- •Вучэбна-метадычны комплекс (вмк)
- •Аўтары в.А.Цяплова, а.Г.Каханоўскі, і.Л.Грыбко Змест
- •Тэхналагічная карта
- •Праграмны модуль
- •Беларусь у першай палове XIX ст. Эпоха падзей і разчараванняў.
- •Спіс крыніц і літаратуры па курсу Крыніцы
- •Літаратура
- •Навучальны модуль I.-
- •Лекцыі уводзіны
- •Вайна 1812 г. І Беларусь.
- •Урадавая палiтыка.
- •Грамадска-палітычны рух. Паўстанне 1830-1831 гг.
- •Культура Беларусі ў першай палове XIX cт.
- •Планы семінарскіх заняткаў
- •Крыніцы:
- •Крыніцы:
- •Літаратура:
- •Крыніцы:
- •Крыніцы:
- •Крыніцы:
- •Дакументы і матэрыялы
- •Колькасць мануфактур і дробных прадпрыемстваў у пачатку хіх ст.
- •. Бярэзінская водная сістэма.
- •З запіскі Графа Агінскага, пададзеннай імператару Аляксандру I, аб арганізацыі кіравання Літвы (1811 г.):
- •Царква ў вайне 1812 г.
- •З працы а.П.Сапунова аб Полацкай іезуіцкай акадэміі:
- •З пісьма Ігната Дамейкі да Браніслава Залескага аб вучобе ў Віленскім універсітэце і філаматах (1870 г.):
- •Меркаванні філамата ю.Кавалеўскага аб плануемым перыядычным выданні (1820 г.)
- •. З працы філамата Францішака Малеўскага “Геаграфічнае апісанне, альбо Інструкцыя ў збіранні звестак для вывучэння парафій” (1821).
- •Урывак з верша філамата Міхала Рукевіча «з Пагоняй нашай сцяг…» (1821):
- •. Звесткі аб студэнцкім і вучнёўскім руху ў Беларусі і Літве (1824):
- •Проект устава Белорусского вольного экономического общества
- •Паўстанне 1830–1831 гг. І Беларусь.
- •Указ імператара Мікалая I аб закрыцці Віленскага ўніверсітэта.
- •З Запіскі генерал-губернатара ад 1831 г. Аб заняпадзе прыгоннай гаспадаркі Віцебскай і Магілеўскай губерняў. …Причины упадка благосостояния белорусских губерний.
- •У трэцяй частцы паэмы а.Міцкевіча “Дзяды” (1832 г.), сустракаюцца і ўступаюць ў размову малады польскі рэвалюцыянер Юсцін Поль і адзін з вопытных кіраўнікоў расійскіх дэкабрістаў а.Бястужаў.
- •Люстрацыя казённых маёнткаў у Беларусі. Палажэнне аб люстрацыі зацверджана імператарам Мікалаем I 28 снежня 1839 г.
- •84. Государственные крестьяне, принадлежащие к люструемому имению, разделяются на следующие разряды: 1) тяглых, 2) полутяглых, 3) огородников (халупников) и 4) бобылей (кутников).
- •85. В разряд тяглых поступают хозяева, имеющие не менее двух штук рабочего скота.
- •О тяглых хозяйственных работах
- •Указ Сената па высачайшаму павяленню (ад 18.VII.1840 г.) аб найменаванні губерняў Беларускіх і Літоўскіх, кожнай паасобку: Віцебскай, Магілёўскай, Віленскай, Гродзенскай.
- •З рапарта Мазырскага земскага іспраўніка віленскаму ген.-губернатару. Катаванні і забойствы сялян памешчыцай Стоцкай (ад 3 снежня 1846 г.)
- •Роля Горы-Горацкага земляробчага інстытута.
- •Прамысловасць Беларусі ў 1850 г.
- •Гарады Беларусі ў першай палове XIX ст.
- •Гандаль у Беларусі у першай палове XIX ст.
- •Разважанні Адама Міцкевіча пра Беларусь і беларускую мову:
- •Тэставыя заданні
- •Адмена прыгоннага права.
- •Буржуазныя рэформы 1860-70-х гг.
- •Сельская гаспадарка
- •Прамысловасць I гарады.
- •Паўстанне 1863 г.
- •Грамадска-палітычнае жыццё.
- •Фармираванне беларускай нацыi
- •Планы семінарскіх заняткаў
- •1. Прычыны і характар паўстання. Барацьба “белых” і “чырвоных” за кіраўніцтва паўстаннем.
- •Крыніцы:
- •Літаратура:
- •Тэма: фарміраванне беларускай нацыі.
- •Крыніцы:
- •Літаратура:
- •Крыніцы:
- •Літаратура:
- •Крыніцы:
- •Літаратура:
- •Дакументы і матэрыялы.
