- •Қазақстан республикасының білім және ғылым министрлігі
- •2.Мемлекеттің экономикалық рөлі жөніндегі мәселелердің негізгі ғылыми бағыттары: неоклассикалық, кейнсиандық ағым, монетаризм, институционализм және т.Б.
- •3.Мемлекет функциялары.
- •2.1.Ұдайы өндіріс айналымы және экономикалық құбылыстардың өзара байланысы.
- •1 Сурет - Табыстар мен шығындардың ауыспалы айналымының макроэкономикалық моделі
- •2.3. Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныс.
- •2.3.Акселератор, мультипликатор түсінігі.
- •3.2.Республиканың өкілетті, заң шығарушы және атқарушы органдарының жүйесі. Аймақтық басқару органдары.
- •3.3.Жекешелендіру. Шағын бизнесті мемлекеттік қолдау.
- •3.4.Мемлекеттік кәсіпкерлік
- •3.5.Мемлекеттік реттеудің шетелдік тәжірибесі
- •4.1Транзиттік экономика: мәні, негізгі мінездемелері, үлгілері.
- •4.2Ауыспалы экономиканың заңдылықтары.
- •2. Жекешелендіру.
- •4.3Нарық: түсінігі, құрылымы, түрлері.
- •5.1Қоғамдық өндіріс: көрсеткіштер, өсу қарқыны және құрылымы
- •5.2Мемлекеттің құрылымдық саясаты
- •5.3Макроэкономикалық көрсеткіштер
- •5.4Экономикалық өсу: факторлары, көрсеткіштері, типтері. Мемлекеттің экономикалық өсу саясаты.
- •6 Тақырып. Эмр қызметінің басты сатысы әлеуметтік-экономикалық болжау мен жоспарлау
- •6.1Экономикалық болжаудың мәні, қағидалары, әдістері. Мемлекеттік бағдарламалар, оларды әзірлеу және бекіту.
- •6.2Экономиканың ортамерзімді және стратегиялық даму жоспарларының мәні, ғылыми негізі мен белгілері. Стратегиялық жоспарлау.
- •6.3Әлеуметтік сфераның дамуын жоспарлау негіздері
- •7Тақырып. Ғтп-тің бағыттары мен оны жеделдетудегі мемлекеттің ролі
- •7.2Ғылыми-техникалық саясаттың мақсаты мен міндеттері.
- •7.3Мемлекеттік ғылыми-техникалық саясаттың негізгі бағыттары мен басымдықтары.
- •7.4Ғылыми-техникалық саясаттың іске асыру механизмі
- •8 Тақырып. Халықты еңбекпен ұтымды қамту мен әлеуметтік қорғауды мемлекеттік реттеу
- •8.1Нарық жағдайында кадрлардың қалыптасуы және жұмыс істеуі
- •8.2 Еңбек рыногі және оның кадрлық потенциалды және тұрғындардың жұмыс бастылығын реттеудегі рөлі.
- •8.3Жұмысбастылық саясаты. Еңбек рыногын мемлекеттік реттеу бағыттары.
- •9Тақырып. Мемлекеттің инвестициялық саясатының қалыптасуы мен оны жүзеге асыру механизмдері
- •9.1. Инвестиция: мәні, түрлері, мультипликаторы
- •9.2.Мемлекеттік инвестициялық саясаттың мәні, тиімділік критерийлері, іске
- •9.3.Инвестициялық белсенділікті қолдау механизмдері.
- •10Тақырып. Жер ресурстарын тиімді пайдаланудағы мемлекеттік шаралар жүйесі
- •10.1.Жер экономиканың аграрлы секторындағы негізгі өндіріс құралы ретінде.
- •10.2.Ауыл шаруашылығындағы жерлерді тиімді пайдалану проблемасы. Ауыл шаруашылығының ерекшеліктері.
- •10.3.Аграрлық саясат: түсінігі, механизмі. Ауыл шаруашылығын қолдау әдістері.
- •10.4.Жер кадастыры. Жер кодексі.
- •11Тақырып. Экономикалық реттеудің қаржы-бюджеттік әдістері
- •11.1.Қаржы жүйесiнiң мәнi мен құрылымы.
- •11.2.Экономикалық саясаттың қаржылық механизмі.
- •11.3.Мемлекеттiк бюджет: ұғымы және құрылымы. Мемлекеттік шығындар және жиынтық сұраныс. Мемлекеттік шығындар мультипликаторы.
- •11.4.Салықтар. Салық салудың принциптері мен формалары. Салық мультипликаторы. Лаффер қисығы.
- •11.5.Бюджет тапшылығы. Тапшылықты қаржыландыру әдістері.
- •11.6.Iшкi және сыртқы мемлекеттiк қарыз. Мемлекеттiк қарыздың елдiң экономикалық дамуына ықпалы
- •12 Тақырып. Мемлекеттің ақша-несие саясатын жүзеге асырудың негізгі механизмдері
- •12.1.Ақша-несие жүйесi.
- •12.2.Ақша сұранысы және ақша ұсынысы. Ақша ұсынысының мультипликаторы.
