Уақытыңызды қалай пайдаланасыз

Ростислав Викторович Петров, «Простор» журналының редакторы:

• Мен әр күнімді жоспарлайиын. Әр күні әртүрлі жоспар жасауға тура

келеді. Өйткені күндер бір-біріне ұқсамайды ғой, өз міндеті бар.

Күннің алғашқы жартысында менің жоспарым өзгермейді. Бұл уақытта мен номерге жіберілетін барлық материалдарды оқимын. Түске дейінгі тәртәпті қатаң сақтаймын, тіпті телефон тұтқасын да көтермейтін кездерім болады. Олай етпесем жұмысым, демек, журналдың жұмысы тоқтап қалады. Күннің екінші жартысында авторлармен сөйлесем, келушілер бар, телефон соғушыларға жауап берем. Жоспарланған жұмысымның бәрін орындауға мүмкіндік бола бермейді. Күтпеген жағдайлар кедергі келтіреді. Оларды ертеңгі жоспарға енгізуге тура келеді. Жұмыс барысында көп уақытымды алатын жағдайлар – келіп-кетушілер, телефон қоңыраулары, авторлармен сөйлесу, негізінен менің көп уақытым номерге жіберілетін материалдарды оқуға кетеді. Сондықтан бұл жағынан жұмысымды ақсатпауға тырысам.

• Бәрін жоспарлау табысқа жеткізеді деп есептейсіз бе?

• Тәжірибеме сүйенсем, тек жоспармен жүру ешқандай нәтиже бермейді.

Жағдайға қарай икемделе білу қажет. Жоспарлау керек, егер болмаса өзгерткен жөн.

Баянов Асқар, «Новое поколение» газетінің тілшісі:

• Күн тәртібі менде жоқ. Негізінен биологиялық ырғақ бойынша өмір

сүрсем. Таңертеңгісін тұрам, таңғы ас. Жұмыс күні, кешкі ас, теледидар көрем, ұйқыға жатам. Жұмыстағы барлық шаруаны өз мезгілінде бітіруге тырысам. Кейінге, әсіресе, дем алатын уақытыма қалдырмаймын. Яғни, адамда жұмыс уақыты және дем алатын уақыт болуы керек деп есептеймін. Бірақ әрқашан ойымдағы бола бермейді. Кейде жағдайлар бізге билік жүргізеді. Күнделікті жұмыс күнімді жоспарлаймын Бұл проблемаларды шешуге көмектеседі.

10. Мәтінді ІІІ жақта баяндаңыз.

Үлгі: «Простор» журналының редакторы әр кнің жоспарлайды. Күннің

алғашқы жарғысында оның жоспары өзгермейді.

4. Лексикалық түсініктемеде берілген сөздермен сөйлем құраңыздар.

5. Редактор мен тілшінің күн тәртібін салыстырыңыз.

Үлгі:

Редактор Тілші

әр күнін жоспарлайды күн тәртібі жоқ негізінен

уақытының жартысын биологиялық ырғақпен

жоспармен өтеді өмір сүреді

___________________ ______________________

___________________ ______________________

Уақытты пайдалана білесіз бе?

1. Сөздікпен жұмыс (Сөздікті пайдаланыңыз).

Басталу, аяқталмаған жұмыс, өшіру, баяндама, баяндама жасау, қызықты,

ойлау, есептемеу, нақты, анықтау, тырысу, сенімді, шартты, жағдайға қарай, шаршау, ертеңге қалдыру, қабілет, шаршатпау, естірту, күту, уәде, айналысу, үлгіру, уақытты созу.

2. Мына сөздерге қарсы мағынадағы сөздерді табыңыз.

басталу –

көру –

баяндама жасау

тырысу –

азырақ –

кеше –

күн –

таңертең –

ертерек –

кешігу –

шындық –

бар –

жоғалту –

3. Берілген тестті орындаңыз.

Уақытыңызды дұрыс пайдалана аласыз ба?

Төмендегі сұрақтарға жауап бере отырып өз уақытыңызды қалай пайдаланатыныңызды білуге болады.

