Тема 13. Педагогические условия формирования диалоги­ческой речи у детей младшего (среднего, старшего) дошколь­ного возраста

План

Введение.

1. Теоретические основы развития диалогической речи дошкольников.

1.1. Лингвистические основы дилогической речи.

1.2. Особенности развития диалогической речи у дошкольников.

1.3. Развитие диалогической речи дошкольников в теории и прак­тике дошкольной педагогики.

2. Формирование диалогической речи у дошкольников.

2.1. Особенности развития диалога у детей младшего (среднего, старшего) дошкольного возраста.

2.2. Методы и приемы формирования навыков диалогической речи v дошкольников.

Заключение.

Список использованной литературы.

Приложение.

Объект исследования: процесс развития диалогической речи дошкольников.

Предмет исследования: педагогические условия, способствую­щие развитию диалогической речи детей младшего ( среднего, стар­шего) дошкольного возраста.

Цель исследования: выделить педагогические условия, спосо­бствующие развитию навыков диалогической речи у дошкольников.

Задачи исследования

1. Раскрыть лингводидактические аспекты развития диалогической речи у детей младшего (среднего, старшего) дошкольного возраста.

2. Разработать методы и приемы, способствующие развитию ди­алогической речи у дошкольников.

Методические указания

В первой главе раскройте лингвистические особенности диало­га, покажите своеобразие детского диалога, отразите и сделайте ана­лиз исследований развития диалогической речи в дошкольной лингводидактике.

В констатирующем эксперименте выявите уровни речевой ком­муникации детей. Описание методики обследования дошкольников дано в пособии Алексеевой М. М., Яшиной В. В. «Речевое развитие дошкольников». М., 1999.

В формирующем эксперименте покажите пути развития диалоги­ческой речи дошкольников в процессе содержательного общения с детьми в повседневной жизни и организованного обучения в процессе занятий с детьми в разных возрастных группах.

В заключении отразите эффективность проведенной работы.

Литература

1. Пиаже Ж. Речь и мышление ребенка. М., 1978.

2. Слама — Казаку Т. Некоторые особенности диалога ма­леньких детей // Вопросы психологии. 1961. № 2.

3. Юрьева Н. М. Детский диалог: Психологические функции // Семантика речевой деятельности (на материале онтогенеза). М., 1988.

4. Якубовский Л. П. О диалогической речи // Русская речь / Под ред. Л. В. Щербы. М., 1923.

Тема 14. Формирование структуры связного высказыва­ния у старших дошкольников План

Введение.

1. Теоретические аспекты развития связной речи у дошкольников.

1.1. Лингвистические основы развития связной речи детей до­школьного возраста.

1.2. Психологические и психолингвистические основы развития связной речи дошкольников.

1.3. Развитие связной речи дошкольников в теории и практике дошкольной педагогики.

2. Формирование навыков связного высказывания у старших дошкольников.

2.1. Особенности связной речи у детей старшего дошкольного возраста.

2.2 Методы и приемы формирования у детей построения связно­го высказывания.

Заключение.

Список использованной литературы.

Приложение.

Объект исследования: процесс развития связной речи у стар­ших дошкольников.

Предмет исследования: формирование навыков построения связного высказывания у старших дошкольников.

Цель исследования: изучить педагогические условия, способ­ствующие формированию у детей навыков связной речи.

Задачи исследования

1. Раскрыть лингвистические, психологические особенности раз­вития связной монологической речи детей дошкольного возраста.

2. Разработать методы и приемы, способствующие формирова­нию у детей структуры связного высказывания.

Методические указания

В первой главе проанализируйте лингвистические основы связ­ной речи, отразите психологические и психолингвистические особен­ности развития связной речи старших дошкольников, проанализируй­те исследования по развитию связной речи в дошкольной лингводидактике,

В констатирующем эксперименте выявите особенности развития связной речи старших дошкольников. Методика диагностики связной речи старших дошкольников включает в себя: « задания, направленные на анализ литературного текста с позиций связности ( понимание темы, структуры);

• задания на придумывание рассказа;

• задания на придумывание рассказа по серии сюжетных картинок.

Описание этой методики можно найти в пособии Ушаковой О. С, Струниной Е. М. «Методика развития речи детей дошкольного возраста» М., 2003.

В формирующем эксперименте необходимо раскрыть методы и прие­мы, которые способствуют развитию связной речи старших дошкольников. В заключении отразите эффективность проведенной работы.

Литература

1. Гальперин И. Р. Текст как объект лингвистического иссле­дования. М., 1981.

2. Смольникова Н. Г. Ушакова О. С. Развитие структуры связ­ного высказывания у детей старшего дошкольного возраста // Развитие речи дошкольника: Сб. науч. тр. / Под ред. О. С. Ушаковой. М., 1990.

