- •Силлабус
- •4. Оқу пәнінің деректемелері (пререквизиты и постреквизиты):
- •5. Оқу пәнінің сипаттамасы.
- •5.2. Пәнді оқытудың мақсаты:
- •5.3. Пәнді оқытудың міндеттері:
- •5.5. Оқу пәнінің жоспары
- •6. Әдебиеттер тізімі
- •6.1. Негізгі әдебиеттер:
- •6.2. Қосымша әдебиеттер:
- •7. Оқу нәтижелерін бағалау және бақылау.
- •8. Пән саясаты.
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Лексикалық тақырып: Анамның тілі – айбыным менің
- •8. Мына сөздердің қазақша баламасын мәтіннен табыңыз:
- •Оқытушының басшылығымен жүргізілетін студенттердің өздік жұмысына арналған тапсырмалар
- •Түркі тілдер тобына енетін тілдер:
- •Студенттік өмір
- •Лексика-грамматикалық тапсырмалар
- •Мәтінді пысықтауға арналған тапсырмалар
- •Қазақ елінің рәміздері
- •1. Сөздермен жұмыс істеңіз (сөздікті пайдаланыңыз):
- •Мәтіннен омоним болатын сөздерді теріп жазыңыз.
- •5. Түсіндірме сөздікті пайдаланып, “көк” сөзімен тіркесетін сөздер қатарын толықтырыңыз. Топ болып талқылаңыздар. Талқылаймыз
- •6. Сіздің пікіріңіз. Келісіңіз немесе қарсылығыңызды білдіріңіз
- •6. Дисскусияның негізгі сұрақтары мыналар деп айтуға бола ма?
- •7. Мына сұрақтарға жауап беріп көріңіз:
- •13. Ақпараттарды топтап, қорытынды жасаңыз.
- •8. Мына сөйлемдерді талқылау мәтініне сәйкес аяқтаңыз:
- •9. Мына сөйлемдерді жазыңыз, оқыңыз. Біреудің сөзін, ойын айтыңыз.
- •1. Сұрақтарға жауап беріңіз:
- •2. Мәтінді мәнерлеп оқыңыз, мазмұндаңыз:
- •3. Астананың қандай көрнекті жерлерін араладыңыздар? Топпен талқылаңыздар.
- •4.Сөздердің синонимдерін жазыңыз.
- •5.Берілген сөздерді орысша аудармасымен жұптастырыңыз.
- •Ойтүрткі. Мына сұрақтарға жауап берейік:
- •3. Мына сөздерді сөздіктен қараңыз:
- •5. Шын немесе жалған
- •14. Төл сөзді төлеу сөзге айналдырыңыз.
- •Анықтауыштық қатынасты білдіру
- •Мына етістіктер тобын оқыңыз, аударыңыз.
- •Мына сөйлемдерден анықтауыштық сөз тіркестерін табыңыз.
- •10. Топты полемикаға шақыратын сұрақтар дайындаңыз.
- •11. Мына сұрақтарға жауап беріп көріңіз:
- •12. Мына сөйлемдерді мәтінге сәйкес аяқтаңыз:
- •13. Мына сөйлемдерді мәтінге сәйкес аяқтаңыз:
- •14. Шақтармен жұмыс істеу. Мына сөйлемдердегі сызықша орнына нақ осы шақ немесе ауыспалы осы шақ тұлғасын қойыңыз.
- •Притча о справедливости
- •Сұрақтарға жауап беріңіз.
- •7. Төмендегі мақал-мәтелдерді екі топқа бөлініп толықтырыңыздар.
- •8. Айтылым. Жоғарыда айтылған мақал-мәтелдердің біреуіне әңгіме дайындаңыз.
- •9. Жазылым. Жаңадан алған етістіктермен (ұқсайды, тартады, аумайды) мысалдар жазыңыз.
- •10. Сөйлесім. Орысша берілген мәтіндегі (притча) кейіпкерлер арқылы қойылым қойыңыз.
- •«Бәрінен де уақыт қымбат»
- •Уақытыңызды қалай пайдаланасыз
- •Уақытты пайдалана білесіз бе?