1. Үйге келгенде, телебағдарламаға қарап, бес минуттан соң сіздің жақсы

көретін хабарыңыз басталмақ, бірақ сізде аяқталмаған жұмыс мойныңызда тұр. Сіз не істейсіз?

а) жұмысымды аяқтаймын, содан соң теледидар алдына отырамын.

ә) жұмысымды қоя тұрамын, телехабарды жібермей көремін.

б) жұмысымды да істеп отырамын, хабарды да көремін.

в) хабарды көрмеймін, теледидарды өшіремін, жұмысымды да істемеймін.

2. Жұмыста баяндама жасауыңыз керек, баяндамаға дайындала отырып сіз:

а) аудитория үшін баяндамаңыздың қызықты болуын ойлайсыз, баяндама қанша уақыт алады, оны есептемейміз.

ә) сөйлеу уақытыңызды нақты анықтап аласыз. Осы уақытты пайдалануға тырысасыз.

б) азырақ уақыт сөйлегенді артық көресіз.

В) сіз сенімдісіз. Мұндай кезде уақыт шартты, жағдайға қарай көресіз (будете ориентироваться по обстановке, импровизируя на ходу)

3. Сіз жұмыстан өте шаршап келдіңіз, бірақ бүгінгі аяқталмаған жоспарлы жұмыс тұр. Сіз:

а) күшімді жинап, жұмысты аяқтаймын

ә) ертеңгі күнге жоспарлаймын

б) істегінмше істеймін қалғанын ертеңге қалдырамын

в) денсаулығым қымбат, ұйықтауға жатамын

5. Таңертең сіз:

а) қоңыраусағатпен (будильник) оянамын

ә) өзім оянамын

б) біреудің оятқанын керек етемін

в) өзім оянамын, жата тұрғанды жақсы көремін, жақындарым тұратын уақытың болды деп ескертеді.

1. Қонаққа келдіңіз, мысалы туған күнге. Сіз:

а) үй иелерін шаршатпас үшін сіз қашан қайтатыныңызды ертерек ескертсіз (заранее намечаете, когда нужно уйти чтобы не утомлять хозяев)

ә) қонақтардың біреуі қайтуды ескерткенін күтесіз (ждете, когда кто-то из гостей первым подаст эту идею)

б) жағдайға қарай көресіз (стараятесь ориентироватся по обстановке)

в) қайту туралы ойлаймын.

7. Белгілі бір уақытпен тамақ ішесіз бе?

а) міндетті түрде

ә) уақытпен ішкім келеді, болмайды (хотите, но не получается)

б) уақытпен ішкіңіз келмейді, бірақ уақытпен ішуге тура келеді

в) қашан ішкіңіз келеді, сонда ішесіз

8. Сіз белгіленген уақытта кездесуге кешіктіңіз, кездесуге келген адам кетіп қалды. Сіз:

а) сіз ол адамды тауып кешірім өтінесіз

ә) енді кешікпеуге өзіңізге уәде бересіз, кешірім өтінуді келесі кездескенше қалдыра тұрасыз

б) осы адаммен кездесуден қашасыз, ұмытылады деп ойлайсыз

в) бұған мән бермейсіз, сіздің әдетіңізде бар нәрсе

9. Кешігу себебін түсіндіресіз. Сіз (өзіңіздің)

а) шындықты айтамын

ә) өтірік қосып айтамын

б) жағдайға қарай айтамын

в) кешігу себебін түсіндіріп жатпаймын, мен үшін бұл ұсақ-түйек нәрсе

1. Сізбен кездесуге біреу кешігеді. Сіз:

а) оған құрметпен қарауды тоқтатамын

ә) онымен кездесуді тоқтатамын

б) өзімде де сондай жағдайлар болады, оны түсінуге тырысамын

в) бұған мән бермеймін

2. Бос уақытыңызда не істейсіз?

а) демаламын

ә) өзімнің сүйікті істеріммен айналысамын

б) ойда жоспарланған істен құтылуға тырысамын

в) бос уақыт менде болмайды

3. Сіздің жазба кітапшаңыз немесе блокнотыңыз бар ма?