3. Ушакова О. С. Развитие речи дошкольников. М., 2001.

Тэма 15. Сюжэтна-ролевая гульня як сродак развіцця бела-рускага маўлення дзяцей сярэдняга (старэйшага) дашкольнага ўзросту

План

Уводзіны.

1. Тэарэтычныя асновы развіцця звязнага беларускага маўлення дзяцей.

1.1 .Асаблівасці развіцця беларускага маўлення дзяцей у сітуацыі блізкароднаснага двухмоўя.

1.2. Развіццё сюжэтна-ролевай гульні як асаблівай «сферы зносін».

1.3. Праблема развіцця звязнага маўлення ў дашкольнай лінгвадыдактыцы.

1.4. Значэнне сюжэтна-ролевай гульні ў развіцці звязнага маўлення дашкольнікаў.

2. Фарміраванне навыкаў беларускага маўлення старэйшых да-школьнікаў.

2.1. Асаблівасц! беларускага маўлення старэйшых дашкольнікаў.

2.2. Фарміраванне беларускага маўлення дашкольнікаў у працэсе сюжэтна-ролевай гульні.

Заключэнне.

Спіс выкарыстанай літаратуры.

Дадатак.

Аб'ект даследавання: працэс развіцця звязнага беларускага маўлення дашкольнікаў.

Прадмет даследавання: фарміраванне навыкаў беларускага маўлення ў працэсе сюжэтна-ролевай гульні.

Мэта даследавання: вызначыць умовы, пры якіх сюжэтна-роле-вая гульня можа служыць сродкам развіцця беларускага маўлення дашкольнікаў.

Заданы даследавання

1. Акрэсліць праблему развіцця сюжэтна-ролевай гульні як асаблівай сферы зносін.

2. Высветліць асаблівасці зносін дзяцей.

3. Высветліць узровень валодання дзецьмі беларускай мовай.

4. Распрацаваць методыку развіцця беларускага маўленняў сюжэтна-ролевай гульні.

Метадычныя ўказанні

Прааналізуйце псіхолага-педагагічную літаратуру па праблемах:

а) развіццё сюжэтна-ролевай гульні як асаблівай «сферы зносін», значэнне сюжэтна-ролевай гульні ў развіцці маўлення дзяцей.

б) асаблівасці развіцця беларускага маўлення дзяцей у сітуацыі блізкароднаснага двухмоўя.

Адзначце педагагічныя ўмовы, якія могуць садзейнічаць узнікненню станоўчых матываў і развіццю беларускага маўлення дзя­цей сродкамі сюжэтна-ролевай гульні.

На канстатуючым этапе высветліце асаблівасці зносін дзяцей кант-рольнай і эксперыментальнай груп (методыка А. Смірновай), якая мова з'яўляецца сродкам штодзённых зносін (руская, беларуская, змешаная). Для гэтага празядзіце назіранні за маўленчымі зносінамі дзяцей паміж сабой, у тым ліку ў гульні; з дарослым. Мэта назірання: высветліць асаблівасці зносін дзяцей, якая мова з'яўляецца сродкам зносін.

Высветліце ўзровень валодання дзецьмі беларускай мовай. 3 гэ-тай мэтай правядзіце з кожным з дзяцей паасобку кантрольную гутар-ку. Для эксперыменту падрыхтуйце даступныя дзецям па змесце ма-люнкі. Папрасіце расказаць, што намалявана, на беларускай мове. Калі дзеці не здольныя апісаць малюнак самастойна, задавайце пы-танні па змесце: Хто (што) гэта? Што робіць? Дзе? Навошта? і г. д. Калі дзеці адказваюць па-руску, папрасіце паказаць асобныя прадметы, называючы іх па-беларуску (гэта выяўляе пасіўны слоўнік малых).

Адказы дзяцей размяркуйце па пяці трупах (класіфікацыя А. Нег-нявіцкай).

Распрацуйце методыку фарміруючага эксперыменту ў адпавед-насці з гіпотэзай. Апішыце яго ход. Па ходу фарміруючага эксперы­менту працягвайце назіранні за маўленчымі зносінамі дзяцей з дарос­лым і паміж сабой. Фіксуйце змены ў іх.

Кантрольны эксперымент павінен высветліць, як у выніку праве-дзенай вамі работы змяніліся маўленчыя зносіны дзяцей на беларус­кай мове. Для гэтага правядзіце зноў эксперымент з малюнкам, ана-лагічны канстатуючаму. Даныя, якія атрымаеце, прааналізуйце, аформіце ў выглядзе табліцы, адзначце якасныя І колькасныя змены ў валоданні дзецьмі беларускай мовай.

У заключэнні падвядзіце вынікі аб ролі сюжэтна-ролевай гульні, наладжанай пэўным чынам, у развіцці беларускага маўлення дзяцей. Дайце парады па методыцы арганізацыі такіх зносін.

