Ля помніка Янку Купалу ў Мінску

Янка Купала – гэта першая з вяршынь беларускага

Эльбруса паэзіі. Магутная яна і чыстая і высокая.

Высокая, бо матывамі сваімі праўдзівая. Чыстая,

бо мілагучная і майстэрская, а магутная,

бо заўсёды была яна з народам.

Паўло Тычына

“ Ад першай маёй кніжкі, ад першай “Жалейкі” да сённяшніх дзён прайшло не мала – 30 гадоў. Доўга гэтай дарогай ішоў я па-рознаму. Бывала і спатыкаўся, і дарогу губляў, і ў цянёты трапляў балотныя… Але правадыром прыходзіў народ, які не забываў, не пакідаў мяне і выводзіў на правільную сцежку”. Гэтым словам першага народнага паэта Беларусі Янкі Купалы споўнілася ўжо семдзесят тры гады. А народ і сёння не забывае свайго песняра і не забудзе, пакуль ён завецца беларускім. Не так даўно, прошлай вясной, я разам з класам ездзіла на экскурсію ў горад-герой Мінск. Шмат розных мясцін мы наведалі. Былі на Плошчы Перамогі з яе вялічным помнікам, каля дома Урада Рэспублікі Беларусь, на Востраве мужнасці і смутку, у Беларускім дзяржаўным музеі гісторыі Вялікай Айчыннай вайны, у Нацыянальным музеі гісторыі і культуры Беларусі. Незабыўнае ўражанне засталося ад наведвання Нацыянальнай бібліатэкі. Але ў сэрцы і памяці застаўся мілы і такі прыгожы куток нашай Беларусі — Купалаўскі парк, які знаходзіцца ў цэнтры горада, на правым беразе ракі Свіслач. Ён раскінуўся на месцы знішчаных у 1942-1944 гг. нямецка-фашысцкімі захопнікамі гарадскіх кварталаў. Асабліва прыгожы ён быў у гэты час, калі стаяў у майскай квецені. У люстраную гладзь Свіслачы глядзяцца духмяныя ліпы, маладыя дубкі, стромкія елачкі, сумныя вербы, увасабляючы цудоўную беларускую прыроду. Паўсюль кветкі: і ў зялёнай яскравай траве, і на кустоўі, і на дрэвах. Але не толькі прыгажосцю цяністых алей славіцца парк. Тут, у бронзе і камні, у звонкіх і чыстых струменях фантана, жыве наша памяць аб вялікім сыне беларускага народа, яго песняры-- Іване Дамінікавічы Луцевічы ( 1882- 1942гг.), роданачальніку сучаснай беларускай літаратуры, які вядомы ва ўсім свеце пад імем Янка Купала.

Янка Купала…

Які неабдымна шырокі і разнастайны сэнс мае гэта слова! Колькі ў ім светлага, узнёслага, уздымна-святочнага, прывабнага і колькі балючага, трывожнага і трагічнага! Імя яго непарыўна звязана з рэвалюцыйнай барацьбой і абуджэннем нацыянальнай самасвядомасці беларускага народа.

Але хоць колькі жыць тут буду,

Як будзе век тут мой вялік,

Ніколі, браткі, не забуду,

Што чалавек я, хоць мужык .

І кожны, хто мяне спытае,

Пачуе толькі адзін крык:

Што хоць мной кожны пагарджае,

Я буду жыць!—бо я мужык!

“ Мужык”

У творчасці Я.Купалы ўвасабляюцца лепшыя нацыянальныя рысы беларускага народа, яго маральная моц і трывалая, нязгасная любоў да Радзімы. Мільёны людзей, зачараваныя яго самабытнай паэзіяй, плацяць Я.Купалу шчырай любоўю і ўдзячнасцю. Аб гэтай любові сведчыць бясконцая людская плынь у славутыя купалаўскія запаведнікі: Вязынка-- недалёка ад Мінску, на радзіму паэта, у Акопы—яго творчую калыску, у Ляўкі, што пад Оршай, у Літаратурны музей Я.Купалы ў Мінску і, канечне ж, у парк, які носіць яго імя.

