1. Першабытнае грамацтва на тэрыторыі Беларуси.

Перыядызацыя гісторыі Беларусі: 1. Старажытнае грамацтва (40 тыс г д.н.э. – 5 тыс н.э.) Камены, бронзавы, жалезны век. 2. Сярэдневечча (5-15ст) 3. Новы час (16 пач 20), 4. Навейшы час (з 1918). Этнас ( народ) – учтойлівая супольнасць людзей, якая склалася на пэунай тэрыторыи, мае агульную мову, культуру. Асноуныя формы этнасу – род, племя, народнасть нацыя. Першыя пранікненні чалавека на тэрыторыю Бел. супала з рэзкім пахаладаннем (100-40 тыс г д.н.э.). Першыя людзі, неандэртальцы, рабілі спробы асвоіць абшары Дняпра, Сожа, Прыпяці. Стаянкі: у Юравічах, каля Бердыжа. Асноуныя заняткі – загоннае паляванне. Краманьенцы былі арганізаваны у абўыны. Пачалося пацяпленне. Асноуныя заняткі – збіральніцтва, паляванне, рыбалоуства. Людзі навучыліся здабывать і апрацовывать жалеза. 5-3 тыс г.д.н.э. – новы каменны век. Земляробства і жывелагадоуля. З”яуляецца гліняная пасуда, сякера, павялічваецца рост жыхароу. 2-1тыс д.н.э. паяуляюцца медн. бронзавыя вырабы (цаніліся) З”яуляецца пласкадонная пасуда. Земляробства і жывелагадоуля – вядучыя галіны с\г. Пачалі хаваць у магільных ямах. Развіваецца мастацтва. Жалезны век (7-6 ст.д.н.э.) Здабыча жалеза з балотнай руды. Павялічваецца маемасная няроунасць п\ж радамі. На паудн.усходзе Б. – мілаградскія плямены, у 3 ст да н.э. – Зарубінецкая. 3-5 ст. д.н.э па 5 ст. н.э. тэр. Б. займалі плямены культуры штрыхаванай керамікі. Яны жылі на гарадзішчах. Этнічн. гіст. Б.: 2 перыяды: 1Даіндаеурапейскі (40тыс г. д.н.э. – 3-2 ст. д.н.э.) 2. Індаеурапейскі (3-2 ст да н.э. – да нашых дзен). Радзімічы (п\ж Дняпром і Дзвіной. Мова славянская) Крывічы (Пскоушчына і Смаленшчына) ЗахДзвіна.

2.Полацкае и Тураускае княствы у 10-13в.

Полацк – першы горад на Беларусi (862 г). Горад займау выключна добрае становiшча на р. Палаце, дзе яна упадае у Зах. Дзвiну. Вазвышэнню горада спрыяла тое, што гэта быу водны гандлевы шлях са Скандынавii у Вiзантыю. Да 9 ст. Полацк займауся збiральнiцтвам навакольных зямель вакол сябе. Але у 10 ст. ен становiцца прадметам тэрытарыльных спрэчак мiж Паудневай i Пауночнай Руссю 00 Кiевам i Ноугарадам. Хоць Полацкiя землi падпарадкоувалiся Кiеву, плацiлi яму данiну, удзельнiчалi у сумесных паходах на Вiзантыю, усе ж такi былi даволi самастойныя. У 9 – 12 ст Полацкае княства займала 1/3 сучаснай Беларусi. У Полацкiм княстве дзейнiчау вечавы парадак. Веча выбiрала, уздымала князеу. Вядома, што 9 гадоу Полацк быу без князя, самастойным жа князь быу толькi у пытаннях вайны. Першым князем быу Рагвалод. Аднчасова кiеускi князь Яраполк i Наугародскi князь Уладзiмiр пасваталiся да яго дачкi Рагнеды. У вынiку адказу Рагнеды Уладзiмiр iдзе вайной на Полацк, забiвае Рагвалода з сынамi, Рагнеду прымусова бярэ у жонкi, затым забiвае Яраполка i становiцца кiеускiм князем. Значнай фiгурай княжацкага роду стау Усяслау Брачыслававiч (Чарадзей). 57 год (1044-1101). Першыя гады княжання ен займауся унутраным уладкаваннем. Затым павеу заваеунiцiя войны з суседзямi: з Ноугарадам (перамога на р. Чэзе). Затым ен напау на Навагрудак, якi лiчыуся кiеускiм уладаннем, у вынiку чаго 30 сакавiка 1067 адбылася бiтва на р. Нямiзе. Караткачасова сядзеу ен у Кiеве, але, разумеючы свае нетрывалае становiшча там, вяртаецца на Полаччыну. Двойчы выганяуся з Полацкага прэстолу i зноу яго адваеувау.. Тураускае кн утворана у 980 г. Першы летапiсны князь – Тур, а даставерны – Святаполк Акаянны. Святаполк вырашыу дамагчыся поцнай незалежнасцi Турава ад Кiева. Ен уступiу у змову са сваiм цясцем польскiм каралем Балаславам Храбрым. Бацька Святаполка Уладзiмiр убачыу небяспеку да сябе, таму Святаполка, яго жонку i польскага каталiцкага епiскапа ен садзiць у цямнiцу. Аднак пазней па просьбе Кiеускiх баяр Святаполк быу вызвалены. Пасля смерцi Уладзiмiра заняу у 1015 г. Кiеускi трон. ”. Адначасова ен быу князем Тураускiм. Святаполк лiчыу сваiх малодшых братоу Барыса i Глеба супернiкамi, таму падаслау да iх забойц. У 1019 г. на р. Альце Святаполк быу разбiты, з рэшткамi войска уцек у Польшчу, дзе хутка памер. Пры Яраславе Мудрым Турау падпарадкоувауся Кiеву. У канцы яго княжання Турау зноу адасабляецца. Пасля смерцi Яраслава у 1054 г. кiеускi трон займае Iзяслау, захаваушы за сабою Турау. У 1078-87 Тураускiм князем становiцца сын Iзяслава Яраполк. У 1088 г. Тураускi трон займае брат Яраполка Святаполк. У 1093 ен быу запрошаны i на Кiеускi трон. Паказчыкам эканамiчнага развiцця Тураускага княства з’яуляецца узнiкненне i рост гарадоу (Берасце, Пiнск, Слуцк i iнш.). У тураве быу таксама вечавы парадак. Гаражане мелi права голасу. Акрамя князя у Тураве быу пасаднiк (толькi у Тураве). Быу тысяцкi, якi адказвау за гарадскi поук. Летапiсы захавалi рысы старажытнага беларускага гораду.