- •2. Мемлекет және құқық теориясының заңгер-құқықтанушылар, Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарының қызметкерлері үшін тәжірибелік маңызы.
- •Мемлекеттің пайда болуының экономикалық және әлеуметтік алғы шарттары.
- •6. Мемлекет ұғымы және оның белгілері.
- •7. Мемлекеттің мәні. Мемлекеттің мәніне деген таптық және жалпы әлеуметтік көзқарастар.
- •8. Мемлекеттің типологиясының формациялық және өркениеттік көзқарастары.
- •9. Мемлекет нысанының (құрылысы) түсінігі, оның элементтері.
- •10.Басқару нысаны: түсінігі және түрлері.
- •Республика белгілері :
- •11. Мемлекеттік құрылым нысаны: түсінігі және түрлері.
- •12. Мемлекеттік (саяси) режим :түсінігі , түрлері.
- •13. Демократия : түсінігі және оның нысандары.
- •14.Мемлекеттің міндеттері және функциялары: түсінігі, мазмұны және жіктелуі.
- •Мемлекеттің функцияларын жүзеге асыру нысаны – бұл оның функцияларын жүзеге асырушы мемлекеттік органдар қызметінің түрлері.
- •Қызмет аясына қарай мемлекет функциялары сыртқы және ішкі болып бөлінеді.
- •Мемлекеттің сыртқы функциясы – алдында тұрған ішкі мақсаттарын орындаумен байланысты мемлекет қызметінің негізгі бағыты.
- •16.Мемлекеттің сыртқы функциялары. Қызмет аясына қарай мемлекет функциялары сыртқы және ішкі болып бөлінеді.
- •17.Мемлекеттің функциясын жүзеге асырудағы Қазақстан Республикасының ішкі істер орғандарының рөлі.
- •18. Мемлекеттік аппарат түсінігі. Қазақстан Республикасының мемлекеттік аппарат құрылымы.
- •19.Мемлекеттік орған: түсінігі және белгілері.
- •20.Қазақстан Республикасының мемлекеттік аппаратын ұйымдастыру қағидалары және қызметі.
- •21. Қазақстан Республиканың ішкі істер органдарының мемлекет аппаратындағы орны.
- •22. 1994 Жылдан осы уақытқа дейін Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарының реформалануы.
- •24. Қазақстан Республикасының заң шығару билігі.
- •27. Саяси жүйе: түсінігі және құрылымы.
- •28. Құқық түсінігінің негізі тұжырымдары.
- •29. Құқықтың мәні және оның қоғам мен мемлекет өміріндегі рөлі.
- •30. Әлеуметтік және техникалық нормалар. Әлеуметтік нормалардың түрлері.
- •31. Құқық нормасы: түсінігі және белгілері
- •32. Құқық нормасының құрылымы.
- •33. Құқық нормасы мен нормативтік акт баптарының ара қатынасы
- •34. Құқық нормасының жіктелуі
- •35. Құқықтың нысандары (қайнар көздері)
- •36. Құқықтық әдет – ғұрып.
- •37. Сот (әкімшілік) прецеденті
- •38. Келісім шарт құқық қайнар көзі ретінде
- •39. Нормативтік - құқықтық акт: түсінігі және түрлері
- •40. Заң: түсінігі, белгілері және түрлері
- •41. Нормативтік актілердің уақыт, кеңістік жағынан және тұлғалар бойынша әрекет етуі.
- •42. «Нормативтік құқықтық актілер туралы» Қазақстан Республикасының 24.03.1998 жылғы заңына жалпы сипаттама
- •43. Қазақстан Республикасының қолданылатын құқығының түсінігі
- •А. Заңнамалық актілерге және заңнамаға мыналар жатады:
- •44. Қазақстан Республикасы ішкі істер органдары қызметінің нормативтік – құқықтық негізі.
- •45. Қоғамның құқықтық жүйесі: түсінігі мен құрылымы. Құқықтық семья
- •46. Романо – германдық құқықтық семья
- •47. Англосаксондық құқықтық семья
- •48. Мұсылман құқығы
- •49. Құқықшығармашылық: түсінігі және түрлері.