- •Уақытты бағалай біл
- •Абай Құнанбайұлы
- •«Ғылым таппай мақтанба»
- •Осөж тапсырмасы
- •Сөж тапсырмасы
- •Ыбырай Алтынсарин
- •2. Сөздік сүйене отырып мәтінді аударыңыз.
- •Себеп-салдарлық қатынастың берілуі.
- •Сөздікпен жұмыс.
- •Әлем тарихынан қандай ұлы тұлғаларды білесіз? (Бір-біріңізбен сұхбаттасыңыз).
- •Оқыңыз. Таныс емес сөздерді сөздіктен қараңыз.
- •11. Дұрыс жауабын таңдаңыз.
- •Кім лидер болғысы келеді?
- •Сөздермен жұмыс. Сөздікті пайдаланыңыздар.
- •Сұрақтарға жауап беріңіздер.
- •Мәтінді оқыңыз. Таныс емес сөздердің сөздіктен қараңыз.
- •«Басшы келбеті қандай?» деген сұраққа жауап табуға тырысыңыз.
- •«Мен өзім қандаймын?» деген сұраққа жауап табуға тырысыңыз.
- •Себеп-салдар қатынасты білдіру
- •1. А.Сөйлемдерді себебі жалғаулығын пайдаланып, құрмалас сөйлем құраңыз.
- •1. Сөздердің мағынасына, қолданысына мән беріңіз. Сөйлемдердегі сөздерге керек жалғауларды жалғаңыз, мысалдар келтіріңіз.
- •2. Сұрақтарға жауап беру арқылы көршіңізбен сұхбаттасыңыз.
- •Қонақтарды қарсы алу, кәдесыйлықтар ұсыну
- •4. Мәтіннің көмегімен жалғаулар қойып, сөз тіркестерін аяқтаңыздар.
- •6. Жақшадағы сөздерді аударыңыз.
- •1. Мәтінді оқып шығып, мазмұндап беріңіз.
- •Жаңа Жібек жолы бағыты
- •2. Мәтінді оқып шығыңыз. Таныс емес сөздерден сөздік түзіңіз.
- •3. Жаңа сөздерді арнайы сөздік арқылы немесе оқытушының көмегімен аударыңыз. Мәдениет, музыка және ұлттық тағамдар
- •4. Мәтінге қарап сөздерге жалғау жалғаңыз.
- •5. Төмендегі сөз тіркестерінің қазақша аудармасын мәтіннен табыңыз.
- •7. Сөйлемдерді толықтырыңыз.
- •9. Мәтінді мазмұндаңыз. Жоғарыдағы тапсырмалар көмегімен сұхбат құрыңыз.
- •10. Мәтінді оқып шығып, сөздіктің көмегімен аударыңыз және оған тақырып қойыңыз.
- •11. Туған жеріңізде жер асты ескерткіштері бар ма? Жалпы, жер асты ескерткіштері жайлы қандай мәлімет білесіз?
- •12. Ұлттық мұражайлардың біріне саяхат жасап, алған әсеріңіз туралы әңгімелеп беріңіз. Мынадай лексиканы қолданыңыз:
- •13. Мәтіндерде айтылған ұлттық қолөнері, зергерлік бұйымдар т.Б. Өнер туындыларының суреттерін экспонат ретінде жинап, топ болып көрме ұйымдастырыңыздар.
6. Әдебиеттер тізімі
6.1. Негізгі әдебиеттер:
1. А.Ш.Бектурова, Ш.К.Бектуров Казахский язык для всех. Алматы: Атамұра, 2004.
2. Күзекова З.С. Қазақ тілі: Жоғары оқу орындарына арналған. Таным Астана: 2003.
3. Күзекова. З.С. Практикалық қазақ тілі. Алматы, «Ғылым» 2001.
4. Күзекова. З.С. Жаттығулар жинағы (электрондық нұсқасы).
5. Күзекова З., Құрманбайұлы Ш., Жусанбаева С. Қазақ тілі (Халықаралық қатынастар факультеті үшін). А., 1999
Күзекова З., Қарақұсова Г. Қазақ тілі (Экономика факультеті үшін). А., 1997
6.2. Қосымша әдебиеттер:
1. Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы). – Астана: Елорда, 2000. – 532 б.
