11.Заходняя Еўропа у перыяд сярэднявечча: асноўныя рысы развіцця

Калі пачатак еўрапейскай цывілізацыі ў цэлым можна браць з гісторыі старажытнай Грэцыі і Рыму, то вытокі сучаснай зах. еўрапейскай цывілізацыі бачаць у сярэднявеччы, якое пачынаецца пасля падзення і распаду зах. часткі Рымскай імперыі ў 5 ст.

Перыяд сярэднявечча дзеляць:

•ранняе сярэднявечча (5-9 стст.);

•высокае сярэднявечча (9-13 стст.);

•позняесярэднявечча(14-15 стст.).

Фарміраванне асноў зах. еўрапейскай цывілізацыі адбываецца ў межах ранняга сярэднявечча. Р -К - Г (Рымская імперыя - Касцёл (хрысціянства) - Германцы). Перыяд ранняга сярэднявечча характарызаваўся:

•паступовым пераходам да дзяржаўнасці германскіх племянных саюзаў. Асіміляцыя

апошнімі мясцовага насельніцтва.

•пашыраецца тэрыторыя зах. еўрапейскай цывілізацыі. Гэта ўжо не толькі Рым і Грэцыя,

а, практычна, уся суч. зах. Еўропа.

•усталяванне такой формы кіравання ў дзяржавах як манархія. Пры гэтым манах валодаў правам размаркоўваць зямлю; на кантроль за дзяржаўным скарбам; судовыя паўнамоцтвы; адміністратыўныя паўнамоцтвы.

•складванне асноўных феадальных саслоўяў, а менавіта: феадалаў — уласнікаў зямлі;

сялян — карыстальнікаў зямлі, залежных ад феадалаў. Феадальнае саслоўе ўтварала пэўную епархію, на чале якой стаяў кароль, які з'яўляўся вярхоўным сюзерэнам. Ён прадстаўляў зямлю ў валоданне сваім васалам, да якіх адносілі герцагаў, графаў, архаепіскапаў, епіскапаў і абатаў. Яны атрымлівалі ад караля імунітэтныя граматы. Найболын распаўсюджана было прадстаўленне падаткавага, фінансавага, судовага і адміністратыўнага імунітэту. Васаламі васалаў караля былі бароны, якія таксама мелі імунітэт у межах сваіх уладанняў. Далей ішлі васалы баронаў — рыцары, якія маглі мець сваімі васаламі болын дробных рыцараў. Адносіны паміж сюзерэнам і васалам будаваліся зыходзячы з практыкі прадстаўлення зямельных надзелаў за тую ці іншую службу. Асноўным абавязкам васала быў удзел у вайсковых паходах, абарона маёмасці сюзерэна, яго гонару і годнасці. Асаблівасцю васальнай сістэмы з'яўлялась тое, што сувязь паміж звеннямі была толькі прамой, а не апасродкаванай.

•знітаванасць дзяржавы і грамадства з царквой. Усе зах. еўрапейскія дзяржавы прымаюць хрысціянства ў выглядзе каталіцызму, які канчаткова вылучаецца ў якасці асобнага напрамку ў 1054г.

Асаблівасцямі каталіцызму, якія істотна паўплывалі на палітычнае, сац-эканам. і культурнае развіццё

еўрапейскіх народаў, сталі:

оімкненне дамінаваць над савецкай уладан;

овалоданне вялікімі амшарамі зямлі. Касцёл быў найбуйнейшым уласнікам зямлі, што

вызначыла яго ўплыў на гаспадарчае развіццё краін;

озабарона пэўных відаў дзейнасці каталіцкай царквой (асуджалася ліхвярства

(ростооднчество), што прадвызначыла такую сітуацыю, што ліхвярствам займаліся прадстаўнікі іншых незаходнеславянскіх народаў);

одамінаване касцёла ў дух-культ. жыцці і, у цэлым, у паўсядзённасці чалавека.

•сваеасаблівы менталітэт заходнееўрапейца таго часу (аўтаматызм думкі, які дазваляе

арыентавацца чалавеку у тых ці іншых сітуацыях. Існуюць і іншыя тлумачэнні менталітэту, але ўсе навукоўцы зыходзяцца на тым, што менталітэт знаходзіцца па-за свядомасцю чалавека).

Тагачасны менталітэт характарызаваўся:

оерархічным успрыняццем свету;

операкананнем сваёй падуладнасці лёсу і абставінам.

Асаблівае значэнне мела фарміраванне тэалагічнага ўспрымання тых ці іншых падзей.

Такім чынам, зах. еўрапейская цывілізацыя, яе вытокі былі сфармаваны ў раннім сярэднявеччы, зыходзячы з спалучэння спадчыны Рымскай імперыі, каталіцка-хрысціянскіх традыцый і германскага этнічнага элементу.