- •50. Заңшығарушылық үрдіс: ұғымы мен кезеңдері.
- •51. Нормативтік актілерді жүйелеу: ұғымы мен түрлері.
- •52. Құқық жүйесі: ұғымы және элементтері.
- •53. Құқықтық институт.
- •54. Құқық саласы.
- •55. Құқықтың реттеу пәні.
- •56. Құқықтық реттеудің әдістері.
- •57. Материалдық және процессуальдық құқық
- •58. Құқықтық қатынас түсінігі.
- •59. Заңды факт
- •60. Құқықтық қатынас құрамы (элементтері)
- •61. Құқықтық қатынас субъектілері
- •62. Құқықтық қатынас объектілері
- •63. Құқықтық қатынас мазмұны
- •64. Құқықты іске асыру: түсінігі және нысандары
- •65. Құқықты қолдану.
- •66. Құқықтық нормалар қолдану актілері: түсінігі, түрлерінің ерекшеліктері
- •67. Құқықтағы ақаулық және оның орнын толтыру әдістері
- •68. Құқықтағы мирасқорлық және жаңару. Құқық рецепциясы.
- •69. Құқық нормасын талқылау
- •70. Талқылау әдістері (тәсілдері)
- •71. Субъект бойынша талқылау түрлері
- •72. Құқықтық сана түсінгі, құрылымы және түрлері
- •73. Құқықтық сана, құқықтық тәртіп және құқықтық мәдениет
- •74. Құқықтық нигилизм түсінігі және нысандары
- •75. Заңдылық түсінігі және қағидалары
- •76. Заңдылық жағдайына әсер етуші факторлар.
- •77. Заңдылық және тәртіп. Тәртіп түрлері.
- •78. Құқықтық тәртіп және қоғамдық тәртіп түсініктері, олардың қатынасы.
- •79. Құқықтық мінез-құлық түсінігі, оның түрлері.
- •80. Құқықбұзушылық түсінігі, оның белгілері, түрлері.
- •81. Құқықбұзушылық құрамы
- •82. Заңды жауапкершіліктің түсінігі және қағидалары.
- •83. Заңды жауапкершілік түрлері.
- •85. Мемлекет пен құқық, олардың арақатынасы.
- •86. Тұлғаның құқықтық мәртебесі.
- •87. Азаматтық қоғам: ұғымы мен құрылымы.
- •88. Азаматтық қоғам және Қазақстандағы мемлекет.
- •89. Құқықтық мемлекет: ұғымы және негізгі тұжырымдамалары.
- •90. Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан – 2030» жолдауындағы мемлекет және құқық мәселелері
17.Мемлекеттің функциясын жүзеге асырудағы Қазақстан Республикасының ішкі істер орғандарының рөлі.
Мемлекеттің функциясын жүзеге асырудағы Қазақстан Республикасының ішкі істер орғандарының рөлін олардың алдына қойылған міндеттері мен функцияларын тәжірибелік іске асыру призмасы арқылы қарастырған жөн.
Ішкі істер орғандарынын функциясы Қазақстан Республикасының функциясынан туындайды – бұл олардың белгілі құзыреттер шегіндегі тәжірибелік қызметтерінің бағыттары.
Оларға жүктелген міндеттерді орындай отырып, Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары екі негізгі функцияларды атқарушы ретінде көрініс табады: құқықтық және саяси. Өз қызметі құқықтық нұсқаумен ұштасқан ішкі істер органдары оларды қандай да бір саяси конъюнктура пайымына қарамастан бұлжытпай орындауға міндетті. Екінші жағынан қарағанда, ішкі істер органдары, заңды қолдана отырып, олардың құрамдас бөлігі болып табылатын, біздің мемлекетіміздің жалпысаяси тұғырын қалаушы пайымдарын жетекшілікке алуға тиісті.
Ішкі істер органдары функциясы олардың алдында тұрған міндеттерінен туындайды, олар Қазақстан Республикасы Президентінің «Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы» 21 желтоқсан 1995 жылғы (толықтыру және өзгертулермен) заңдық күші бар жарлығында бекітілген.