2. Сыздық Р. Тілдік норма және оның қалыптануы (кодификациясы). – Астана: Елорда, 2001. – 230 б.
3. Сыздық Р.Г., Хұсайын К.Ш. Қазақша-орысша сөздік. – Алматы: Дайк-Пресс, 2008. – 962 б.
5. Уәлиұлы Н., Фазылжанова А., Күдеринова Қ., Әнес Ғ. Орфографиялық сөздік. – Алматы: Тіл білімі институты, 2007. – 480 б.
6. Түймебаев Ж. Қазақ тілі: Грамматикалық анықтағыш. – Алматы: Ғылым, 2004. – 108 б.
7. Қазақтың мақал-мәтелдері. – Алматы: Көшпенділер. 2005. – 312 б.
7. Оқу нәтижелерін бағалау және бақылау.
Білім көрсеткішін бақылау мына түрде жүргізіледі: Оқытушының басшылығымен жүргізілетін өздік жұмысы; сабақ барысындағы ағымдық бақылау; екі аралық бақылау (коллоквиум және жазбаша мазмұндау); қорытынды бақылау (тест түріндегі емтихан).
- практикалық сабақ барысындағы ағымдық бақылау – 20 %
- сабаққа қатысуы – 10 %
- ОСӨЖ – 20 %
- СӨЖ – 10 %
аралық бақылау – 20 %
емтихан – 20 %
8. Пән саясаты.
Студент практикалық сабақтарға, оқытушының басшылығымен жүргізілетін студенттердің өздік жұмысына (ОСӨЖ) міндетті түрде қатысуы тиіс. Сабақтарға жүйелі әрі тыңғылықты дайындалуы, белсенді қатысуы талап етіледі. Сабақ барысындағы жауап сапасына, белсенділік танытуына, бақылау тапсырмаларын орындау нәтижесіне баса көңіл бөлінеді. СӨЖ нәтижелері, өзіндік іздену, шығармашылық жетістіктері студенттің білімі дәрежесі көрсеткішіне айнала алады. Бақылау түрінің барлығына: ағымдық, аралық, қорытынды қатысу міндетті. Бақылаудың ауызша (коллоквиум), жазбаша (диктант түрлері, мазмұндама, шығарма, тест) мазмұнына қойылар талап төменгі деңгейде орындалса, соған сәйкес бағаланғанына қарамастан, студент оң нәтижеге қол жеткізгенге дейін өздігімен жұмыс жасайды. “Жақсы”, “өте жақсы”, деңгейіне қол жеткізе алмаса, бақылау алынып отырған блок “қабылданған жоқ” деп есептеледі.
Пәнді оқытуға қатысты ұғымдарды түсіндіретін
ГЛОССАРИЙ – СӨЗДІК
Дәріс (лат. Lectuo - оқу) – белгілі бір тақырып бойынша материалды баяндау. Жоғарғы оқу орындарында жаңа білімді хакбарлаудың алдыңғы қатарлы әдісі.
Демонстрация (лат. Demonstpatio – көрсету) – барлық топқа әр түрлі көрнекі құралдарды көрсетуде қолданылатын әдістемелік тәсіл.
Дискуссия (лат. Discussion – қарастыру, зерттеу) – мәселені талқылау үрдісі, оны шешу жолдарында берілетін ұжымдық зерттеу тәсілі.
Оқу пәнінің саясаты (грек. Politike – мемлекетті басқару өнері) – оқытушының пәнді оқыту барысында студентке қоятын талап деңгейінің жүйесі.
Презентация (лат. Praesentatio - таныстыру) – жеке немесе топта орындалған оқу-танымдық жұмыстың нәтижелерін көрсету.
Силлабус (лат. Syllabus – қадам, саты) - әрбір пән бойынша студенттерді оқыту бағдарламасы.
СОӨЖ – оқытушының жетекшілігімен жасалған студенттердің өздік жұмысы.
СӨЖ – оқытушының қатысуынсыз орындалатын студенттің жоспарланған жұмысы.
