- •Оқу қуралы
- •Тілдің анықтамасы және қызметі.
- •Фонетика
- •Дыбыс пен әріп
- •I. Дауыстың (салдырдың) қатысына қарай
- •II.Жасалу орнына қарай
- •III. Айтылу жолына қарай
- •Буын үндестігі
- •Дыбыс үндестігі
- •1. Ілгерінді ықпал.
- •3. Тоғыспалы ықпал.
- •1. Ілгерінді ықпал
- •3. Тоғыспалы ықпал
- •I. Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Мемлекеттік тіл
- •Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі
- •Жалғаулардың орын тәртібі
- •Септік категориясы
- •Ілік септік
- •Барыс септік
- •Табыс септік
- •Жатыс септік
- •Шығыс септік
- •Көмектес септік
- •Ана тілі туралы
- •Адам – ардақты ат Жанұямның әлемі
- •1. Оқыңыз, аударыңыз.
- •2. Үлгі бойынша жауап беріңіз.
- •3. Оқыңыз, әңгімелеңіз. Отбасы
- •4. Мақал – мәтелдерді жаттаңыз
- •Сөз басы – сәлем
- •Сын есімнің шырайлары
- •Тәуелдік жалғау
- •Оқымысты бала
- •Дене тәрбиесі – дәрісіз ем.
- •Уақыт. Мезгіл.
- •Күн тәртібі. Бір күнім. – Режим дня. Мой день.
- •Мереке күндері:
- •Демалыс
- •Сан есімнің мағыналық түрлері
- •Мақал – мәтелдерді жаттаңыз
- •Ұлағатты сөздерді жаттайық
- •Туған жер – алтын бесік
- •Қазақстанның шекарасы
- •Көсемше
- •Нақ осы шақ (Күрделі түрі)
- •Болжалды келер шақ
- •Болымсыз түрі
- •Мақсатты келер шақ
- •Ауыспалы келер шақ
- •Нәтижелі өткен шақ
- •Субъективті өткен шақ.
- •Дағдылы өткен шақ.
- •Қалау рай
- •Шартты рай
- •Болымсыз етістік
- •Мұны білген жөн.
- •Көмірлі Қарағанды
- •Тәуелсіз Қазақстан
- •Мемлекеттік ту.
- •Елтаңба.
- •Теміртау
- •Ата Заңымыз
- •Халқымыздың қасиетті рәміздері
- •Жаңа Астана
- •Қазақ халқының салт-дәстүрі
- •Қонақты қарсы алу, күту рәсімі
- •Қазақтың дастарқаны
- •Сөздерден сөйлем құраңыз
- •Оқыңыз, жазыңыз, түсінгеніңізді әңгімелеңіз
- •Жай, тұрақты сөз тіркестері
- •Әбу Насыр әл-Фараби
- •Атамекен
- •Данышпан шахматшы
- •Омонимдер, синонимдер, антонимдер
- •Мамандық Әлемі
- •Қазақстанда сот билігінің жүзеге асырылуы Қазақстан Республикасының Конституциясы
- •Қазақстан Республикасының сот жүйесі
- •Қазақстан Республикасының соттар құрамы
- •Аудандық (қалалық) соттар
- •Облыстық және оларға теңестірілген соттар
- •Әскери соттар
- •Қазақстан Республикасының Жоғарғы соты
- •Қазақ конституциясының тұңғыш жобасы
- •Қазақстан Республикасының Прокуратурасы
- •Қазақтың тұңғыш прокуроры Сүлеймен Есқараев
- •Қорғаушы қызметі
- •Тергеуші қызметі
- •Еліміздегі тәртіпсіздік
- •Жазалау шаралары
- •Ұйымдасқан қылмыс
- •Қысқарған сөздер
- •Іскерлік кездесу
- •Қазыбек бидің елшілікке баруы.
- •Сабақты қорытындылауға арналған
- •Іскерлік Әлемі
- •1. Сөздермен жұмыс істеңіздер.
- •2. Мыны сұрақтарды топ болып талқылаңыздар.
- •3. Досыңызбен, көршіңізбен екі мемлекет арасында мәдениет саласындағы ынтымақтастық туралы сұхбаттасыңыз.
- •Палестина мемлекетінің Үкіметі мен Қазақстан Республикасының Үкіметі арасындағы мәдени ынтымақтастық туралы келісім
- •Мына сөздерді сөздіктен қараңыз. Жәрдемдеседі, өзаралық негізінде, өткізу, ұйымдастыру, декоративтік, қолданбалы өнер, мәдениет, әдебиет, өнер қайраткерлері, тікелей қарым-қатынас.
- •Сөйлемнің түрлері
- •Батыр қыз.
- •Барлық білім кітапта.