- •12.3.Несиенiң мәнi және формалары. Несие жүйесiнiң қызметтерi
- •12.4.Ақша-несие саясаттың инструменттері
- •12.5.Инфляция және инфляцияға қарсы саясат
- •13 Тақырып. Қазақстан аймақтарының әлеуметтік-экономикалық дамуын мемлекеттік реттеу
- •13.1.Мемлекеттің аймақтық саясатының мәні және іске асыру механизмы
- •13.2.Аймақтардың әлеуметтік-экономикалық дамуын мемлекеттік басқару теориялары
- •13.3.Қазақстандағы аймақтық саясат: ерекшеліктері, проблемалары, келешегі
- •14 Тақырып. Мемлекеттін табиғатты қорғау және сыртқы экономикалық іс-әрекеттерін реттеу
- •14.1.Табиғи ресурстарды қорғауды және оны ұтымды пайдалануын экономикалық
- •14.3.Сыртқы экономикалық саясаттың мәні, мақсаттары және құрылымы
- •14.4.Сыртқы экономикалық саясаттың құралдары
8 Тақырып. Халықты еңбекпен ұтымды қамту мен әлеуметтік қорғауды мемлекеттік реттеу
8.1Нарық жағдайында кадрлардың қалыптасуы және жұмыс істеуі
Жұмыскер басты өндіргіш күш болып саналады. Білікті (квалифицированный) жұмыскерлерсіз ешқандай кәсіпорын қойыған мақсаттарына жете алмайды.
Кадрлар ең алдымен жұмыс күшінің білімді бөлігі болып саналды (представляют собой), яғни білімі және кәсіпшілік (профессиональный) дайындығы, өндірістік тәжірибесі бар жұмыскерлер.
Кәсіпорын кадрлары – бұл еңбекке нақты бағытталған және еңбекке жағымды көзқарасы бар адамдар. Басқа сөзбен айтқанда, «кәсіпорын кадрлары» түсінігі «кәсіпорынның жұмыс күші» деген түсініктен тар (узкий). Бұл түсінікке жұмыс жеріне кездейсоқ (случайно) түскен адамдар жатпайды. Нарық жағдайында экономиканың, кәсіпорынның бәсекеге қаблеттілігі кадрлалмен, оларды тиімді пайдалануды қамтамасыз ететін еңбекті ұйымдастыру түрлерімен, кадрларды уәждеу (мотивация) дәрежесімен анықталады.
Кадрлардың қалыптасуы барлық жұмыс күшінің ұдайы өндіріс процессіне негізделеді. Жұмыс күшінің ұдайы өндіріс процессіне кіреді:
- қызмет істейтің жұмыскерлердің еңбекке деген қаблеттілігің қалпына келтіру және сақтау;
- тұрғындардың табиғи өсуінің негізінде жұмыскерлердің жаңа ұрпағын (поколение) қалыптастыру;
- жалпы білім алу және кәсіптік дайындық;
- жұмысшылардық біліктілік (квалификационный) және әлеуметтік-мәдениетті деңгейің көтеру.
Бұл процессте маңызды рөлің мемлекет атқарады. Ол:
- тұрғындардың білім алу жүйесің дамытады;
- кадрлардың кәсіптік дайындау жүйесің дамытады;
- минималды жалақы деңгейің анықтайды;
- студенттер стипендиясының көлемің анықтайды;
- зейнеткерлік жүйеге сақтандыру төлемдер көлемің анық тайды және т.б.
8.2 Еңбек рыногі және оның кадрлық потенциалды және тұрғындардың жұмыс бастылығын реттеудегі рөлі.
Еңбек рыногі жұмыс күшін сату мен сатып алумен байланысты экономикалық қатынастардың жиынтығы.
Еңбек рыногының қазіргі сипаттамасы:
- қазіргі уақыттағы жоғары технологиялық өндірістің талаптарына сәйкес келетін жұмыс күшінің ұдайы өндірісінде маңызды рөль атқарады;
- еңбек ресурстарың бөлу және қайта бөлуді қамтамасыз етеді, оларды тиімді пайдалануға ынталандыру уәжің (побудиельный мотив) қалыптастырады;
- жұмысбастылықтың тиімсіз құрылымынын орнына рационалды құрылымын қалыптастырады;
- жұмыскерлердің көп профильдық кәсіби дайындығының қажеттілігін қамтамасыз етеді, олардың бәсекеге қаблеттілігің, кәсіби деңгейің көтеруге мүмкіндік береді;
- жұмыс күшінің мобильдігің белсендетеді, яғни жұмысбастылық пробемаларын шешуге мүмкіндік жасайды;
- еңбек төлемдерінде рынок құралдарының рөлің көтереді, еңбекке деген уәждемені күшейтеді, оның тиімділігінің өсуіне әкеледі.
Экономикалық категория ретінде еңбек рыногы ақша иесі мен (жұмысберуші) жалдамалы жұмыскер арасындағы жалдау шарттары бойынша қатынастарды білдіреді. Осы экономикалық қатынастар заңды түрде елдің еңбек заңдылықтарына негізделеді.
Еңбек рыногы рыноқ қатынастарының жүйесіне кіреді, сондықтан ол басқа рыноктарының жағдайымен, жалпы экономикалық жүенің жағдайымен байланысты. Экономикалық дағдарыс, қаржы жүйесіндегі құбылыстар еңбек рыногының сипаттамасын өзгертеді. Сонымен қатар, жалдамалы жұмыскерлер жалақы алып тауарлар мен қызметтерге сұраныс туындатады, экономиканың өсуіне жағдай жасайды.
Қазіргі еңбек рыногы мемлекетпен белсенді реттеледі. Мемлекет еңбекке сұранысты жоспарлайды, оқұ орындарын қалыптастырады, минималды жалақы деңгейің белгілейді.