- •Вытрымкі з рэскрыпту імператара Аляксандра II генерал-губернатару у.І. Назімаву (ад 20 лістапада 1857 г.).
- •З Маніфеста Аляксандра II (ад 19 лютага 1861 г.):
- •Сялянскія хваляванні на Беларусі ў 1861–1863 гг. Па данным данясеній паліцыі.
- •Маніфест часовага ўрада Літвы і Беларусі (ад 20 студзеня (1 лютага) 1863 г.) аб пачатку паўстання і першых мерапрыемствах.
- •П.А. Крапоткін аб прычынах паражэння паўстання 1863–1864 гг.
- •Даведка Міністэрства ўнутраных спраў аб асаблівых ускосных падатках, што існавалі ў беларускіх гарадах
- •Артыкул 17 Гарадавога палажэння 1870 г. Аб выбарчым праве:
- •Паведамленне газеты «Могилевские губернские ведомости» аб распаўсюджванні промыслаў і рамёстваў у Магілеўскай губерні
- •Са справаздачы мінскага губернатара за 1875 г. Аб развіцці гандлю ў губерні
- •З дзённіка д.А.Мілюціна (вясна 1879 г.):
- •Народніцкі рух на Беларусі па дадзеных следчых органаў.
- •З перадавой часопіса «Гомон» аб неабходнасці ўтварэння самастойнай беларускай сацыяльна-рэвалюцыйнай арганізацыі, прымыкаючай да партыі «Народная воля».
- •Паведамленне газеты «Минский листок» аб аграрным перанасяленні і эксплуатацыі батракоў памешчыкамі ў Мінскай губерні (кастрычнік 1886 г.)
- •Аб разарэнні сялян, набыўшых зямлю пры садзейнічанні Сялянскага пазямельнага банка
- •Газета «Минский листок» аб побыце сялян Гродзенскай губерні напрыканцы XIX ст.
- •Газета «Минский листок» аб закабаленні пасрэднікамі сялян-нядоімшчыкаў ў Мінскай губерні.
- •Аб распродажы маёнткаў буйнога землеўладальніка Вітгенштэйна
- •Рост насельнiцтва Беларусi ў 1863–1913 гг.
- •Артыкул 24 Гарадавога палажэння 1892 г. Аб выбарчым праве:
- •Акцыянерныя супольнасці і таварыствы на паях, якія дзейнічалі на Беларусі ў канцы 19 ст. – пачатку 20 ст.
- •Газета «Минский листок» аб становішчы фабрычна-завадскіх рабочых:
- •Паведамленне газеты «Минский Листок» аб жыллёвых умовах рабочых г. Мінска
- •Аб адкрыцці царкоўна-археалагічнага музея ў Магілёве.
- •Вучэбны план Мінскай школы рамесных вучняў.
- •Нацыянальны склад гарадскога і павятовага насельніцтва Беларусі па перепісу насялення 1897 г.
- •. З прадмовы я. Карскага да кнігі “Беларусы”.
- •Творчы модуль тэматыка рэфератаў і спіс рэкамендаванай літаратуры
- •Тэмы рэфератаў:
- •Літаратура
- •Тэмы рэфератаў:
- •Раздзел III. Вайна 1812 г. I Беларусь Тэмы рэфератаў:
- •Крынiцы I лiтаратура да III раздзела рэфератаў:
- •Раздзел IV. Культура Беларусi XIX стагоддзя Тэмы рэфератаў:
- •Крынiцы I лiтаратура да IV раздзела рэфератаў:
- •Раздзел V. Дзеячы культуры, навукi I грамадска-палiтычнага руху Тэмы рэфератаў:
- •Крынiцы I лiтаратура да V раздзела рэфератаў:
- •Пытанні для самакантроля
- •Храналогія
З дзённіка д.А.Мілюціна (вясна 1879 г.):
«…нельзя не признать, что всё наше государственное устройство требует коренной реформы, снизу до верху. Как устройство сельского самоуправления, земства, местной администрации, уездной и губернской, так и центральных и высших учреждений – всё отжило свой век, всё должно получить новые формы, согласованные с великими реформами, совершёнными в 60-х годах. К крайнему прискорбию такая колоссальная работа не по плечам теперешним государственным деятелям, которые не в состоянии подняться выше точки зрения полицмейстера или даже городового».
Дневник Д.А.Милютина 1878 – 1880. Т.3. М., 1950. С. 139.
Народніцкі рух на Беларусі па дадзеных следчых органаў.
Характарыстыка ўдзельнiкаў народнiцкага руху Беларусi па роду заняткаў і характару рэвалюцыйнай дзейнасці ў 1870–1884 гг.
а) Па роду заняткаў.
