44. Глобальн. Проблемы соврем-ти и роль междун.Орг-й в их реш-и

Глабальныя праблемы сучаснасці – гэта праблемы, якія стрымліваюць грамадскі прагрэс чалавецтва, а пры пэўных умовах ставяць пад сумленне існаванне нашай цывілізацыі.

На падставе гэтага паняцця палітолаг Г. Круглова сфармуліравала найб. характэрныя рысы глабальных праблем: а) маюць агульначалавечы характар, бо яны закранаюць інтарэсы ўсіх краін і народаў, а ў перспектыве – будучае ўсяго чалавецтва; б) спадарожнічаюць чалавечаму грамадству на працягу ўсёй гісторыі, нягледзячы на тое, што да пэўнага этапа свайго развіцця яны не выяўляюць сваёй вастрыні, нават іх развіццё не заўжды прыкметнае; в) у сучасных умовах набываюць сусветны характар, бо сферай іх дзе-янняў стала ўся планета; г) маюць комплексны, сістэмны характар, каб іх вырашыць, неабходны сумесныя намаганні ўсіх краін і народаў; д) развіваюцца ў часе і прасторы, у выніку з'яўляюцца новыя, а пэўныя знікаюць; е) супярэчлівыя з пункту гледжання свайго рашэння, так як цалкам гла-бальныя запатрабаванні будуць задаволены ў далёкай гістарычнай перспекты-ве, а ў сучасных умовах яны атрымліваюць частковае, прамежкавае рашэнне, пры ўмовах актыўнага міжнароднага супрацоўніцтва; ж) маюць змешаную сацыяпрыродную сутнасць і па прычынах узнік-нення і па характару праяў.

Глабальныя праблемы ўяўляюць з сябе сукупнасць сацыяпрыродных праблем, ад рашэння якіх залежыць сацыяльны прагрэс чалавецтва і захаванне цывілізацыі. Гэта праблемы, якія характарызуюцца дынамізмам, узнікаюць як аб'ектыўны фактар развіцця грамадства і для свайго рашэння патрабуюць аб'яднаных намаганняў усяго чалавецтва.

Глабальныя праблемы сучаснасці не з'яўляюцца чымсьці новым для ча-лавецтва, хутчэй за ўсё, яны ўяўляюць з сябе нячутнае абвастрэнне і паглыб-ленне ў сучасных умовах існаваўшых раней супярэчнасцей у сістэме "чалавек – грамадства – прырода".

Прычынамі, якія садзейнічалі іх актуалізацыі, з'яўляюцца: а) удасканаленне і развіццё вытворчых сіл і вытворчых адносін, вынік развіцця матэрыяльнай культуры грамадства; б) вынікі сацыяльнага прагрэса; в) паглыбленне супярэчнасцей, якія вызначаюцца драпежніцкімі ад-носінамі да чалавека і прыроды – бескантрольнае і інтэнсіўнае выкарысто-ўванне прыродных рэсурсаў (карысных выкапняў), узмацненне неспрыяльных наступстваў чалавечай дзейнасці;

1 клас – суперглабальныя (агульнасусветныя): - папярэджанне сусветнай ракетна-ядзернай вайны; - усталяванне новага міжнароднага парадку на прынцыпах раўнапраўя і супрацоўніцтва; - развіццё эканамічнай інтэграцыі. Яны звязаны з перабудовай міжнародных адносін у адпаведнасці з патрабаваннямі далейшага прагрэсу чалавецтва.

2 клас – агульнапланетарныя (рэсурсныя): - экалагічная; - дэмаграфічная; - энэргетычная; - харчовая; - праблема выкарыстоўвання космаса і інш. Яны звязаны з праблемамі аптымізацыі, гарманізацыі і гуманізацыі адносін грамадства да прыроды.

3 клас – агульначалавечыя (субглабальныя): - ліквідацыя эксплуатацыі і жабрацтва; - праблема аховы здароўя і адукацыі; - гарантыя праў чалавека; - праблема планіравання і рэгуліравання роста ўзроўню і якасці жыцця і інш. Гэта праблемы сацыякультурнага, гуманітарнага шэрагу, якія звязаны з дэмакратызацыяй адносін грамадства і асобы.

Неабходна мець на ўвазе, што неад'емнай рысай сучасных глабальных праблем з'яўляецца іх дынамізм. Гэта абумоўлівае магчымасць павелічэння або памяншэння глабальных праблем, а таксама зніжэння або павялічэння вастрыні той ці іншай праблемы.