Семинар – (лат. Seminarum - орда) – жоғарғы оқу орындарындағы практикалық сабақ. Семинар сабақтың мақсаты – оқу пәнін тереңдетіп оқыту.
Тренинг – студенттің өзін-өзі танудағы білімі мен дағдысын қалыптастырудың, топтағы адамдармен қарым-қатынастық әдіс жиынтығы. Тренингтің негізгі құралдары топтық дискуссия және рөлдік ойындар болып табылады.
Элективті курстар – (ағылш. Elect - таңдаулы) – студент өз еркімен таңдап алатын курстар.
1-САБАҚ
Грамматикалық тақырып: Септеу түрлері. Тәуелденген сөз тіркестерін жасау.
Лексикалық тақырып: Қазақстан Республикасының Конституциясы.
Талдауға ұсынылатын сұрақтар:
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы нені белгіледі?
2. Қазақстан Республикасының Конституциясында мемлекеттің ең қымбат қазынасы деп кімдерді және нені айтады?
3. Конституцияны жасаушысы және қатысушылары кім?
4. Қазақстан Республикасының Конституциясы неше рет және қай жылдары қабылданған?
5. Конституция құрылымы туралы әңгімелеңіз.
6. Әр бөлімді қысқаша баяндаңыз.
Қазақстан Республикасының Конституциясы
30 тамыз Қазақстан Республикасының Конституция күні. Конституция – мемлекеттің негізгі заңы. Конституция (лат. Constitutio – құрылу, өкім) – қоғамдық құрылыс негіздерін, мемлекеттік билік жүйесін, олардың қызметін, азаматтардың құқығы мен міндеттерін белгілейді. Оның жоғары заңдылық күші бар, Республиканың бүкіл аумағында тікелей қолданылады. Конституцияда, адам және оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары, мемлекеттің ең қымбат қазынасы, мемлекет сол үшін қызмет етуі тиіс деп көрсетілген.
Қазақстан Республикасының Конституциясын жасаушы – халық. Конституцияны жасауға түрлі мамандық иелері және қарапайым халық қатысады. Конституцияға өзгеріс енгізу өте қатаң және жиі қайталана бермейді. Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері, Конституция екі рет қабылданды.
Бірінші рет 1993 жылы 28 қаңтарда қабылданып, өтпелі кезеңнің негізгі заңы ретінде екі жыл өзінің миссиясын толық атқарды...
Қазақстан Республикасының егемендік құқығына сай 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы қабылданды. Халық Конституцияны қабылдады және әрі қарай өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы мәселені де шешеті. Оның нәтижесін 5 қыркүйекте күшіне енгені туралы ресми жариялады. Конституцияның маңызды ерекшелігі – ол бір жағынан, мемлекеттің, екінші жағынан, бүкіл қоғамның барлық іс-қимылын, тағдыры мен қалыптасушы жүйелерінің нормативті базасы.
Конституцияның құрылымы мен мазмұны.
Қазақстан Республикасының Конституциясы 9 бөлімнен, 98 баптан тұрады.
І бөлім. “Жалпы ережелер” деп аталады. Онда Қазақстан Республикасының саяси сипаттамасы, президенттік басқару нысаны, құқықтың қолданылуы айқындалған; идеологиялық және саяси қатынастар, меншікке қатысты қағидалар тұжырымдалған.
ІІ бөлім. “Адам және азамат” деп аталады. Адамның құқығы мен бостандығы, міндеттері, азамат және азаматтыққа байланысты ережелер жинақталған.
ІІІ бөлімде Президенттің,
IV бөлімде Парламенттің,
V бөлімде Үкімет құрамының сайлану, тағайындалу мерзімі, атқаратын қызметтері, өкілеттіктері, ел экономикасы, ішкі-сыртқы саясат т.б. мәселелер баяндалған.
VI бөлімде Конституциялық кеңестің қызмет бағыты,
VII бөлімде Соттар мен Сот төрелігі қызметінің мазмұны,
VIII бөлімде Жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару ережелері тұжырымдалған.
ІХ бөлімде қорытынды және өтпелі ережелер берілген.