Добрыя рукі мінчан узрадзілі з пасляваенных руін і пеплу гэты запаведны куток беларускай сталіцы і цяпер беражліва захоўваюць яго. У 1962 годзе, аддавая даніну глыбокай павагі паэту, парк назвалі імем Я.Купалы. Да 90-годдзя песняра ў 1972 годзе была праведзена рэканструкцыя парка. Тут створаны Купалаўскі мемарыяльны архітэктурна-скульптурны комплекс. Яго аўтары беларускія скульптары: А.Анікейчык, А.Засніцкі, Л.Гумілеўскі, архітэктары – Ю.Градаў, Л.Левін. У парку зліліся ў адзіным ансамблі помнік песняру, фантан “Вянок” і Літаратурны музей Я.Купалы. Няма сумнення, што мемарыял устаноўленны там, дзе яму належыць быць. У садзе над Свіслаччу паэт жыў і працаваў з 1926 года да 1941 года. На пачатку Вялікай Айчыннай вайны Купалаў дом згарэў. На яго месцы ў 1960 годзе быў пастаўлены будынак Літаратурнага музея Я.Купалы.

“ Ад прадзедаў спакон вякоў

Мне засталася спадчына;

Паміж сваіх і чужакоў

Яна мне ласкай матчынай”, - так і ўспамінаюцца гэтыя словы, калі стаіш на гэтым месцы. У глыбіні цэнтральнай алеі, у акружэнні ліп, сустракае велічавы, выліты з бронзы Я.Купала. Мы трапілі ў замкнёную прастору і застаёмся з паэтам сам-насам. Фігура паэта размешчана на нізкім гранітным пастаменце, які паступова павышаецца злева направа. Магутная бронзавая фігура Я.Купалы перамешчана да левага краю пастамента. Паэт ідзе, абапіраючыся на кій, у накінутым на плечы паліто. Партрэт – самая ўдалая частка помніка. Высакародны лоб песняра, трохі сумныя вочы, якія ўглядаюцца ўдалячынь, быццам сочаць, што ж адбылося на роднай Бацькаўшчыне за столькі год, быццам вядуць размову з намі, яго нашчадкамі:

“І ў белы дзень і ў чорну ноч

Я ўсцяж раблю агледзіны,

Ці гэты скарб не збрыў дзе проч,

Ці трутнем ён не з’едзены”.

Як мы, яго надзея і будучае, не згубілі сваёй роднай мовы, не адракліся.

Перад пастаментам размешчаны невялікі вузкі басейн, злева б’е крыніца, і струмень вады напаўняе рэзервуар, дэкараваны стылізаванай бронзавай папараць- кветкай, якая сімвалізуе старажытнае язычніцкае свята Купалле: пошук папараць-кветкі, што прыносіць шчасце. Сам паэт нарадзіўся ў ноч на Купалле, Купала – творчы псеўданім песняра. Усё жыццё Янка Купала шукаў сваю папараць-кветку, не толькі сабе, але і ўсяму беларускаму народу:

Вось так шляхамі год дагэтуль

я ішоў

З адною думкаю аб шчасці

Беларусі…

Усё сваё свядомае жыццё паэт змагаўся “за шчасце для людзей” і таму з поўным правам мог сказаць, што паэтычнай дзейнасцю ўносіў сваю долю ў агульнанародную бароцьбу за свабоду, ідучы па шляху служэння свайму народу, аддаючы яму “агонь душы і сэрца жар”.

Усе перыяды жыцця беларускай краіны адлюстраваны ў творчасці Я.Купалы. Без Купалы беларускай паэзіі нельга ўявіць, бо ён не толькі яе асновапачынальнік і стваральнік, але і прарок-народны, слынны, слушны і сапраўдны.

І перачытваючы сёння несмяротныя купалаўскія радкі, усім нам, беларусам, трэба разам са сваім вялікім паэтам задумацца не толькі над тым, хто мы, куды мы ідзём, навошта ідзём, і разам з ім адказаць горда і шчасліва: мы – беларусы, мы адшукалі сваю праўду, і што сёння мы горда завёмся людзьмі.

Помнік прароку беларускага адраджэння стаў асабліва прыцягальным зараз, ў гады станаўлення незалежнай Беларусі. Самая лепшая даніна памяці паэту – беларускае слова, якое гучала і будзе заўсёды гучаць тут на паэтычных сустрэчах. Парк Я.Купалы – сапраўдная жамчужына сярод зеляніны астравоў у цэнтры Мінска, самае любімае месца ў горадзе, як для мінчан, так і для турыстаў:

Іду, як заўсёды, ў купалаўскі сад,

Падняўшы каўнер і насунуўшы кепку.

А ў садзе шуміць залаты лістапад…

Шапчу я: Іван Дамінікавіч, кепска…

Спакойны і мудры, глядзіць ён удаль,

Усё перад ім: гэты сад і бязмежнасць…

П.Панчанка

Зінкевіч С.А., Сенькаўская базавая школа-сад