15. Станаўленне шматпартыйнай сістэмы ў рб

Працэс стварэння і дзейнасці палітычных партый у нашай краіне рэгламентуецца Канстытуцыяй, Законам аб палітычных партыях, дэкрэтам прэзыдэнта РБ №2 (1999г.). У 1991 г. у Беларусі было 15 партый, 1995 г. – 34, 1998 – 46 і 1000 грамадскіх аб'яднанняў, 2000 г. – 18 партый.

На сённяшні дзень у Беларусі дзейнічаюць наступныя палітычныя партыі: Аб'яднаная дэмакр. партыя Бел. (1-я афиц. зарэг. партыя), Аграрная партыя, Беларуская партыя "Зялёныя", Беларуская партыя жанчын "Надзея", Беларуская партыя працы, Беларуская патрыятычная партыя, Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя "Народная грамада", Беларуская сацыяльна-спартыўная партыя, Беларуская экалагічная партыя "БЭЗ", Камуністычная партыя Беларусі, Кансерватыўна-хрысціянская партыя "БНФ", Ліберальна-дэмакратычная партыя, Партыя Беларускага народнага фронта, Партыя камуністаў Беларуская, Партыя "Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада", Рэспубліканская партыя, Рэспубліканская партыя працы і справядлівасці, Сацыял-дэмакратычная партыя народнай згоды.

Як адзначае палітолаг Я.Сапёлкін, беларускае грамадства знаходзіцца на шляху фарміравання шматпартыйнасці, якая развіваецца вельмі супярэчліва і мае свае асаблівасці. Па-першае, у Беларусі ствараецца не толькі новая палітычная сістэма, але і новыя эканамічныя адносіны. У сацыяльнай структуры грамадства пераважаюць залежныя ад дзяржавы работнікі. Колькасць уласнікаў вельмі невялікая. Пакуль што ў краіне адсутнічае паўнавартасная база для шматпартыйнасці. Па-другое, па колькаснаму складу большасць беларускіх палітычных партый малалікія. Прычыны гэтага розныя: недавер насельніцтва, перашкоды з боку ўладаў, страх людзей і г.д. Па-трэцяе, фарміраванне палітычных партый прыйшлося ў нашай краіне на перыяд татальнага крызісу грамадства, калі яшчэ не былі выяўлены інтарэсы і запатрабаванні сацыяльных груп, утварэнне партый апярэдзіла псіхалагічную падрыхтаванасць насельніцтва да ўсведамлення і ўспрыняцця перамен. На сёняшні дзень пераважная колькасць насельніцтва не ведае, якія партыі існуюць у дзяржаве, хіба за выключэннем БНФ і камуністаў.

Пры ўсёй адноснай шматвобразнасці партыйна-палитычнай палітры сённяшняга беларускага грамадства можна вызначыць тры групы палітычных партый:

а) партыі правага накірунку – у асноўным неаліберальнай, антыкамуністычнай і нацыянальна-патрыятычнай накіраванасці. Яны ў асноўным ставяць сваёй праграмнай мэтай развіццё Беларусі па заходнееўрапейскаму ўзору, захаванне незалежнасці і суверэнітэту. Гэта: КХП "БНФ, партыя БНФ, АГП.

б) дэмакратычныя партыі цэнтрысцкага характару, якія выступаюць за сацыяльна-арыентаваную рыначную эканоміку, правядзенне рэформ пры моцнай сацыяльнай абароне насельніцтва з боку дзяржавы. Гэта: БСДП "Народная грамада", СДП народнай згоды і інш.

в) партыі левага накірунку – камуністычнай, сацыялістычнай арыентаванасці: ПКБ, КПБ, РПТ і С і іншыя.

Нягледзячы на шматлікія перашкоды з боку афіцыйных уладаў у РБ паступова ідзе працэс станаўлення шматпартыйнасці.

17. Обществ.Объедин-я, место и роль в полит. Жизни общ-ва

Право на объединение является фундаментальным правом человека и гражданина и означает право на свободный и самостоятельный выбор гражданами любых форм негосударственной деятельности. Для характеристики широкого круга организационных форм общественной активности в научной литературе и правовых актах используется понятие "общественные объединения» - добровольное формирование, возникшее в результате свободного волеизъявления граждан, объединившихся на основе общности интересов. Среди общественных объединений выделяют такие основные группы формирований, как политические партии, общественные организации и общественные движения. Обладая рядом общих признаков (добровольность, преднамеренность создания, самодеятельность и т.д.), эти типы общественных объединений отличаются между собой своими целями, задачами, степенью организационной оформленности. Особо важную роль в системе властных отношений играют политические партии.

Роль общественных объединений в политической системе определяется тем, что они выражают интересы различных социальных групп. Воздействуя через определённые политические механизмы на государство, общественные объединения способствуют удовлетворению данных интересов посредством использования государственной власти. Особенно это характерно для политических партий, которые, выражая интересы определённых групп населения, ставят своей целью получение государственной власти или иное воздействие на неё. Политическая партия, участвуя в парламентских, президентских и иных выборах, получает тот или иной объём государственной власти. Таким образом, через механизм государственной власти она получает возможность в пределах своей компетенции реализовать свою предвыборную программу, то есть способствует удовлетворению потребностей и интересов представляемых ею социальных групп. Активное взаимодействие государства и политических организаций способствует вовлечению населения в решение общественных задач, делает государственную политику более эффективной. Подавление государством политических организаций может привести к утрате связи верховной власти с народом, бюрократизации государственного аппарата, снижению эффективности государственной власти. Но в любом случае, следует иметь ввиду, что политические организации могут быть использованы для выражения и достижения своих целей антиобщественными, антигосударственными элементами. Это становиться особенно актуальным сегодня в условиях глобализации всех сфер человеческой деятельности, когда западная цивилизация активно экспортирует, насаждает свои идеологические, культурные, политические и прочие ценности по всему миру, в том числе, с помощью огромной «паутины» неправительственных организаций. Общественно-политическое движение – это наиболее активная часть общества, призванная выражать интересы определенных социальных групп граждан и направленная на достижение какой-либо значительной политической цели. Общественно-политические движения отличаются от политических партий тем, что социальная база движений более широка, аморфна; общественно-политические движения, как правило, придерживаются только одной политической концепции и добиваются решения одной крупной политической задачи.