Сацыяльнае паходжанне |
Выхадцы з Беларусі, удзельнікі руху ў Расіі |
Удзельнікі руху ў Беларусі |
||
колькасць |
% |
колькасць |
% |
|
Рабочыя |
21 |
10 |
12 |
9 |
Сяляне |
1 |
1 |
2 |
1 |
Навучэнцы сярэдніх навучальных устаноў |
23 |
11 |
54 |
39 |
Студэнты |
109 |
51 |
13 |
9 |
Iнтэлігенты (настаўнікі, урачы, служачыя і г.д.) |
56 |
26 |
46 |
33 |
Ліца розных прафесій (ваенаслужачыя, гандляры і г.д.) |
3 |
1 |
13 |
9 |
Няма дадзеных |
65 |
|
51 |
|
Усяго |
278 |
100 |
191 |
100 |
б) Па характару рэвалюцыйнай дзейнасці.
Прычына прыцягнення да следства |
Выхадцы з Беларусі, удзельнікі руху ў Расіі, колькасць |
Удзельнікі руху ў Беларусі, колькасць |
Удзел у рэвалюцыйных гуртках і арганізацыях |
87 |
101 |
Прапаганда сярод сялян |
7 |
14 |
Прапаганда сярод рабочых |
26 |
2 |
Сувязь з рэвалюцыянерамі |
61 |
24 |
Захаванне і распаўсюджванне рэвалюцыйнай літаратуры |
20 |
45 |
“Дэзарганізацыя” і тэрарыстычная дзейнасць |
12 |
— |
Работа ў падпольных друкарнях |
15 |
5 |
Удзел у студэнцкім руху |
50 |
— |
Усяго |
278 |
191 |
Хрестоматия по истории Белоруссии. С древнейших времен до 1917 г.
Сост.: А.П.Игнатенко, В.Н.Сидорцов. Мн., 1977. С. 310.
З перадавой часопіса «Гомон» аб неабходнасці ўтварэння самастойнай беларускай сацыяльна-рэвалюцыйнай арганізацыі, прымыкаючай да партыі «Народная воля».
Понимая, так[им] обр[азом], всю важность солидарности борьбы с партией «Нар[одной] в[оли]» и вполне разделяя ее программу и взгляд на организацию, мы, социалисты-белорусы, ставим себе первою ближайшею задачею занять в организации этой активной партии, то или другое место соответственно энергии деятельности и готовности каждого из членов нашей группы к борьбе, столь важной для самой Белоруссии. Но помимо громадной важности заговорщицкой борьбы с правительством в центре его организации, к борьбе в рядах партии «Нар[одной] в[оли]» нас принуждают и другие не менее серьезные соображения. Находясь в организации единственно активной партии, имеющей несомненное, по нашему мнению, будущее, мы в то же время внесем в сознание членов этой партии практическую возможность федеративной самостоятельности Белоруссии в будущем и необходимость подготовки этой самостоятельности в настоящее время. В принципе и теперь эта партия стоит за федеративность областей России, что не раз ею и было высказано, но дело в том, что фактически на такую самостоятельность может рассчитывать только та из областных групп, которая будет рука, об руку идти в борьбе с действующей партией и иметь своих представителей, достаточно знакомых с местными интересами…
…Но если практическое подготовление почвы для федеративной самостоятельности важно для каждой области вообще, то для Белоруссии эта необходимость является еще более настоятельной и неизбежной. Для Польши, Малороссии это кажется менее необходимым уже потому, что они имеют свое самостоятельное историческое прошлое, их интеллигенция довольно сильно проникнута демократическим духом и отношения культурного слоя к народу связаны взаимной национальной симпатией — все это дает готовую почву для самостоятельности названных областей, и они встретят меньше препятствий для осуществления этой самостоятельности со стороны централизационных привычек и проявлений. Между тем в Белоруссии все это пока отсутствует, что и заставляет белорусскую интеллигенцию заранее позаботиться о приготовлении условий для самостоятельности страны. Нигде, как известно, не замечается такой розни между народом и интеллигенцией, как в Белоруссии. Наша интеллигенция выходит обыкновенно из паразитного класса поляков-помещиков или из бюрократии; различие религий, шляхетские замашки и бюрократический произвол здесь получают самый острый характер, самый широкий простор. Здесь отсутствует все, что хоть сколько-нибудь могло бы смягчить отношения культурного слоя к народу: ни национальных исторических традиций, ни земского самоуправления, ни новых судов (они только что начинают вводиться). Отсюда то преобладающее презрение этого слоя к народу и та слишком бросающаяся в глаза беспочвенность интеллигенции. Не громадную ли услугу может сделать интеллигенция, в которой так будет нуждаться народ при усвоении новых начал общественной жизни после переворота, если эта интеллигенция станет заранее ближе к понятиям и потребностям народа?
Гомон. 1884. 15 лістапада.