Літаратура

1. Воронова В. Я. Творческие игры дошкольников. М., 1981.

2. Жуковская Р. И. Игра и ее педагогическое значение. М., 1975.

3. Зимняя И. А. Психологические основы формирования дву­язычия II Русский язык в национальной школе. 1984. № 3.

4. Менджерицкая Д.В. Воспитателю о детской игре. М., 1982.

5. Негневицкая Е., Протасова Е. Проектирование игровых ситуаций в обучении дошкольников второму языку // Психолого-педагогические вопросы развития речи в детском саду / Под ред. Ф.А. Сохина, О.С. Ушаковой. М., 1987.

6. Смирнова Е. Развитие речи — важнейшая задача воспитателя // Дошкольное воспитание. 1988. № 5.

7. Старжынская Н. С. Тэорыя і методыка развіцця беларускага маўлення дашкольнікаў. Мн., 2000.

Тэма 16. Беларуская народная казна як сродакразвіцця дыя-лагічнага маўлення дашкольнікаў

План

Уводзіны.

1. Тэарэтычныя асновы развіцця дыялагічнага маўлення ў дашкольнікаў.

1.1. Станаўленне звязнага маўлення ў дашкольным узросце.

1.2. Праблема развіцця дыялагічнага маўлення ў дашкольнай лінгвадыдактыцы.

1.3. Роля народнай казкі ў развіцці маўлення дашкольніка.

2. Месца беларускай народнай казкі ў маўленчым развіцці і навучанні роднай мове дашкольнікаў.

2.1. Узровень азнаямлення дзяцей з беларускай народнай казкай.

2.2. Маўленчае развіццё дашкольніка ў працэсе азнаямлення з беларускай народнай казкай.

Заключэнне.

Выкарыстаная літаратура. Дадатак.

Аб'ект даследавання: працэс маўленчага рвзвіцця дашкольнікаў ва ўмовах блізкароднаснага білінгвізму.

Прадмет даследавання: працэс развіцця дыялагічнага маўлення дашкольніка на аснове беларускай народнай казкі.

Мэта даследавання: распрацаваць і абгрунтаваць прыёмы развіцця дыялагічнага беларускага маўлення ў рускамоўных даш-кольнікаў сродкамі беларускай народнай казкі.

Задачидаследавання

1. Прааналізаваць праблему маўленчага развіцця дзяцей ва ўмовах блізкароднаснага білінгвізму.

2. Зрабіць аналіз тэкстаў беларускіх народных казак.

3. Вызначыць узровень азнаямлення дашкольнікаў з беларускай народнай казкай.

4. Распрацаваць методыку маўленчага развіцця дашкольнікаў сродкамі беларускай народнай казкі.

Метадычныя ўказанні

Зрабіце аналіз лінгвістычнай, псіхалагічнай, педагагічнзй літара-туры па праблеме, разгледзьце праблему двухмоўя ў Беларусі.

У працэсе канстатуючага эксперыменту правядзіце анкетаванне, зрабіце аналіз тэкстаў беларускіх народных казак, вызначце ўзровень азнаямлення з беларускай народнай казкай па наступных крытэрыях: колькасць названых казак, персанажаў; узнаўленне асноўнага зместу, ^ умение даць характарыстыку асноўным персанажам, пераказаць І разыграць 1—2 з названых казак. 3 гэтай мэтай прапануйце дзецям намаляваць ілюстрацыі да любімай казкі, расказаць, чым падабаецца казка, правесці гутарку па змесце казкі, пераказаць і разыграць па ролях. Звярнуць увагу на імправізацыі, іх наяўнасць.

Фарміруючы эксперымент накіруйце на распрацоўку ўмоўна-ка-мунікатыўных практыкаванняў імітацыйнага характару (літаральнае паўтарэнне, падстаноўка персанажаў, трансфармацыя тэксту, камбінацыя і да т. п.) і камунікатыўных уласна маўленчых практыка-ванняў: дзеці складаюць і разыгрываюць дыялогі па прапанаваным змесце, апорных словах, тэме або апісанні маўленчай сітуацыі.

Правядзіце кантрольны эксперымент, які цалкам адпавядае канстатуючаму.

У заключэнні адзначце эфектыўнасць праведзенай даследчай работы.

Літаратура

1. Асновы культуры мовы і стылістыкі / Пад рэд. У. В. Анічэнкі. Мн., 1992.

2. Бараг Л. Г. Беларуская казка. Мн., 1969.

3. Бахтин М. М. Эстетика словесного творчества. М., 1979.

4. Старжинская Н. С. Тэорыя і методыка развіцця беларускага маўлення дашкольнікаў. Мн., 2000.

5. Юрьева Н. М. Детский диалог: Психологические функции // Семантика речевой деятельности ( на материале онтогенеза). М., 1988.