а) міндетті түрде

ә) бар, жазуға ұмытамын

б) жоқ, онсыз да есімде

в) жоқ, сатып алуға ұмытамын

4. Белгіленген күні орындалмаған істеріңіз үшін өзіңізді кінәлайтын кездеріңіз бола ма?

а) болады, кінә өзімнен болса (бывает, если чувствуете свою вину)

ә) кез-келген істе, жағдайда (в любом случае)

б) жоқ, онсыз да айналамнана көп ескерту естимін

в) ешқашан, бүгін үлгермесем ертең істеуге болады

14. Бір күнде қанша уақытыңыз босқа кеткенін есіңізге нақты түсіре аласыз ба?

а) есіме түсіре аламын

ә) қанша уақыт кеткенін есіме түсіре алмаймын

б) бұл үшін басымды қатырмаймын

в) қанша уақыт жоғалтқанымды білемін, алдағы уақытта мұндай жағдайды

қайталамауға тырысамын.

15.Шектеулі уақытта орындауға тиісті тапсырмаларға қалай қарайсыз?

А) шектеулі уақыт керек жұмыстардан қашамын

ә) мен үшін бұл мәселе (проблема) емес

б) шектеулі уақытты қаламаймын, қажет болса, уақытында орындаймын

в) уақытты созғанды жақсы көремін

Ұпайларды санайық:

Сұрақ ұпайлар					Қорытынды
	А Ә		Б	В
1	3	0	2	1	0-5 ұпай – сізде уақытты дұрыс пайдалану туралы ой мүлде жоқ. 6-15 ұпай –уақытты дұрыс пайдалануға Тырысасыз, бірақ пайдалана алмайсыз. 16-35 ұпай – бұл топқа адамдардың көпшілігі жатады. Өзіңіздің де өзгенің де уақытын құрметтейміз. 36-45 ұпай – егер нақтылық, дәлділік – Корольдің сыпайылығы болса, онда сіз императорсыз. Тым дәлдікті,нақтылықты жақсы көресіз. Сіз онсыз да бәрін алдын ала орындап отырасыз. Өзіңізді шаршатып алмаңыз.
2	1	3	2	0
3	3	1	2	0
4	1	2	0	3
5	2	3	0	1
6	3	1	2	0
7	3	2	1	0
8	3	2	1	0
9	3	1	2	0
10	2	3	1	0
11	2	0	1	3
12	3	1	2	0
13	2	3	0	1
14	2	1	0	3
15	1	3	2	0

Лексикалық түсініктеме

1. сенім –вера, уверенность, убеждение, надежда

сенім көрсетілген адам – доверенное лицо

сенім білдіретін хат – доверительное письмо

сенім білдіру – оказать доверие

сенімді – верный, надежный

сенімді адам – надежный, верный человек

сенімдік –верность, надежность

сенімділік –надежность, доверие

сенім қағаз – доверенность

сенімсіз – ненадежный

сенімсіздік – ненадежность, недоверие

сенімхат – доверенность

2. уақыт –время, момент, дата, срок, час, пора

уақыт аз қалды – осталась мало времени

уақыт белгілеу – установить время

уақыт және кеңістік – время и пространство

уақыт зымырап өтіп барады – время летит быстро

уақыт келді – время настало

уақыт күтпейді – время не ждет

уақыт қымбат – время дорого

уақыт озған сайын – с течением времени

уақыт оздыру – продлить время

уақытты босқа өткізу – попусту, зря тратить время

уақытты мақсатсыз босқа өткізу – бесцельно тратит время

уақытың босқа кеткеніне өкіну – жалеть о потерянном времени

3.шарт –договор, контракт, условие

шарт жасау – оформить договор

шарт қою – ставить условия

шарт талабы – условие договора

шартты –условный

шартты бекіту –ратифицировать договор

шартты белгілер – условные знаки, шифры

шартты бұзу – расторгнуть договор, расторжение договора

шарты жаза – условное наказания

шартты келісім – условная сделка

шарттылық –условность

5. Лексикалық түсініктемеде берілген сөздермен жұмыс істеңіз. Сөйлемдер құраңыз. Мысалдар табыңыз.