Көрсетілген міндеттер, «Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің заңдық күші бар жарлығының 10 бабында бекітілген, Қазақстан Республикасының ішкі істер органдарының міндеттерінде нақтыланады. Олар міндетті:
Құқыққа қайшы қатерлерден адам және азамат құқығы мен бостандықтарын қорғауға;
қоғамдық тәртіпті қорғауға және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге;
құқық бұзушылықтың алдын алуға, анықтауға, тыюға, ашуға және т.б.
Тұтастай алғанда, ішкі істер органдарының негізі міндеттерін талдау, олар жүзеге асыруға қатысатын, құқық қорғаушылық(кейбір қайнар көздерде оны адам мен азаматтың құқығы мен бостандықтарын қорғау функциясы деп те атайды), – Қазақстан Республикасының негізгі функциясы деген байлам жасауға мүмкіндік береді.
Ішкі істер органдарына жүктелген міндеттер мен функцияларының нәтижесі, мысалға, 2002 жылғы жедел-қызмет жұмысы қорытындысы бойынша ІІМ алқалардың құжаттарында көрініс тапқан. Өткен жылда елімізде 135 мыңнан астам қылмыс тіркелген, оның 108 мыңы – жалпы қылмыстық, бұл 2001 жылғы осыған ұқсас көрсеткіштерден ( сәйкесінше 11,2 және 13,3 пайызға) әлде қайда аз. Адам өлтіру, қарақшылық және ұрлау қылмыстары аз жасалған. Бұрын соңды соттылған адамдармен жасалған қылмыстар саны 16,1 пайызға қысқарды. Бөтеннің мүлкін ұрлау әлде қайда төмендегені байқалады. Мысалға, пәтер тонау қылмыстың саны былтырғы жылы 22,8 пайызға азайған. Бұның белгілі көлемде азайуына ІІМ дайындаған, 2002 жылы іске асырыла бастаған, арнайы бағдарлама өз септігін тигізді.
Жалпы қылмыстардың ашылуы 2002 жылы республикада тұтастай 72,9% ал, ауыр және аса ауыр – 71,8% құрайды. Өткен жылдардан 3152 қылмыс ашылған, тергеуден, анықтаудан және соттан қашып жүрген шамамен 11 мыңға жуық адам табылған.
Бандитизм, ұйымдасқан қылмыстық топ құру фактісі бойынша 119, алаяқтық бойынша 1092 қылмыстық іс қозғалған.
Анықтама мен тергеудің сапасы жақсарды. 2001 жылмен салыстырғанда қосымша тергеуге жіберілген қылмыстық істердің саны 28 пайызға қысқарды. ІІБ тергеушілерінің күш салуымен сотқа берілген істер бойынша, шамамен 1,5 миллиард тенге сомасында шығынның орны толтырылған.
Былтырғы жылы шамамен 13 мың нашақорлық қылмыстар анықталған, соның ішінде, 4200 астамы есірткі заттар өткізу фактісі. Заңсыз айналымнан 16,6 тонна есірткі заттар алынған, соның ішінде, 95,3 кг героин.
Демек, қылмыстылықпен күресті күшейтуге және құқық тәртіптілікті нығайтуға бағытталған министрліктен қабылданатын шаралар Қазақстандағы қылмыстылық деңгейін төмендету тенденциясына тұрақты сипат беруге мүмкіншлік тудырды.
Сонымен қатар, ІІБ үшін экономикалық және жемқорлық қылмыстарына қарсы күрес әлі де күн тәртібінде өз маңыздылығын жойған жоқ. Сонымен, былтырғы жылы Республика бойынша 5500 экономикаға қарсы бағытталған қылмыстар және 1455 жемқорлық қылмыстар тіркелген.
Ішкі істер органдарына арналған Қазақстан Республикасының құқықтық саясат тұжырымдамасы құқыққорғау қызметінің бастапқы бағыттарын анықтайды, бұл – азаматтардың құқықтары мен бос тандықтарын қорғау, сонымен қоса, тұрғындардың қатысу белсенділігісіз табысқа жетпейтін құқықбұзушылықтың алдын-алу. Осыған қоса, балалардың қадағаланбауына және кәмелетке толмағандар арасындағы құқықбұзушылықтың алдын-алуына ерекше назар аударылуға тиіс.