16.Грамад.-пал. Жыццё бсср у 20-30. Культ. И адукацыя.

20-е нэп. Увядз. нэпа патраб. дэмакратыз. усяго гра.-пал. жыцця. Бальш. звязвали яе з умац. сваих пазицый у грамад.-масавы набор у партыю рабочых: ленинск. прызывы1924-1925.1923 пастанова-амнистыя бел. палит. и культ. дзеячам.1925 рада БНР абъявила аб сваим самароспуску.Важным было выраш. нац. праблемы.Канфликт памиж Камунист. париыяй и БПС-Р.Сярод бел. эсэрау бар-ба:прыхилн. будаун. бел дзярж. сумесна Рас. и прых. БНР.1924 бел. эсэры- самараспалися, гэта ж адбылося з Бундам. У Бел. аднапартыйная систэма.Стварэнне СССР(план Ленина иСталина).4Усеб. зъезд Саветау(14-18 снеж.1922) адобрыу идэю стварэння Саюза ССР.30 снеж.1922 дэлегацыяи-1 Усесаюзнызъезд С аветау-Дэкларацыя и Дагавор аб ствар СССР.1924,26 узбуйн. БССР.Беларусиз-цыя:1924-29.Планавали:1.перавод школ на бел мову-зроблена1928 80% перавед.; дзярж. апр. на бел.мову-1927 80% валодали мовай; вылуч. бел на адказную работу-1927 48%; ствар. сист. вышэйш адукац.-1921адкрыусяБДУ,с\гАкадэмия,Вицеб.ветэрынар.инс.;арганизацыя навук.-даслед. дзейнасци-адкрыццё 1922 Инбелкульта; выпуск газет, часопис.-утвар.выдавецтва Сав. Беларусь, адкрыццё Бел.дзярж. библиятэки;развиц. бел. лит.-Колас «Нов. зям.». Творчасць Чачота, Чорнага, Лынькова,Крапивы.Узник дзярж. вандр.тэатр Галубка. Першы мастац. фильм « Лясная быль»(рэж.Тарыч), першаябел.мове Машэка»(рэж.Мирович). Ук20-30 рэжым аутарэт. цэнтрализму. З сяр. 30 у рэсп. штучна умац. рэжым асабис.тулады,культуасобы.Павяличваец. раля НКУС. Усталяванне таталет. рэжыму.Канст. 1936- «самая дэмакрат. и свабодная».Рэпрэсии:Лесик,Ластоуски,Смолич,Жылунович,Чарвякоу,Игнатоуски…Усе загинули у 30-е. Паклёпная кампания «Саюз вызвалення Бел.»-асудж.90 чал.

17. Заходняя Бел у складзе Польшчы

На далучаных да Польшчы заходнебеларусюх землях быу уведзены новы адмiнiстрацыйна-тэрытарыяльны падзел на ваяводствы, паветы i гмiны. Польская Канстытуцыя 1921г. гарантавала правы нац-ных меншасцей тольki фармальна. урад БНР на чале з В. Ластоусkiм, склiкау у вepacнi 1921г. I Бел-ую нац-на- канферэнцыю у Празе. У ей прынялi удзел npaдстаунiкi беларускiх нац-ных партый i арганiзацый, якiя дзейнiчалi па-за межамi Сав Бел. На канферэнцыi быу прыняты заклiк да узброен пауст-ня у Зах Бел з мэтай аднаулення БНР. Але рэальная падрыхтоука узброенага паус-ня стала магчымай толькi у Польшчы,. Лiтва стала базай бел партыз-га руху. Летам 1921г. у Зах Бел утварыуся Цэнтральны беларускi паустанчы камiтэт на чале з Пракулевiчам.. У снежнi 1921г. па iцыятыве Тарашкевiча узнiкпа «Таварыства беларускай школы» (ТБШ), якое займалася пашырэннем навучання беларусkiх дзяцей на роднай мове., з вясны 1922г. бел партызаны (да 10 тыс. чал) перайшлi да актыуных дзеянняу супраць пол-га прыгнёту. У 1923 г. польсюя улады разграмм беларусю партызанск1 рух Летам 1924 г партызансюя атрады перайшл1 мяжу i пачал1 дзеянн! на тэрыторьп Заходняй Беларуа, Да савецк1х партызан далучал1ся мясцовыя жыхары з л1ку беларусау. Вайсковыя часц1, нанесл! беларусмм партызанам паражэнне. У вын1ку польскай палан1зацьй да 1924 г. колькасць праваслауных цэрквау у Заходняй Беларуй зменшылася з 500 да 195, беларусш школ - з 400 да 20, беларусюх кааператывау - з 40 да 2. Жыхароу Заходняй Беларуа штрафавал!, катавал1 i кщал1 у турмы, | часам без усялякай в1ны. У польсих турмах сядзела каля 1300 палк тычных вязняу-беларусау.Беларуская моладзь практычна не мела доступу у ВНУ. Гэта выму-шала яе ехаць на вучобу у Чэхаславаюю i Савецкую Беларусь