- •Хабарлы сөйлем
- •Сұраулы сөйлем
- •Бұйрықты сөйлем
- •Лепті сөйлем
- •Құрмалас сөйлем
- •Шылау Жалғаулық шылаулар
- •Септеулік шылаулар
- •Демеулік шылаулар
- •Сұраулық шылаулар
- •Еліктеу сөздер
- •Дүние жүзіндегі қазақ халқының саны
- •Глоссарий
- •Қазақша-орысша сӨздік
- •Мазмұны
- •Пайдаланылған әдебиеттер
Көсемше
Етістікке тән қимыл-әрекеттің себебін, белгісін, сын-сипатьн көрсетіп тұратын категория көсемше деп аталады.
|
Түрлері |
Жұрнақтар |
Мысалдар |
|
1. Өткен шақ
|
-ып,-іп,-п |
барып, келіп, оқып |
|
2. Ауыспалы шақ
|
- а,-е,-й |
бара, келе, ойнай |
|
3. Мақсат
|
-ғалы,-гелі, -қалы,-келі |
барғалы, келгелі, айтқалы, кеткелі |
|
4. Мезгіл
|
-ғанша,-генше, -қанша,-кенше |
барғанша, келгенше, кеткенше |
|
5. Шарт
|
-майынша, -мейінше |
бармайынша, келмейінше, бермейінше |
Нақ осы шақ (Жай түрі)
Нақ осы шақ сөйлеу кезінде болып жатқан іс-әрекетті білдіреді. Нақ осы шақтың жай түрі отыр, тұр, жатыр, жүр көмекші етістіктеріне жіктік жалғауының тіркесуі арқылы жасалып, іс-өрекет, қимылдың тура сөйлеу кезеңінде болып жатқандығын білдіреді.
|
Жекеше | |||
|
Соңғы дыбыс Жақ |
Көмекші етістіктер
|
Жіктік жалғау
|
Буын
|
|
I. Мен |
отыр, тұр, жатыр |
+мын |
Жуан
|
|
|
Жүр |
+мін |
Жіңішке
|
|
II. Сен |
отыр, тұр, жатыр |
+ сың |
Жуан
|
|
|
Жүр |
+сің |
Жіңішке
|
|
II. Сіз |
отыр, тұр, жатыр |
+сыз |
Жуан
|
|
|
Жүр |
+сіз |
Жіңішке
|
|
III. Ол |
отыр, тұр, жатыр |
— |
Жуан
|
|
|
Жүр |
— |
Жіңішке
|
|
Соңғы дыбыс Жақ
|
Көпше | ||
|
Көмекші етістіктер
|
Жіктік жалғау |
Буын
| |
|
I. Біз
|
отыр, тұр, жатыр |
+мыз |
Жуан
|
|
Жүр _ |
+міз |
Жіңішке
| |
|
II. Сендер
|
отыр, тұр, жатыр |
+сыздар |
Жуан
|
|
Жүр |
+сіздер |
Жіңішке
| |
|
II. Сіздер |
отыр, тұр, жатыр |
+сыздар |
Жуан
|
|
Жүр |
+сіздер |
Жіңішке
| |
|
III. Ол |
отыр, тұр, жатыр |
— |
Жуан
|
|
Жүр |
— |
Жіңішке
| |
Нақ осы шақ (Күрделі түрі)
Нақ осы шақтың күрделі түрі етістікке -ып,-іп,-п және -а,-е көсемшелердің жұрнақтары мен отыр, тұр, жатыр, жүр көмекші етістіктерінің тіркесуі арқылы жасалып, іс-әрекет, қимылдың тура сөйлеу кезеңінде больп жатқандығын білдіреді.
|
Жекеше | |||
|
Соңғы дыбыс Жақ |
Дауыссыз
|
Жіктік жалғау
|
Буын
|
|
I. Мен
|
-ып,-іп,-п +отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
+мын |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
+мін |
Жіңішке
| |
|
II. Сен
|
-ып,-іп,-п+отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
+сың |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
+сің |
Жіңішке
| |
|
II. Сіз
|
-ып,-іп,-п +отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
+сыз |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
+сіз |
Жіңішке
| |
|
III. Ол
|
-ып,-іп,-п+отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
- |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
- |
Жіңішке
| |
|
Көпше | |||
|
Соңғы дыбыс Жақ
|
Дауыссыз
|
Жіктік жалғау |
Буын
|
|
I. Біз
|
-ып,-іп,-п+отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
+мыз |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
+міз |
Жіңішке
| |
|
II. Сендер
|
-ып,-іп,-п+отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
+сыңдар |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
+сіңдер |
Жіңішке
| |
|
II. Сіздер
|
-ып,-іп,-п+отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
+сыздар |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
+сіздер |
Жіңішке
| |
|
III. Олар
|
-ып,-іп,-п+отыр, тұр, жатыр -а,-е+жатыр |
- |
Жуан
|
|
-ып,-іп,-п+жүр |
- |
Жіңішке
| |