27.Падзелы рп. Змены ў становішчы Бел. Пасля далучэння да Расіі

Адна з прычын падзле РП заключалася перш за ўсё ва ўнутрыпаліт. становішчы самой дзяржавы. Яно харак-тарызавалася як паліт. крызіс або бязладдзе. Такі стан стаў вынікам злоўжывання шляхецкімі вольнасцямі. На пасяджэннях сейма яшчэ з другой пал. XVIст. дзе-йнічала права “ліберум вета”. Згодна з ім, калі хоць адзін дэпутат сейма выступаў супраць, то рашэнне не прымалася, а пасяджэнне сейма спынялася. З 1652 па 1764г. па гэтай прычыне былі сарваны 48 сеймаў з 55. Другой з прычын з’явілася тое, што барацьба народаў ВКЛ за св. дзяражаўнасць аслабляла РП і ў эк., і ў па-літ. адносінах. У гады Паўночнай вайны (1700-1721) РП стала “заездным дваром і карчмой” для іншазем-ных войскаў. Такое ўнутрыпаліт. становішча дазволі-ла суседнім дзяржавам умешвацца ў яе ўнутр. справы. Не малую ролю адыграла і рэлігійная палітыка, накі-раваная на лацінізацыю уніяцкай царквы, што прывя-ло грамадства да расколу на яе прыхільнікаў і праціў-нікаў. Не менш важнай прычынай было і тое, што аг-рарная рэформа Жыгімонта ІІ Аўгуста выклікала неза-даволеннасць сялян. Пачасціліся скаргі на самавольст-ва арандатараў, выпадкі адмаўлення ад выканання па-віннасцей аж да ўзброенных паўстанняў. Цяжкае становішча РП скарысталі яе суседзі – Расія, Прусія і Аўстрыя. Усе тры дзяржавы імкнуліся да новых тэры-тарыяльных захопаў, былі зацікаўленыя ў падзенні Рэ-спублікі. Пасля доўгіх перагавораў Расія, Прусія і Аў-стрыя прыйшлі да рашэння падзяліць паміж сабой землі РП. Першы падзел адбыўся ў 1772г. Да Расіі адышла Усх. Бел. з гарадамі Віцебск, Полацк, Орша, Магілёў, Рагачоў, Гомель. Выратаваць РП ад канчат-ковага распаду змагла толькт поўная поўная цэнтралі-зацыя. 3 мая 1791г. была абвешчана Канстытуцыя, першая ў Еўропе. Яна ліквідавала падзел РП на ВКЛ і Польшчу. Для агульнай дзяржавы ствараўся адзіны ўрад. Яму падначальвалася агульнае войска. Упарад-коўвалася праца сейма. Прадугледжвалася стварэнне судоў, незалежных ад чыноўніцтва. Канстытуцыя зак-ладвала аснову для вывядзення краіны з паліт. кры-зісу. Але час на рэфармаванне Рэспублікі быў даўно ўпушчаны. У сяр. мая 1792г. 100-тасячная рас. армія ўварвалася ў РП пад сцягам непарушнасці шляхецкіх вольнасцей. Праз 2 месяцы войска РП было разбіта. Канстытуцыя была адменена, і ў студзені 1793г. быў здзейснены другі падзел РП. Пад уладу рас. імперат-рыцы Кацярыны ІІ адышла цэнтральная частка бел. зямель, прыкладна па лініі Друцк-Пінск. Спробай за-хаваць незалежнасць РП у межах 1772г. стала паў-станне 1774г. на чале з ураджэнцам Бел. генералам-лейтэнантам Т.Касцюшкам. У ВКЛ на чале паўстання стаяў палкоўнік Ясінскі. Касцюшка абяцаў адмяніць асабістую залежнасць сялян. У атрады паўстанцаў па-цягнуліся касінеры – сяляне, узброеныя косамі. Аднак дасягнуць масавай падтрымкі насельніцтва кіраўнікам паўстання не ўдалося. Яно было падаўлена рас. войс-камі пад кіраўніцтвам Суворава. У 1795г. было падпі-сана пагадненне аб трэцім, канчатковым падзеле РП. Да Расіі адышлі заходнебел. Землі. Асн. маса насель-ніцтва – сяляне і мяшчане Бел. – спакойна, недзе абы-якава ўспрынялі распад РП. Яны спадзяваліся, што но-ыя гаспадары палепшаць ім жыццё. Аднак гэтыя на-дзеі на самой справе не спраўджваліся.