлді антиденелер атқарады.